İçeriğe atla

Chaco Kültürü Ulusal Tarihi Parkı

Chaco Kültürü Ulusal Tarihi Parkı
UNESCO Dünya Mirası
Chetro Ketl'de Büyük kiva
Konum ABD
KriterKültürel: iii
Referans353
Tescil1987 (11. oturum)
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika

Chaco Kültürü Ulusal Tarihi Parkı, Amerika'nın güneybatısında puebloların en yoğun topluluğunu barındıran Birleşik Devletler Ulusal Tarih Parkıdır. Park, New Mexico'nun kuzeybatısında, Albuquerque ve Farmington arasında, Chaco Wash ile oluşmuş uzak bir kanyonda yer almaktadır. Meksika'nın kuzeyindeki antik kalıntıların en kapsamlı koleksiyonunu içeren park, Birleşik Devletler'deki Kolomb öncesi dönemin en önemli kültürel ve tarihsel alanlardan birini barındırmaktadır.[1]

MS 900 ile 1150 yılları arasında, Chaco Kanyonu, Eski Pueblo Halkları için önemli bir kültür merkezi idi.[a] Chacolar, uzak mesafelerden kumtaşı blokları ve keresteleri taşıdı ve 19. yüzyıla kadar Kuzey Amerika'nın en büyük yapıları olan on beş büyük kompleksi oluşturdular.[1][3] İklim değişikliğinin, Chacoların göç etmesine ve 1130'da başlayan elli yıllık kuraklığın kanyonun nihai olarak terkine yol açtığı düşünülmektedir.[4]

Fotoğraf Galerisi


Notlar

  1. ^ Chacoan kalıntılarının nasıl tarihleneceği, dendrokronolojinin ilk uygulayıcısı A. E. Douglass tarafından ele alındı; Dolayısıyla, Chaco Kanyonu'nun kalıntılarının gelişimsel kronolojisi artık dünyanın en kapsamlı araştırılmışı ve isabetlisidir.[2]

Alıntılar

  1. ^ a b Strutin 1994, s. 6.
  2. ^ Fagan 2005, ss. 50-55.
  3. ^ Fagan 2005, s. 35.
  4. ^ Fagan 2005, s. 198.

Kaynakça

  • English, N. B.; Betancourt, J.; Dean, J. S.; Quade, J. (2001), "Strontium isotopes reveal distant sources of architectural timber in Chaco Canyon, New Mexico", Proceedings of the National Academy of Sciences, 98 (21), ss. 11891-96, Bibcode:2001PNAS...9811891E, doi:10.1073/pnas.211305498, PMC 59738 $2, PMID 11572943 
  • Brugge, D. M.; Hayes, A.; Judge, W. J. (1988), Archeological Surveys of Chaco Canyon, New Mexico, University of New Mexico Press (Şubat 1988 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0826310293 
  • Diamond, J. (2005), Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed (1st bas.), Viking (29 Aralık 2004 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0670033379 
  • Elliott, M. (1995), Great Excavations: Tales of Early Southwestern Archaeology, 1888-1939 (1st bas.), School of American Research Press (15 Ağustos 1995 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0933452435 
  • Fagan, B. M. (2005), Chaco Canyon: Archaeologists Explore the Lives of an Ancient Society, Oxford University Press (1 Mayıs 2005 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0195170436 
  • Fagan, B. M. (1998), From Black Land to Fifth Sun: The Science of Sacred Sites, Basic Books (9 Nisan 1999 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0738201412 
  • Frazier, K. (2005), People of Chaco: A Canyon and Its Culture, Norton, ISBN 978-0393318258 
  • Hopkins, R. L. (2003), Hiking the Southwest's Geology: Four Corners Region, Mountaineers Books (15 Ocak 2003 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0898868562 
  • Kelley, D. H.; Milone, E. F. (2004), Exploring Ancient Skies: An Encyclopedic Survey of Archaeoastronomy (1st bas.), Springer (19 Kasım 2004 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0387953106 
  • LeBlanc, S. A. (1999), Prehistoric Warfare in the American Southwest (1st bas.), Salt Lake City: University of Utah Press (9 Şubat 1999 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0874805819 
  • Magli, G. (2009), Mysteries and Discoveries of Archaeoastronomy: From Giza to Easter Island (1st bas.), Springer (28 Nisan 2009 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0387765648 
  • Noble, D. G. (editor) (1984), New Light on Chaco Canyon (1st bas.), School of American Research Press (Ağustos 1984 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0933452107 
  • Noble, D. G. (2000), Ancient Ruins of the Southwest: An Archaeological Guide, Cooper Square Publishing (1 Ocak 2000 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0873587242 
  • Reed, Paul F. (2004). The Puebloan Society of Chaco Canyon. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32720-9. 20 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2012. 
  • Reynolds, A.; Betancourt, J.; Quade, J.; Patchett, P. J.; Dean, J. S.; Stein, J. (2005), "87Sr/86Sr Sourcing of Ponderosa Pine Used in Anasazi Great House Construction at Chaco Canyon, New Mexico" (PDF), Journal of Archaeological Science, 32 (7), ss. 1061-75, doi:10.1016/j.jas.2005.01.016, 26 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ağustos 2009 
  • Sofaer, A. (1997), The Primary Architecture of the Chacoan Culture: A Cosmological Expression, University of New Mexico Press, 23 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ağustos 2009 
  • Sofaer, A.; Dibble, M. (1999), "The Mystery of Chaco Canyon", The Solstice Project, Bullfrog Films, erişim tarihi: 15 Haziran 2011 
  • Strutin, M. (1994), Chaco: A Cultural Legacy, Southwest Parks and Monuments Association (Haziran 1994 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-1877856457, photography by George H. H. Huey. 
  • Stuart, D. E. (2000), Anasazi America, University of New Mexico Press (1 Mayıs 2000 tarihinde yayınlandı), ISBN 978-0826321794, research assistance by Susan Moczygemba-McKinsey. 

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

Resmi ve akademik

Fotoğraf ve gezi

Diğer

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arizona</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Arizona, Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatısında bulunan bir eyalettir. 50 eyaletin 6. büyük ve 14. kalabalık eyaletidir. Başkenti ve en büyük şehri Phoenix'tir. Arizona, Dört Köşe bölgesini kuzeyde Utah, kuzeydoğuda Colorado ve doğuda New Mexico ile paylaşıyor; diğer komşu eyaletleri batıda Nevada ve Kaliforniya, güneyde ve güneybatıda Meksika eyaletleri Sonora ve Baja California'dır.

<span class="mw-page-title-main">Apaçiler</span> Amerika Birleşik Devletlerinin yerli halklarından oluşan birkaç grup

Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.

<span class="mw-page-title-main">Kefren Piramidi</span>

Kefren Piramidi ya da Kafre Piramidi, Mısır'ın başkenti Kahire'de, Giza bölgesinde yer alan bir piramit. Piramidin boyu 143,5 metre, eğimi 53,2 derecedir. Firavun Kefren'in oğlu Mikerinos’un yaptırdığı sanılmaktadır. En önemli özelliği piramidin en üst bölümündeki koruyucu kaplamalarının bozulmadan günümüze kadar gelmesidir. En üstündeki taş 36 tondur ve bu taşın oraya nasıl konduğu hala çözülememiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ansel Adams</span> Amerikalı fotoğrafçı ve çevreci (1902-1984)

Ansel Adams Amerikalı fotoğrafçı.

<span class="mw-page-title-main">Tikal</span>

Tikal, bugünkü Guatemala'daki yağmur ormanlarındaki Peten ilinin kuzeybatısında bulunan en büyük Maya kenti ve tören merkezidir. Güney düzlüklerindeki öteki Maya merkezleri gibi Tikal da orta oluşum döneminde küçük bir köydü. Geç oluşum döneminde büyük piramit ve tapınakların yapılmasıyla önemli bir tören merkezi haline geldi. Klasik dönemde büyük saraylar, piramitler, alanlar yapıldı. Maya hiyeroglif yazısı ve karmaşık takvim sistemi ortaya çıktı, anıtsal heykeller ve vazo resimleriyle üstün bir Maya sanatı gelişti.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'ndeki millî parklar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Amerika Birleşik Devletleri ulusal parklar listesi 59 resmi ulusal park ismi vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">SN 1054</span> SN 1054 (Yengeç Süpernova), 1054 yılında Dünyada yaygın olarak gözlemlenmiş bir süpernova

SN 1054, 1054 yılında Dünya'da yaygın olarak gözlemlenmiş bir süpernova. Çinli, Japon, İranlı, Arap ve Amerikan yerlileri tarafından kaydedilen süpernova, 23 gün boyunca gündüz ışığında görülmüş ve 653 gün boyunca gökyüzünde kendisini göstermiştir. Bu dede yıldız (progenitor) Samanyolu'nda yaklaşık olarak 6300 ışık yılı uzaklıktadır ve çöken çekirdeği bir süpernova olarak patlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği başbakanları listesi</span> Vikimedya madde listesi

Sovyetler Birliği Başbakanı, Sovyetler Birliği'ndeki hükûmet başkanının resmi olmayan adıdır. Bu makamın resmi adı, farklı yıllarda farklı şekilde olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zoser</span>

Zoser, Antik Mısır'ın üçüncü hanedanında bir firavun.

<span class="mw-page-title-main">Everglades Ulusal Parkı</span>

Everglades Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri'nin Florida eyaletinde bulunan bir ulusal parktır.

<span class="mw-page-title-main">Kings Canyon Ulusal Parkı</span>

Kings Canyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinde Fresno şehrinin doğusundaki güney Sierra Nevada dağlarında bulunan, 1869,25 km² yüzölçümünü kapsayan, 4 Mart 1940'ta kurulmuş olan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park Sekoya Ulusal Parkı'nın kuzeyinde olup iki ulusal park birbiriyle ortak sınırları vardır. Bu nedenle ABD Ulusal Park Hizmeti bu iki ulusal park için tek birleşik idare uygulamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gunnison'un Black Kanyonu Ulusal Parkı</span>

Gunnison'un Black Kanyonu Ulusal Parkı Birleşik Devletler'in Colorado eyaletinin batısında bulunan Montrose şehri yakıninda 122 km² yüzölçümünü kapsayan, 21 Ekim 1999'da kurulmuş olan ve ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Colorado Platosu</span>

Kolorado Platosu, ABD'nin güney-doğusunda coğrafik ve jeolojik niteliklere göre belirlenmiş çok büyük bir bölgedir. Tüm yüzölçümü 337.000 km² olup Utah, Arizona, New Mexico ve Kolorado eyaletlerine yayılmıştır.

Zion Kanyonu güneybatı Utah, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan derin ve dar geçitlerden oluşun kanyondur. Kuzey Forkun Virgin Nehri kolunun oymasıyla oluşmuştur. Giriş kısmı Zion Ulusal Parkı'nın batı yarısında konumlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Casas Grandes</span>

Casas Grandes, kuzey Meksika eyaleti Chihuahua'da bulunan tarih öncesi bir arkeolojik alandır. Yerleşkenin inşası Mogollon kültürüne atfedilir. Casas Grandes, UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">New York Belediye Binası</span> Lower Manhattana bağlı Civic centerda Bir New York kentinin Yönetim Binası

New York Belediye Binası, Amerika Birleşik Devletleri'nin New York kentinin yönetim binasıdır. Bina Lower Manhattan'a bağlı Civic Center'da yer almaktadır. ABD'nin en eski belediye binası olup belediye başkanının çalışma yerine ve New York Şehir Konseyi'ne ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yarlung Tsangpo Nehri</span>

Yarlung Tsangpo (bazen Yarlung Zangbo ya da Yarlung Zangbo Jiang ya da Yalu Zangbu Nehri, Tibet Özerk Bölgesi'nin en uzun nehridir. Tibet Platosu'ndan ayrılırken, nehir dünyanın en büyük ve en derin kanyonu olan Yarlung Tsangpo Büyük Kanyonu'nu oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Charyn Millî Parkı</span>

Charyn Ulusal Parkı resmi olarak, Charyn Kanyonu Ulusal Doğa Parkı, Charyn Kanyonu da dahil olmak üzere Charyn Nehri boyunca uzanan bir ulusal parktır. Kanyon, ince tabakalı kırmızı tortul kayaçlarının varlığı nedeniyle ABD'deki Büyük Kanyon'a benzetilir; ancak Charyn daha küçüktür - uzunluğu 50 km civarındadır. Yaklaşık 125.050 hektar alanı ile park Almatı Eyaleti'ndeki Enbekshikazakh, Raiymbek ve Uygur ilçeleri arasında uzanmaktadır. Almatı il merkezinin yaklaşık 200 km doğusunda yer almaktadır. Park, kanyonun jeolojik cazibe merkezlerini, nehir ve çöl sisteminin ekolojik bölgelerini ve çevresindeki arkeolojik alanları korumak için 2004 yılında kurulmuş; park alanda bazı bölümler de rekreasyon için ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri</span> Amerika Birleşik Devletlerinin coğrafi bölgesi

Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin genellikle Arizona, New Mexico ve Kaliforniya, Colorado, Nevada, Oklahoma, Teksas ve Utah'ın bazı kısımlarını içeren coğrafi ve kültürel bir bölgedir. En büyük şehirleri; Phoenix, Las Vegas, El Paso, Albuquerque ve Tucson'dur. 1848'den önce, tarihi Santa Fe de Nuevo México bölgesinde ve Alta California ve Coahuila y Tejas'ın bazı kısımlarında, Nuevo México'nun Pueblos ve İspanyol veya Meksika belediyelerinin dışında yerleşim neredeyse yoktu. Bölgenin çoğu, Amerika Birleşik Devletleri 1848'de Guadalupe Hidalgo Antlaşması ve 1854'te Gadsden'in satın alımı ile bölgeyi alana kadar Yeni İspanya ve Meksika'nın bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Havasupai</span>

Havasupai halkı, en az 800 yıldır Amerika'daki Büyük Kanyon'da yaşayan bir Kızılderili halkı ve kabilesidir.