İçeriğe atla

Cezayir Arapçası

Cezayir Arapçası
دزيرية
Ana dili olanlarCezayir
Konuşan sayısı42,5 milyon  (2020)[1]
Dil ailesi
Afro-Asyatik diller
Dil kodları
ISO 639-3arq
Glottologalge1239[2]

Cezayir Arapçası (Arapçaدزيرية, romanizeDaziriye), Arapçanın Cezayir'de konuşulan bir lehçesidir. Cezayir Arapçası, diğer Mağrip lehçeleri olan Fas Arapçası ve Tunus Arapçası bir dereceye kadar anlaşılabilmektedir. Yaklaşık 42 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup ülkenin günlük iletişim ve eğlence dilidir. Cezayir'in resmi dili olan Fasih Arapça ise genellikle resmi kullanım ve eğitim için ayrılmıştır.

Mağrip Arapçasının diğer çeşitleri gibi, Cezayir de çoğunlukla Sami bir kelime dağarcığına sahiptir.[3] Berberi ve Latince etkileri barındırır ve Fransızca, Endülüs Arapçası, Osmanlıca ve İspanyolcadan çok sayıda alıntı söze sahiptir.[4]

Fas Sahrası'sında konuşulan Hasaniye Arapçası, genellikle bazı Berberi kelime dağarcığıyla ayrı bir Arapça çeşidi olarak kabul edilir.

Kaynakça

  1. ^ Algerian at Ethnologue (18th ed., 2015)
  2. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Algerian Arabic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  3. ^ Elimam, Abdou (2009). Du Punique au Maghribi :Trajectoires d'une langue sémito-méditerranéenne (PDF) (Fransızca). Synergies Tunisie. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022. 
  4. ^ Martin Haspelmath; Uri Tadmor (22 Aralık 2009). Loanwords in the World's Languages: A Comparative Handbook. Walter de Gruyter. s. 195. ISBN 978-3-11-021844-2. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fas</span> Kuzey Afrikada yer alan bir ülke

Fas, resmî adıyla Fas Krallığı, yaklaşık 37 milyon nüfusa ve 720.000 km² yüzölçümüne sahip bir Kuzey Afrika ülkesidir. Başkenti Rabat ve en büyük şehri de Kazablanka'dır. Mağrip ülkelerinden biri olan Fas'ın, Atlantik Okyanusu'dan Cebelitarık Boğazı'nı çevreleyip Akdeniz'de son bulan uzun bir sahil şeridi vardır. Doğuda Cezayir, kuzeyde İspanya, güneyde ise Moritanya ile komşudur. Aynı zamanda ülke, Batı Sahra adı verilen bölgede, 1975'te koloni ülkesi İspanya tarafından terk edildikten sonra hak iddia etmiş ve günümüzde de bölgenin dörtte üçünü fiilen yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Moritanya</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Moritanya ya da resmî adıyla Moritanya İslam Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını Fas tarafından ilhak edilen Batı Sahra ile aynı bölge üzerinde Polisario tarafından tek taraflı bağımsızlığı ilan edilen Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Cezayir, Mali ve Senegal oluşturmaktadır. Bunun haricinde ülkenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Nuakşot'tur.

<span class="mw-page-title-main">Mağrip</span> Kuzey Afrikada coğrafi bölge; Arap dünyasının batı yarısı

Mağrip, Arap dünyasının batı kısmıdır. Bölge, Cezayir, Libya, Moritanya, Fas ve Tunus dahil olmak üzere Batı ve Orta Kuzey Afrika'yı kapsar. Mağrip ayrıca Batı Sahra'nın tartışmalı bölgesini de içerir. 2018 itibarıyla bölgenin nüfusu 100 milyondan fazlaydı.

<span class="mw-page-title-main">Berberiler</span>

Berberiler, bugünkü Mısır, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas'ı içine alan Kuzey Afrika'nın bilinen en eski yerli halkıdır. Bazı mağara resimlerinin bulunmuş olması, Berberiler'in bu paleolitik toplulukların soyundan gelmiş olabileceği tezini güçlendirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Arapçası</span>

Yahudi Arapçası, Arap Birliği topraklarında yaşamış veya yaşayan Yahudiler tarafından konuşulan Arapçanın bir lehçesidir. Geçmişte Arap Yarımadası'ndaki Yahudi kabileler tarafından da konuşulmuştur. Konuşulan dilin yanı sıra İbrani Alfabesi ile yazılmış Arapça metinlere de Yahudi Arapçası denir. Arapçada olduğu gibi Yahudi Arapçası'nda da yöreden yöreye göre değişen lehçe farklılıkları vardır. İstanbul Ladino'su ile Balkan Ladino'su arasında nasıl bir fark varsa Libya'daki Yahudi Arapçasıyla Irak'taki Yahudi Arapçası arasında da aynı şekilde benzerlikler ve ufak farklılıklar bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Berbericesi</span>

Yahudi Berbericesi zamanında orta ve güney Fas'ta Yahudi cemaatlerinin konuştukları Berber diline verilen addır. Bölgede konuşulan Tamazight diline çok yakındır ve bu dili bilen biri tarafından kolayca anlaşılabilir. Fas'ta konuşulan Yahudi Arapçası gibi bu dile de İbraniceden birçok kelime girmiştir ve "ş" sesi "s" olarak telaffuz edilir.

Yahudi Fasçası eskiden Fas'ta yaşamış Yahudiler'in konuştuğu bir Arapça şeklidir. Fas'ta bu dili konuşabilenler sadece yaşlılardır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Trablus Arapçası</span>

Yahudi Trablus Arapçası(veya Trablus Yahudi Arapçası, Yahudi Trablus-Libya Arapçası, Tripolita'it, Yudi olarak da bilinir) eskiden Libya'da yaşayan Yahudilerin konuştukları Arapça çeşididir. Bu dili konuşanların birçoğu bugün İsrail ve İtalya'da yaşamaktadır. Bu dili 40 yaş ve üzeri insanlar bilmektedir. Yahudi Tripolitan Arapçası, Libya Arapçasına göre farklılıklar gösterir; bu dil daha çok yerleşik hayatta kullanılan Arapçaya benzerken Libya Arapçası göçebe yaşayan bedevi Arapçası'ndan etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Berberi dilleri</span>

Berber dilleri Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Mısır (Siwa) ile Mali ve Nijer'deki küçük Berber toplulukları tarafından konuşulan birbiri ile yakın akraba olan bir diller grubudur. Nispeten seyrek bir toplulukta Sahara ve Sahel'in kuzeyine doğru uzanır. Afro-Asyatik diller ailesindendir. Birbiri ile çok yakın olan kuzey Berber dillerini konuşanlar arasında bunları tek bir standard altında birleştirmek için bir hareket vardır. Geleneksel olarak Orta Fas Tamazigti'ni işaret eden Tamazigt adı da bu standard Berberce dilini veya tüm Berberce için kullanılır ancak kullanım ceşitlilik gösterir ve pek çok Berberi kendini Tamazigt olarak tanımlamaz.

<span class="mw-page-title-main">Berberi Yahudiler</span>

Berberi Yahudiler, Kuzey Afrika'nın Mağrip bölgesinde yaşayan ve Berberice konuşan Yahudi cemaatleridir.

<span class="mw-page-title-main">Levant Arapçası</span> Levant bölgesinde konuşulan Arapça çeşidi

Levant Arapçası, Levanten Arapça veya Suriye-Lübnan Lehçeler Grubu, Lübnan, Ürdün, Suriye, Filistin, İsrail ve Türkiye'nin bir bölümünü kapsayan Levant bölgesinde konuşulan dildir. Levant Arapçası 54 milyonun üzerinde konuşanı ile, Mısır Arapçası ile birlikte Arap dünyasında her yerde anlaşılabilen, en prestijli iki Arapça ana lehçesinden biri kabul edilir.

Hasaniye Arapçası, Batı Sahra'da konuşulan bir Mağrip Arapçası lehçesidir.

Kuloğlu Türkleri, Osmanlı'nın Berberi sahilindeki batı ve orta kıyı bölgelerinde yaşayan, Türk erkek ve Berberi kadınlardan doğan insanları tanımlamak için kullanılmış bir terimdir. Bu terim Osmanlı Cezayiri, Osmanlı Libyası ve Osmanlı Tunus'unda yaygın olarak kullanılırken, Mısır'daki Mısır Türkleri için kullanılmamıştır. Bugün, Kuloğullarının torunları bağımsızlıktan sonra büyük ölçüde yerel toplumların arasında entegre oldular, ancak yine de bazı kültürel geleneklerini koruyorlar; ayrıca Hanefi mezhebini yaşamaya devam ederler ve Türk kökenli soyadlarını hala kullanmaya devam ederler.

Arapça, Suriye'nin resmi dilidir ve ülkede en çok konuşulan dildir. Günlük yaşamda, özellikle batıda Levanten ve kuzeydoğuda Mezopotamya olmak üzere birçok modern Arap lehçesi kullanılmaktadır. Arap Dili ve Dilbilin Ansiklopedisine göre, ülkede Arapça'ya ek olarak, konuşmacı sayısına göre şu diller konuşulmaktadır: Kürtçe, Türkçe, Aramice, Çerkesçe, Çeçence, Ermenice ve Yunanca. Bu dillerin hiçbiri resmi statüye sahip değildir.

<span class="mw-page-title-main">Tunus Arapçası</span>

Tunus Arapçası, Arapçanın Tunus'ta konuşulan bir lehçesidir. Tunus Arapçası çoğunlukla doğu Cezayir Arapçasına ve batı Libya Arapçasına benzemektedir. Yaklaşık 11 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup Tunus'un resmi dili olan Fasih Arapçadan ayırmak için "gündelik dil" olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mağrip Arapçası</span>

Mağrip Arapçası veya Batı Arapçası, Arapçanın Mağrip'te konuşulan bir lehçesidir. Mağrip Arapçası, Fas, Cezayir, Tunus, Libya ve Hasaniye Arapçası lehçelerini içermektedir.

Arap-Berberi, Arap dünyasının batı kesiminde Akdeniz ve Atlantik Okyanusu boyunca uzanan geniş bir Kuzey Afrika bölgesi olan Mağrip'in etnolinguistik bir grubudur. Arap-Berberiler, yaklaşık 16 ile 25 milyonu çeşitli Berberi dilleri konuşsa da çoğu ana dili olarak Mağrip Arapçasının bir çeşidini konuşan karışık Arap ve Berberi kökenli insanlardır. Birçok Arap-Berberi, kendilerini öncelikle Arap ve ikincil olarak Berberi olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Fas Arapçası</span>

Fas Arapçası veya Derice (الدارجة), Arapçanın Fas'ta konuşulan diyalektik, yerel biçimi veya biçimleridir. Fas Arapçası, diğer Mağrip lehçeleri olan Cezayir Arapçası ve Tunus Arapçası bir dereceye kadar anlaşılabilmektedir. Yaklaşık 31,5 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup ülkenin baskın konuşulan dilidir ve Fas televizyon eğlencesi, sineması ve ticari reklamcılığında güçlü bir varlığa sahiptir. Fas'ın resmi dili olan Fasih Arapça ise dini vaazlar, kitaplar, gazeteler, hükûmet haberleşmeleri, haber yayınları ve siyasi sohbet programları gibi resmi durumlarda değişen derecelerde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Libya Arapçası</span>

Libya Arapçası, Arapçanın Libya'da konuşulan bir lehçesidir. Libya Arapçası, Bingazi ve Bayda merkezli doğu ve Trablusgarp ve Mısrata merkezli batı olmak üzere iki lehçeye ayrılmaktadır. Libya Arapçasındaki kelime dağarcığının çoğu, genellikle değiştirilmiş bir ünsüzler arası sesli harf yapısına sahip Klasik Arapça kökenlidir. Türkçe, Berberice, İtalyanca, İspanyolca ve İngilizceden de çok sayıda alıntı söze sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Mezopotamya Arapçası</span> Arap lehçesi

Kuzey Mezopotamya Arapçası Irak'ta Hamrin Dağları'nın kuzeyinde, İran'ın batısında, Suriye'nin kuzeyinde ve Türkiye'nin güneydoğusu, Akdeniz Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nin. yanı sıra Güney Irak'ta Hristiyanlar ve Yahudiler tarafından konuşulan bir Mezopotamya Arapçası çeşididir. Siirt, Muş ve Batman'daki çevre Türk çeşitleri oldukça farklıdır. Diğer Mezopotamya Arapça çeşitleri ve Levanten Arapça gibi, Aramice bir alt tabakanın belirtilerini gösterir.