İçeriğe atla

Cevizli sucuk

Cevizli sucuk
TürüŞekerleme
Ana malzemelerÜzüm şırası, kuru yemiş, un
Cevizli sucuk (sağ üstte), pestil (sol üstte) ve diğer tatlılar

Cevizli sucuk, Köme,veya Orcik (Gürcüce: ჩურჩხელა; “çurçh’ela”, Rusça: Чурчхела "çurçhela"), kökeni Gürcistan olup Gürcü ve Anadolu mutfağında önemli yere sahip olan mum şekilli tatlıdır.[1][2][3][4] Gürcü mutfağında özellikle yeni yılda ve bayramlarda tüketilir.

Birkaç farklı biçimde hazırlanan bu tatlının başlıca malzemeleri üzüm, fındık ve undur.[5] Yerine göre badem, ceviz, fındık, çikolata ve bazen kuru üzüm bir ipliğe geçirilir, koyu üzüm suyu veya dut gibi başka meyve sularına batırılır ve sosis şeklinde kurutulur.[6][7][8]

Doğu Gürcistan'da üzüm suyundan yapılan ve tatara denilen lapaya kıvamını artırmak için buğday unu katılır. İpe dizilmiş ceviz veya fındık bu lapanın içine sokup çıkarılır. Batı Gürcistan'da lapaya (tatara yerine burada pelamuşi denir) kıvam vermek için mısır unu katılır ve daha yoğun biçimde fındıkla hazırlanır. Bu şekilde taze ve biraz akışkan haldeyken asılarak kurutulur. Kaheti bölgesindeki geleneksel çurçhela yapımı 2015 yılında Gürcistan'ın Somut Olmayan Kültürel Miras listesine eklenmiştir.[9][10]

Türkiye'de cevizli sucuk

Türkiye'de cevizli sucuk, aynı zamanda şıralı sucuk, pekmezli sucuk, şeker sucuğu, üzüm sucuğu, orcik ya da köme olarak da adlandırılır. Türkiye'de genellikle Kahramanmaraş, Gümüşhane, Elazığ, Artvin ve çevre illerinde üzüm veya dut şırasına ipe dizilen ceviz batırılarak yapılan bir tatlıdır. Şıranın ana maddesi kaynamış pekmez veya meyve (Üzüm veya dut) suyudur. Şeklinin sucuğa benzemesinden ötürü bu isimle anılır.

İpe dizilmiş cevizin bir veya daha fazla kez kaynamakta olan şıraya batırılıp çekilmesinden sonra asılıp kurutulması ile yapılır. Şıraya batırma miktarına göre kalınlığı değişir. İpe ceviz yerine yeşil fıstık, badem, fındık vb. dizilerek yapılan türleri de vardır. Yeşil fıstık vb. kullanımı ise yörede o ürünün yetişmesinin sonucudur. Örneğin Kahramanmaraş'ta yeşil fıstık ile yapılanı bol miktarda bulunur. Sucuğun rengi, siyaha yakın olan pekmez kahverengisidir. Sucukların birbirine yapışmaması için dışına nişasta da sürülebilir.

Kahramanmaraş'ta ise köpürtme tekniği kullanılarak yapılan Kahramanmaraş Sucuğu,[11] Kahramanmaraş Köpük Sucuğu ya da Kahramanmaraş Un Sucuğu adı verilen bir çeşidi daha vardır. Bu çeşit beyaz renkli görüntüsü ve daha yumuşak oluşu itibarıyla diğer illerin cevizli sucuğundan oldukça farklıdır.

Anadolu'nun birçok bölgesinde yapılagelmiş bir tatlı olan cevizli sucuk, Kahramanmaraş çevresinde yalnızca "sucuk", Elazığ çevresinde "orcik", Gümüşhane ve Artvin çevresinde ise "köme" olarak anılmaktadır.

Günümüzde ise fabrikalarda pekmez yerine glikoz veya sakkaroz bazlı şıralar kullanılarak yapılanları da bol miktarda üretilmektedir. Fakat bu sanayi ürünleri doğal olanlar kadar makbul değildir.

Yörelere Göre Çeşitleri

Elazığ Orciği

Elazığ Orciği Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[12]

Gümüşhane Kömesi

Gümüşhane Kömesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[13]

Tarsus Yayla Bandırması

Tarsus Yayla Bandırması Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[14]

Erkilet Kedi Bacağı

Kayseri Kocasinan ilçesinin Erkilet Mahallesinde çok sayıda bağlık alan bulunur. Çabuk bozulan bir ürün olmasından dolayı hasat edilen üzümlerin hemen tüketilmesi veya işlenmesi gerekir. Coğrafi sınırda uzun yıllardır bağ bozumundan sonra üzümlerin değerlendirilmesi için cevizli pekmez sucuğu üretilmekte olup şeklinin kedi bacağına benzemesinden dolayı bu ürün, yöre halkı tarafından Erkilet Kedi Bacağı olarak adlandırılmış ve bu adla ünlenmiştir.

Erkilet Kedi Bacağı üretiminde iri cevizler ile beyaz üzümlerin kullanılması sonucu dolgun ve açık renkli bir görünüme sahip olur. Erkilet Kedi Bacağı Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[15]

Zile Kömesi

Tokat Zile Kömesi, içerisinde ipe dizili halde sırayla konumlanan ceviz içeren, Narince üzümü şırası, buğday nişastası ve un ile hazırlanmış, hasuda kaplanmış tatlı bir gıda ürünüdür. Hasuda, üzüm şırası, buğday nişastası ve buğday ununun birlikte pişirilmesi ile hazırlanan muhallebi kıvamında yöresel bir tatlıdır. Sadece şıra ve buğday nişastası ile hasuda hazırlanabildiği gibi hasudanın kıvamının daha yumuşak olması için buğday unu da kullanılabilir. Zile Kömesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[16]

Bozdoğan Cevizli Sucuğu

Bozdoğan Cevizli Sucuğu Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[17]

Beypazarı Cevizli Tatlı Sucuk

Beypazarı Cevizli Tatlı Sucuk 07.04.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[18]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Isin, Mary (8 Ocak 2013). Sherbet and Spice: The Complete Story of Turkish Sweets and Desserts. I.B.Tauris. s. 1. ISBN 978-1-84885-898-5. 
  2. ^ Goldstein, Darra (1999). The Georgian Feast: The Vibrant Culture and Savory Food of the Republic of Georgia. University of California Press. s. 210. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" Чурчхела. langet.ru (Rusça). Culinary Dictionary of V.V. Pokhlebkin. 2002. 28 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2019. Грузинское национальное лакомство. 
  4. ^ Roufs, Timothy G.; Roufs, Kathleen Smyth (2014). Sweet Treats around the World: An Encyclopedia of Food and Culture. ABC-CLIO. s. 140. 
  5. ^ Progress Tour. "Churchkhela". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2012. 
  6. ^ Кавказская кухня 13 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
  7. ^ На Кавказ за чурчхелой 19 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
  8. ^ Churchkhela[]
  9. ^ "არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობა" [Intangible Cultural Heritage] (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2017. 
  10. ^ "UNESCO Culture for development indicators for Georgia (Analytical and Technical Report)" (PDF). EU-Eastern Partnership Culture & Creativity Programme. Ekim 2017. ss. 82-88. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2017. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2016. 
  12. ^ "Elazığ Orciği". Türk Patent ve Marka Kurumu. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  13. ^ "Gümüşhane Kömesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  14. ^ "Tarsus Yayla Bandırması". Türk Patent ve Marka Kurumu. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  15. ^ "Erkilet Kedi Bacağı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  16. ^ "Zile Kömesi". Türk Patent ve Marka Kurumu. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  17. ^ "Bozdoğan Cevizli Sucuğu". Türk Patent ve Marka Kurumu. 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 
  18. ^ "Beypazarı Cevizli Tatlı Sucuk". Türk Patent ve Marka Kurumu. 3 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Höşmerim</span> Türk mutfağına (Marmara, Ege, İç Anadolu, Doğu Marmara, Doğu Karadeniz yörelerine) ait tatlı

Höşmerim ya da Hoşmerim, Marmara başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde üretilen bir çeşit irmik helvasının adıdır; Türkiye'nin bazı illerinde ise un helvasına höşmerim denilmektedir. Rize'de ve diğer bazı Doğu Karadeniz yörelerinde de Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır. Sonrasında tavaya mısır ununun, peynir ve tuzun eklenmesiyle Hoşmerim-Hoşmer (Höşmerim-Höşmer) yapılır. Doğu Karadeniz'de geleneksel olarak güneş duasına çocuklarca çıkıldıktan sonra evlerden toplanılan un, yağ, tuz, süt gibi yiyeceklerden helva ve höşmer yapılıp yenir.

<span class="mw-page-title-main">Pekmez</span> Şurup

Pekmez üzüm, kuşburnu, incir, keçiboynuzu (harnup) veya dut gibi tatlı meyvelerin ya da şeker pancarı, ardıç meyvesi gibi şekere dönüşebilecek tarım ürünlerinin ezilerek kaynatılması ile üretilen, yoğun ve tatlı bir şuruptur.

<span class="mw-page-title-main">Krep</span>

Krep, cızlama veya akıtma ; un, yumurta, süt, erimiş yağ, şeker, tuz ve kabartma tozu ile hazırlanan sulu hamurun kızgın bir yüzeye dökülmesiyle yapılan yiyecek veya tatlı. Anadolu'da cızlama, Rumeli'de akıtma denir.

<span class="mw-page-title-main">Ayranaşı</span> yoğurt, yarma ve nohut ile yapılan soğuk çorba

Ayranaşı, Mastuva veya Mastava bir çeşit yemektir.Evliya Celebi Seyahatnamesinde mastaba aşı veya mastaba çorbası olarak adı geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nokul</span> Türk mutfağından tatlı

Nokul, nukul (نقل) mayalı hamurla yapılan bir çeşit poğaça. Türkiye'de lokum, lokul gibi farklı isimlerle adlandırılan hamur işidir. Rulo şeklinde yapılması en ayırt edici özelliğidir. Haşhaşlı, tahinli fındıklı, sakızlı türleri de mevcuttur. Bayram sofralarının vazgeçilmezlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Peynir helvası</span> Türk mutfağından peynir özlü bir tatlı

Peynir helvası, bir çeşit helvadır.

<span class="mw-page-title-main">Nevzine</span> şerbetli tatlı

Nevzine, şerbetli tatlılardandır. Un ve kabartma tozu ile elde edilen hamura, ana malzeme olarak tahin, yoğurt ve ceviz ilave edilir. Elde edilen harç koyu bir kıvam elde edilene kadar yoğrulur. Hamur, yağlı bir kalıba alınır ve üzeri kızarıncaya kadar pişirilir. Pişirme işleminden sonra su, şeker, üzüm pekmezi ve limon suyu ile hazırlanan şerbet ilave edilir. Dilimlenerek soğuk olarak servis yapılır. Kayseri yöresi tatlılarındandır. Şerbetinde şeker ve üzüm pekmezinin birlikte kullanılması, bu tatlıyı diğer şuruplu tatlılardan ayıran en önemli özelliklerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Pestil</span> kayısı, üzüm, dut gibi meyvelerin kurutulup yaprak şeklinde işlenmesi ile ortaya çıkan geleneksel tatlı

Pestil ya da bastık(sh.13) Türkiye ve çevre ülkeler mutfaklarında meyve özlerinin baskı altında bir yaprak şekli verilmek suretiyle kış için saklanması ve bunun sonucunda oluşan tatlı.

<span class="mw-page-title-main">Ekmek kadayıfı</span> şerbetli Türk tatlısı

Ekmek kadayıfı veya kaymaklı saray ekmeği, Türk mutfağında yer alan, Afyonkarahisar kökenli bir tatlı. Yapılan hamurun arasına, fıstık veya ceviz konularak hazırlanır. Daha sonra üzerine şerbet dökülerek pişirilir. Genellikle üzerine kaymak veya dondurma konulur. Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kalburabastı</span> Türk mutfağından şerbetli hamur tatlısı

Kalburabastı, adını hamuru bir kalbura ya da kevgire bastırıldığı için almıştır. Şerbetli bir tatlıdır. Hamur için malzeme olarak margarin, un, yoğurt, sıvı yağ, yumurta, kabartma tozu, ceviz içi kullanılır. Şerbeti için toz şeker, su, limon suyu kullanılır. Yunanistan'da yapılan melomakarono tatlısı kalburabastının ballı ve karanfilli çeşididir. Abhaz mutfağında benzer tatlı hurmitadır.

Zile Pekmezi, Tokat'ın Zile ilçesinde üretilmekte ve ismini buradan almaktadır. Normal pekmezlerden farklı olarak beyaz renkli olarak üretilmektedir. İçeriğinde bol miktarda üzüm şırası bulunmaktadır. Yumurta ve üzüm şırasına özel toprağı eklenerek üretimi gerçekleştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tahin helvası</span>

Tahin helva, ana maddeleri tahin, şeker, çöven suyu, vanilya olan, ünlü bir Türk tatlısıdır. Çeşitlerine göre içerisine kakao, antep fıstığı, sakız, bal ve ceviz eklenir. 700 yıl önce Denizli’de Hasan Basri Efendi tarafından keşfedilmiştir. Son yıllarda tahin helva sanayinde şeker yerine glikoz oranı yüksek fruktoz oranı düşük mısır şurupları, yağ ve proteini bağlayıcı çeşitli katkılar kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kesme kadayıf</span>

Kesme kadayıf, bir çeşit kadayıf tatlısıdır.

Tatlı çorba (Kokoç çorbası), bir çeşit aşuredir.

Muska pestili, bir çeşit pestildir. Pestilin içerisine fıstık veya ceviz, tarçın ve şeker katkısı ile üçgen şeklinde sarılarak elde edilmektedir. Ayrıca pestilin arasına istenirse ceviz, badem, fındık, fıstık ezmesi gibi ürünlerden herhangi biri veya birkaçı konula bilir.

Köpük pestili, bir çeşit pestildir.

Yağlı, bir çeşit çörektir.

Şirin tarhanası bir çeşit pestildir. Üzüm suyu veya üzüm pekmezinin çok ince çekilmiş pişmemiş sert buğday ile kaynatılması ile yapılır. Sonrasında kurutulur.

Bilik ekmeği, ekşi mayalı ekmektir. Malzemeleri;ekmeklik buğday unu, hamur mayası veya kuru maya, tereyağı, ay çiçek yağı, tuz, su, süttür. Ekmeğin üzerine sürmek için malzemeler; çörek otu, susam, yumurta, dut pekmezi ve sudur. Malatya Bilik Ekmeği 27.05.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

Burmalı çörek buğday unu ile yapılan bir çeşit çörektir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.