İçeriğe atla

Ceratosauria

Seratozorlar
Yaşadığı dönem aralığı: 199,3-66 myö
Sinemuriyen-Senozoyik 
Carnotaurus iskeleti, Prag
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Klad:Averostra
Klad:Ceratosauria
Marsh, 1884
Altgruplar

Ceratosauria ("boynuzlu kertenkeleler"), Ceratosaurus'a kuşlardan daha yakın akraba olan tüm teropodları içeren bir kladdır. Seratozorların, Erken Jura'da diğer teropodlardan ayrıldığı düşünülür. Bilinen en eski seratozor, 199 milyon yıl öncesine tarihlenen Saltriovenator'dur. Ceratosauria, esas olarak Güney yarımkürede bulunan bu üç ana grubu içerir: Ceratosauridae, Noasauridae ve Abelisauridae. Bununla birlikte, en son çalışmalar, coelophysoidlerin ve dilophosauridlerin diğer seratozorlar ile birlikte klad oluşturmadığını ve dilophosauridlerin bu grubun dışında bırakılması gerektiğini göstermiştir.[1]

Ceratosauria adını 1884 yılında O. Charles Marsh tarafından tanımlanan Ceratosaurus nasicornis türünden alır. Geç Jura döneminden orta büyüklükte bir avcı olan Ceratosaurus nasicornis, keşfedilen ilk seratozordu. Seratozorlar, dev avcı Carnotaurus ve önemli ölçüde küçük noasauridler gibi bazı istisnalar dışında, genellikle orta büyüklüktedir. Ceratosauria'nın başlıca tanımlayıcı özellikleri, süslemesi veya yüksekliği artmış sağlam bir kafatası ve kısalmış kollarıdır.[2] Bu özelliklerin her ikisi de genellikle grubun abelisauridler gibi gelişmiş üyelerinde göze çarparken Ceratosaurus gibi bazal türler, ilkel teropod özelliklerini korumuştur. Seratozor fosil buluntularının oldukça parçalanmış olması, Ceratosauria'nın özelliklerinin, diğer neoteropodlarla ilişkilerinin ve grubun erken tarihinin gizemli ve oldukça tartışmalı kalmasına neden olmuştur.

Filogeni

Masiakasaurus'un iskelet rekonstrüksiyonu

Aşağıdaki kladogram, Diego Pol ve Oliver WM Rauhut tarafından 2012'de yapılan bir çözümlemenin sonuçlarına göre uyarlanmıştır.[2]

Ceratosauria 

Berberosaurus

Deltadromeus

Spinostropheus

Limusaurus

Elaphrosaurus

 Neoceratosauria 
 Ceratosauridae 

Ceratosaurus

Genyodectes

 Abelisauroidea 
 Noasauridae 

Laevisuchus

Masiakasaurus

Noasaurus

Velocisaurus

 Abelisauridae 

Eoabelisaurus

Rugops

Abelisaurus

 Carnotaurinae 

Majungasaurus

Indosaurus

Rajasaurus

 Brachyrostra 

Ilokelesia

Ekrixinatosaurus

Skorpiovenator

 Carnotaurini 

Carnotaurus

Aucasaurus

Limusaurus'un ontojenisi üzerine 2017 tarihli bir makalede farklı bir sonuca varıldı. Diğer analizlerden farklı olarak Noasauridae, Ceratosaurus'tan daha bazal olarak yerleştirildi ve Ceratosaurus tanım gereği Abelisauridae'nin içindeydi.[3] Bu daha sonra, Abelisauridae ve Ceratosauridae familyalarını içeren yeni bir küme olarak Etrigansauria'yı tanımlayan seratozor paleobiyolojisi üzerine bir 2018 makalesinde genişletildi.[4] Aşağıdaki kladogram, makalede gösterilen en son filogenilerin bir fikir birliği ağacıdır:

Ceratosauroidea
Noasauridae

Spinostropheus

Elaphrosaurinae

Elaphrosaurus

Limusaurus

Noasaurinae

Deltadromeus

Laevisuchus

Noasaurus

Velocisaurus

Masiakasaurus

Berberosaurus

Etrigansauria
Ceratosauridae

Eoabelisaurus

Genyodectes

Ceratosaurus

Rugops

Abelisaurus

Ilokelesia

Carnotaurinae
Majungasaurinae

Arcovenator

Indosaurus

Majungasaurus

Rajasaurus

Dahalokely

Rahiolisaurus

Brachyrostra

Ekrixinatosaurus

Skorpiovenator

Furileusauria

Viavenator

Pycnonemosaurus

Quilmesaurus

Carnotaurus

Aucasaurus

Dağılımı

Seratozorlar, Erken Jura'da ayrılmış küresel bir nüfusa sahipti. Bununla birlikte seratozorlar, Kretase döneminde Lavrasya kıtasında muhtemelen büyük ölçüde yok olmuşlardı. Kretase'de Lavraysa kıtasında keşfedilen birkaç örnek muhtemelen Gondvana'dan taşınmıştır.[5] Kretase döneminden Kuzey Amerika'da doğrulanmış hiçbir seratozor örneği bulunamamıştır.

Abelisauridler, özellikle de Kretase döneminde Gondvana kıtasında büyük başarı elde etti. Bazı Gondvanalı ve Lavrasyalı örnekleri yakın zamanda bulunmuş, Geç Jura'ya ve hatta muhtemelen Orta Jura'ya tarihlendirilmiştir ve abelisaurid zaman çizelgesini büyük ölçüde genişletmiştir. Bazı paleontologlar, büyük bir çölün abelisauridleri Jura döneminin sonlarına kadar güney Gondvana'da sınırlamış olabileceğini öne sürdüler.[2] Bağıntıdan veya nedensellikten dolayı, geç Kretase seratozorlarının bazal tetanuran (Afrika) ya da coelurosaur (Kuzey Amerika ve Asya) nüfusunun çoğunlukta olduğu bölgelerde az sayıda bulunduğu gözlenmiştir. Aşağıdaki kladogram, Hendrick vd. (2015)'nın çalışmasına göre uyarlanmıştır.

Ceratosauria
                      

██ Limusaurus

██ Elaphrosaurus

                                      

██ Ceratosaurus

                  

Genyodectes

Berberosaurus

Eoabelisaurus

                                                      
                                  

Noasaurus

Masiakasaurus

     

Rugops

                  

Abelisaurus

                      

Arcovenator

Rajasaurus

Majungasaurus

Skorpiovenator

Aucasaurus

██ Carnotaurus

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Carrano (1 Ocak 2008). "The Phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 6 (2): 183-236. doi:10.1017/S1477201907002246. ISSN 1477-2019. 
  2. ^ a b c Diego Pol & Oliver W. M. Rauhut (2012). "A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 279 (1804): 3170-5. doi:10.1098/rspb.2012.0660. PMC 3385738 $2. PMID 22628475. 
  3. ^ Wang (2017). "Extreme Ontogenetic Changes in a Ceratosaurian Theropod" (PDF). Current Biology. 27 (1): 144-148. doi:10.1016/j.cub.2016.10.043. PMID 28017609. 
  4. ^ Delcourt (27 Haziran 2018). "Ceratosaur palaeobiology: new insights on evolution and ecology of the southern rulers". Scientific Reports (İngilizce). 8 (1): 9730. doi:10.1038/s41598-018-28154-x. ISSN 2045-2322. PMC 6021374 $2. PMID 29950661. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2021. 
  5. ^ Tortosa (2014). "A new abelisaurid dinosaur from the Late Cretaceous of southern France: Palaeobiogeographical implications". Annales de Paléontologie. 100 (1): 63-86. doi:10.1016/j.annpal.2013.10.003. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Allosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Allosaurus, Geç Jura döneminde yaşamış Carnosauria kladından bir teropod dinozor cinsi. Yaşadığı dönemde Avrupa ve Kuzey Amerika'nın bilinen en büyük etobur dinozorlarından biriydi.

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannosauroidea</span> teropod dinozor kladı

Tyrannosauroidea veya tiranozorlar, Tyrannosauridae familyasını ve daha bazal akrabalarını içeren, teropod dinozor üst familyasıdır. Tyrannosauroidler, Jura döneminden itibaren Lavrasya süper kıtasında yaşadı. Kretase döneminin sonunda tyrannosauroidler, Kuzey Yarımküre'de devasa Tyrannosaurus ile bilinen baskın büyük yırtıcılardı. Fosil buluntuları; Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Avustralya kıtalarında bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Neotheropoda</span> teropod kladı

Neotherapoda, Coelophysoidleri ve diğer gelişmiş teropod dinozorları içeren bir kladdır. Aynı zamanda Triyas-Jura yok oluşundan sağ kurtulan tek teropod kladıdır. Averostranlar dışında tüm neoteropodların soyu erken Jura döneminde tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Averostra</span> teropod kladı

Averostra, çoğu theropod dinozorun içinde bulunduğu, Ceratosauria ve Tetanurae'yi içeren bir teropod dinozor kladıdır. Her iki klad'da Kretase dönemine kadar hayatta kaldı. Kretase-Paleojen neslinin tükenmesi olayı meydana geldiğinde, ceratosaurianlar ve Tetanurae grubundan, tyrannosauroidler ve Maniraptoriformlar hala mevcuttu. Ancak yok oluştan sadece bir Maniraptoran alt grubu olan Aves, sağ çıktı ve özellikle Kretase Paleojen yok oluşu sonrası türleşerek günümüzedeki kuşları oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Orionides</span> dinozor kladı

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.

<span class="mw-page-title-main">Avetheropoda</span> Coelurosaurları ve carnosaurları içeren dinozor kladı

Avetheropoda veya "kuş teropodlar", Carnosauria ve Coelurosauria kladlarını içeren bir teropod dinozor kladıdır.

<span class="mw-page-title-main">Proceratosauridae</span> teropod dinozor familyası

Proceratosauridae, Orta Jura'dan Erken Kretase'ye kadar varlığını sürdürmüş bir tiranozor familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Megalosauroidea</span>

Megalosauroidea, Orta Jura'dan Geç Kretase dönemine kadar yaşayan tetanuran theropod dinozorlarının bir üst ailesidir. Gruptaki tüm taksonlar, tip tür Megalosaurus bucklandii ile Allosaurus fragilis veya Passer domesticus'tan daha yakın bir ortak ataya sahiptir. Grubun üyeleri arasında Spinosaurus, Megalosaurus ve Torvosaurus bulunur.

<i>Anchiornithidae</i> kuşlarla ilişkili dinozor familyası

Anchiornithidae, Avialae soyundaki kuşların en bazal familyası olabilecek bir eumaniraptoran familyasıdır. Anchiornithidler, maniraptoran ağacında çeşitli konumlarda sınıflandırılmıştır, bazı bilim adamları onları ayrı bir aile, Troodontidae'nin bir bazal alt familyası, veya Archaeopterygidae familyasının üyeleri olarak avialae veya Paraves içinde evrimsel bir grup dinozor topluluğu olarak sınıflandırır.

<i>Anchiornis</i> jura döneminde yaşamış kuş benzeri dinozor cinsi

Anchiornis, Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.

<span class="mw-page-title-main">Allosauroidea</span> Dinozor kladı

Allosauroidea [tip cinsi Allosaurus'tan; allos (farklı) sauros (kertenkele)], Metriacanthosauridae, Allosauridae, Carcharodontosauridae ve Neovenatoridae familyalarını içeren bir teropod dinozor kladıdır. Allosauroidler, megalosauroidler ile birlikte Orta Jura ve Geç Kretase dönemlerinde süper yırtıcılardı. En tanınmış allosauroid, kalıntıları Kuzey Amerika'nın üst Jura tortullarında bulunan Allosaurus cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Carnosauria</span> çeşitli etçil dinozorları içeren teropod kladı

Carnosauria Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış, soyu tükenmiş dev yırtıcı teropod dinozor kladıdır. Geçmişte pek çok etçil teropod bu klada atanırken, günümüzde bunlar farklı gruplarda sınıflandırılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Allosauridae</span>

Allosauridae, geç Jura döneminde yaşamış, allosauroid teropod dinozor familyasıdır. Allosauridae, ilk olarak 1878'de Amerikalı paleontolog Othniel Charles Marsh tarafından adlandırılan oldukça eski bir familyadır. Allosauridler, kemiğin yanal kısmına çıkma sürecini kısıtlayan bir astragalus, lateral kondilden daha büyük bir medial ve kondillerin yüzü boyunca yatay bir oluk ile ayırt edilir.

<i>Proceratosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Proceratosaurus, İngiltere'nin Orta Jura (Batoniyen) döneminden küçük boyutlu etçil teropod dinozor cinsidir. Cins adı Proceratosaurus, kafatası tepesinin kısmen korunmuş kısmı yüzeysel olarak Ceratosaurus'un küçük tepesine benzediği için, başlangıçta Ceratosaurus'un atası olduğunun düşünülmesinden kaynaklanır. Ancak şimdi, özellikle Proceratosauridae familyasının bir üyesi ve Tyrannosauroidea kladının bilinen en eski üyeleri arasında bir coelurosaur olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Masiakasaurus</span>

Masiakasaurus Geç Kretase döneminde Madagaskar'da yaşamış noasaurid bir teropod cinsidir. Alt çenesinin önünde yer alan ve nadir görülen farklı diş yapılarıyla ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Genyodectes</span>

Genyodectes, Güney Amerika'nın Alt Kretase (Aptian) çağından bir ceratosaurian teropod dinozor cinsidir. Holotip malzemesi Arjantin'in Chubut Eyaletindeki Cerro Barcino Formasyonu, Cañadón Grande, Departamento Paso de Indios'tan toplandı ve premaksilla, her iki maksillanın bölümleri, sağ ve sol dişler, birçok diş, sol splenialin bir parçası ve üst dişlerin parçaları dahil tamamlanmamış bir burundan oluşuyor. Bu öğeler genellikle kötü bir şekilde korunmuştur ve bazıları eklemli haldedir. Genyodectes'in premaksillası, Ceratosaurus'unkine benzer şekilde nispeten büyük ve çıkıntılı dişlere sahiptir. Spesifik isim, serus, "geç" anlamına gelir. 2016 yılında 6,25 metre uzunluğunda ve 790 kg ağırlığında olduğu kestirildi.

<i>Skorpiovenator</i>

Skorpiovenator, Arjantin'in Geç Kretase yaşlı Huincul Formasyonu'ndan bir abelisaurid teropod dinozor cinsidir. Neredeyse eksiksiz ve eklemli bir iskeletten tanımlanan, şimdiye kadar bilinen en eksiksiz ve bilgilendirici abelisauridlerden biridir.