Cenâbî Mustafa Efendi

Mustafa Cenabi, Safiyyüddin, Emir Hasanzade (d. 1540, ö. 1590-91), Osmanlı tarihçisidir.

Hayatı

Bursa`da doğduğu sanılmaktadır. Babası ve dedesinin Niksar`lı olduğu düşünülmektedir. Safiyyüddin, Ebu Muhammed, Emirzade, Emir Hasanzade gibi pek çok lakapla da anılır. Peygamber soyundan geldiği bütün kaynaklarca doğrulanmaktadır.

Cenani mahlası ile şiir ve kasideler yazmıştır. İstanbul'da ünlü şeyhülislam Ebussuud Efendi'den dersler almış ve hizmetinde bulunmuştur.

Bundan sonra Edirne'ye gitmiş burada çeşitli ilim ve tasavvuf alimleri işe görüşmüştür.

1563'te Kasımpaşa'da Fazliyye Camii yakınlarında yaptırdığı evde ikamet etmiştir. Davud Paşa Medresesi, Kariye Medresesi, Sultaniye Medresesi, Sahn-ı Seman Medresesi, Süleymaniyye Medresesi gibi çeşitli yerlerde 15 yıl boyunca müderrislik yapmış daha sonra 1587'de Halep kadılığına tayin olmuştur.

Ölümü

Katip Çelebi'ye göre 1591'de Halep kadılığından ayrıldıktan sonra ölmüştür. Gömüldüğü yer bilinmemektedir.

Eserleri

Arapça olarak 1588'de tamamlamış olduğu El Hafil el Vasit ve'l Eylam ez Zahir el Muhit veya Cenabi tarihi adlı eseri Osmanlı devrinde yazılmış en kapsamlı tarih kitaplarındandır. Bu esere muhtemelen öğrenci iken başlamış ve tamamlaması 25 yıl sürmüştür. Eserin Süleymaniye Kütüphanesi'nde kayıtlı bir nüshasında Şeyh Edebali'nin Osman Bey'e nasihati yer almaktadır.^[1]

Eser insanın yaratılışından başlar ve peygamberler tarihi, İslam öncesi Arap ve dünya tarihi, ilk dönem İslam tarihi, Emevîler, Abbâsîler olmak üzere 996 (h)/1587-88 (m) tarihine kadar İslam devletleri tarihini içerir.

İslam devletleri, bölgelere ayrılarak düzenlenmiş her devletin hükümdar ve padişahları ve olaylar gün ay ve yıl gözetilerek kronolojik sırayla kaydedilmiştir.

Osmanlı tarihi kısmında, her padişah devrinden sonra o devirde yaşayan alim, tarikat şeyhi, tabib vb. kişilerin biyografileri, eserleri, hizmetleri, ölüm tarihleri sıralanmıştır.

Kaynakça

^ [1] 14 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Şeyh Edebali ve Osman Gazi'ye Vasiyeti

İlgili Araştırma Makaleleri

Süleyman Çelebi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Bursa'da Ulu Camiî imamı, mutasavvıf, tek eseri olan, Türkçe kaleme alınmış mevlidlerin ilki ve en meşhuru olan Vesîletü’n-necât'ın yazarıdır.

Beşiktaşlı Yahya Efendi, Molla Şeyhzade ya da Şeyh Yahya Beşiktaşî, Osmanlı devrinde yaşamış mutasavvıf, alim ve şair. Kanuni Sultan Süleyman devrinde İstanbul’da müderrislik yapmış olan Yahya Efendi, devrinin tanınmış alimlerindendir. Osmanlı sarayı ile yakın ilişkileri oldu ve hayatı boyunca Kanuni tarafından kendisine danışıldı. Emekli olduktan sonra Beşiktaş’ta pek çok bina inşa ettirip dergah ve vakıflar kurdu, bölgeyi ağaçlandırarak mesire yerine dönüştürdü.

Şeyh Edebali (1206-1326), Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında yaşamış bir Ahi şeyhi.

Germiyanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti’nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde Batı Anadolu’da Kütahya merkezli olarak kurulmuş bir beyliktir. Germiyan adının anlamı Farsçada "sıcak" anlamına gelen germâ sözcüğünden, yine Farsçadaki çoğul üretme takısı -yân ile türetilmiştir. "Ilıcalar" anlamına gelir. Germiyan aşiretinin menşei hakkında çeşitli görüşler vardır.

Molla Hüsrev d. Karkın - ö. 1480, İstanbul) Fıkıh alimi ve devlet adamı.

Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa. Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde büyük katkıları olmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. Tarihe Çandarlılar Ailesi olarak geçmiş olan ailenin üst düzey bir mevkiye gelmiş ilk bireyidir. İlmiye sınıfından yetişmiş; kadılık ve kazaskerlik görevlerinde bulunmuş; Eylül 1364 ile 22 Ocak 1387 tarihleri arasında 22 yıl 4 ay vezirlik yapmış ve vezirliği döneminde de Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa ismiyle anılan devlet adamıdır.

Osmanlılarda tarih yazıcılığı, Osmanlı Beyliği'nin kuruluşundan 100-150 yıl sonra başlamıştır. Osmanlı tarih yazıcılığının geç başlaması, Anadolu’da Osmanlılardan önce tarih yazıcılığının gelişmemesi ile bağlantılıdır.

Malhun Hâtun, Mal Hâtun, Mala Hatun ya da Kameriye Hâtun, ikinci Osmanlı padişahı Orhan Gazi'nin annesi ve Osman Gazi'nin evlendiği ilk eşidir.

Dursun Fakih, Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Bey'in devrinde yaşamış bir fakihtir.

Şeyh Edebali Türbesi, Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin kayınpederi ve hocası Şeyh Edebali'nin cenazesinin bulunduğu türbedir. Bilecik, Cumhuriyet Mahallesi'nde yer almaktadır.

Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, Osmanlı din alimi, kadı, kazasker. şeyhülislam ve tarihçi.

Sadullah Sadi Efendi ; din alimi, şair, Sahn-ı Seman Medresesi'nde müderris, kadı, Osmanlı Devleti müftüsü/şeyhülislamı.

Taşköprülüzade Ahmed, Taşköprüzade Ahmed Efendi ya da tam adıyla Taşköprülüzade İsameddin Ahmed bin Mustafa, Osmanlı Devleti'nin ilk bilim tarihçisi ve ilk ansiklopedi yazarıdır. Osmanlı ulemasından olan Taşköprülüzade Ahmet Efendi, Biri "ilimler"i, diğeri ise "bilginler"i konu edinen eserleri kaleme almıştır. İlimleri ele alan cildi Miftâhü’s-Sa‘âde, bilginleri konu edinen cildi ise Şakâyık-i Nu’mâniyye adını taşımaktadır.

Hocazade Mesud Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

Efdalzade Hamîdüddin Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

Hocazade Esad Efendi, Osmanlı şeyhülislamı, II. Osman'ın kayınpederi, Akile Hanım'ın babası.

Hundi Fatma Hatun, Osmanlı Padişahı I. Bayezid'in kızı, Emir Sultan'ın eşi.

Kınalızade Hasan Çelebi,, Osmanlı fıkıh ve kelâm alimi ve yazar.

Kadı, tarihte İslam ülkelerinde insanlar arasında meydana gelen hukuki anlaşmazlıkları sonuçlandırmak, hukuka aykırı davranışların cezasını hükme bağlamak, verdikleri hüküm ve cezaları infaz etmek üzere devletin yetkili kurumları tarafından görevlendirilmiş kimsedir. Kadılara dinî, malî, idarî, eğitim-öğretim gibi görevlerin verildiği de görülmüştür.

Rabia Bala Hatun, Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Osman Gazi'nin eşi ve Şeyh Edebali'nin kızı. Alâeddin Bey'in de annesidir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.