İçeriğe atla

Centurio

Centurio yeniden canlandırma denemesi.

Centurio (Grekçeκεντυρίων), aynı zamanda hekatontarh (Grekçeἑκατόνταρχος ya da Bizans döneminde κένταρχος) olarak da bilinen ve MÖ 107 yılındaki Marius Reformlarının ardından ortaya çıkan bir lejyon rütbesi. Centurioların çoğu 80 askerden oluşan centurialara komuta ederdi ancak bazı kıdemli centuriolar Kohortlara komuta edebildiği gibi bazıları da lejyon içerisinde diğer önemli görevleri üstlenebilirdi.

Centuriolar unvanlarını komuta ettikleri askerî birlik olan centurialardan alırlar. Centuriaların bu şekilde adlandırılmalarının nedeni ise yaklaşık 100 askerden oluşmalarıdır. Marius reformlarının ardından 80 kişilik mevcutlar şeklinde yeniden düzenlenmişlerdi.

Rolleri

Roma piyadelerinde, centuriolar başlangıçta 100 askerden oluşan ama mevcutları önce 80 sonra da 60 lejyonere düşürülmüş askeri bir birlik olan centurialara komuta ederlerdi. İmparatorluk döneminde Centuriolar kademeli olarak görev yaptıkları kohort içerisinde yükselirlerdi. Gösterdikleri başarı oranında önce kıdemli centuria'ya sonra da da tüm bir kohorta komuta edebilirlerdi. En iyi centuriolar, en gözde kohort olan 1. kohortta görev yapmak üzere seçilirler ve bu centuriolar Primi Ordines olarak çağrılırlardı. Lejyonda görev yapan en kıdemli centurio, Primus Pilus olarak adlandırılan birinci kohortun birinci centuriasına komuta eden centurio idi.

Kıdemli centuriolar da dahil olmak üzere tüm centuriolara tahsis edilmiş bir centuria bulunurdu.

En kıdemli centurio'nun Primus pilus olarak adlandırılmasının nedeni en sağda yer alan birinci Kohort'un ilk sırası (primus pilus) olmasıdır. Tam subay mevcuduna sahip bir lejyonda sadece sekiz subay Primus Pilus rütbesi taşır: Legatus (legatus legionis), Lejyon komutanı; kıdemli tribün (tribunus laticlavus), lejyonun ikinci komutanı; Ordugâh Prefect'i (praefectus castrorum); ve modern ordularda Albay rütbesine karşılık gelen diğer beş tribün (tribuni angusticlavii).

Modern askeri organizasyonlarda centuriolara karşılık gelen rütbe oldukça geniş bir aralığa sahiptir. Sıradan centuriolar, modern zamanların teğmen ya da yüzbaşı rütbesine karşılık gelirdi. Orta dereceye sahip centuriolar ise muhtemelen binbaşı, kohortlara komuta eden kıdemli centuriolar ise yarbay rütbesine eşdeğer bir konuma sahipti. Legatus ve tribünlerine danışmanlık yapan Primus Pilus unvanına sahip bir centurio ise yaklaşık olarak albay rütbesine sahipti.

Centuriolar genellikle komuta ettikleri lejyonerle birlikte savaştıkları için savaş alanında oldukça zorlu şartlarla mücadele ederlerdi. Savaş düzeni almış bir centurianın ön sağ cephesinde konumlanırlardı. Adamları tarafından örnek alınır ve yol gösterici olarak kabul edilirdi. Sahip oldukları rütbe ve konum nedeniyle yetenek ve cesaretlerini göstermeleri beklendiğinden sık sık yaralanmalarla karşı karşıya kalmaları sıradan bir durumdu.

Centurioların hemen bir alt rütbesi olan optio, centurianın komuta hiyerarşisinden ikinci sırada yer alırdı.

Kıdem

Kohort içerisinde her centuria'nın bir kıdemi vardı. Centurioların kıdemleri ise bağlı bulundukları kohort'a ve centuria'ya göre belirlenirdi. Centuriolar, daha kıdemli centuria'larda atanmadan önce bir süre daha alt centuria'larda görev yaparlardı. Centuriolar komuta ettikleri centuria'nın adıyla çağrılırlardı.

Manipular lejyonlar döneminde altmış askere komuta ediyorlardı ve şu şekilde organize olmuşlardı:

Hastati: On alt kademe ve On kıdemli.

Principes: On alt kademe ve On kıdemli.

Triarii: Beş alt kademe ve Beş kıdemli.

İmparatorluk lejyonlarında ise kıdem sırasına göre şu şekilde organize olmuşlardı;

  • 1. kohort
  • 2. kohort
  • 3. kohort

vb..

Birinci kohortta, normal bir centurianın iki katı mevcuda sahip beş centuria bulunurdu. Birinci kohortun centurioları diğer tüm kohortlardaki centurilardan daha kıdemliydiler.

Üniforma

Roma centurion'su üniformasıyla hemem ayırt edilirdi: zırhı gümüş kaplıydı, kılıcını sağ yerine sol tarafında taşır, dizlik takar ve miğferinin sorgucu diğerlerinden farklı olarak öne doğru dikey dururdu. lōrīca segmentāta olarak bilinen zırhların ortaya çıkışında sonra bile centuriolar örme zincirden zırhlarını giymeye devam ettiler. Savaş sırasında cesaretini hem askerlerine hem de düşmanlarına göstermek amacıyla zırhının üstüne süslemeler ve aldığı ödülleri taktığına inanılır. Aynı zamanda otoritesini gösteren ve vītis olarak adlandırılan bir asma çubuğu taşırıdı.

Sorumlulukları

Centuriolar, centuria ya da Kohortlarında görev yaparlar ve aynı zamanda lejyonerlerin eğitiminden de sorumlu olurlardı. Bu görevi yerine getirirken oldukça acımasız olabilirlerdi ve genellikle oldukça sert cezalar vermeleriyle tanınırlardı. Oldukça ağır koşulları olduğu bilinen Roma ordusunun sahip olduğu disiplin, lejyonların kendilerinden çok daha büyük ordulara karşı elde ettiği başarıların asıl sebeplerinden biriydi.

Bir komutan olarak centurio, adamlarını ödüllendirebildiği gibi gerekli hallerde cezalandırma yetkisine de sahipti. Centurio'nun verebileceği cezalar arasında idam bile vardı.

Ancak centuriolar da kendi üstleri tarafından cezalandırılabilinirlerdi. Centurio'nun ceza ile karşı karşıya kalabileceği örnek suçlar arasında görev sırasında uyumak ya da lejyonerleri yeterince iyi eğitememek sayılabilinir. Tıpkı komutası altındaki askerler gibi, bu suçlardan birini işlediği sabit görülen centurio ölüme mahkûm edilebilirdi.

Centurio seçmeleri

Roma ordusunda Centurio olmak isteyen birini oldukça zorlu bir eleme süreci beklerdi. Her şeyden önce centurio adayının önemli kişilerden alınmış birkaç tavsiye mektubu sunması gerekirdi. Senatör ya da Konsül/İmparator gibi önemli birisinin tavsiyesini almak adayın işlerini oldukça kolaylaştırırdı.

Yaş sınırı

Centurio olmak isteyen bir askerin yaşı en az otuz olmak zorundaydı. Orduya giriş yaşının 16 olduğu göz önüne alındığında, bir kohorta komuta edebilecek askeri birikime ulaşmak için adayın hayatının neredeyse yarısını orduda geçirmesi gerekirdi.

Eğitim

Centurio'nun görevleri arasında üstlerinden aldığı yazılı emirleri kohortunda bulunan adamlarına nakletme de vardı. Bu nedenle okur-yazar olması zorunluydu. Doğal olarak iyi bir eğitime sahip centurio'nun yükselme şansı daha fazlaydı.

Avantaj ve dezavantajları

Avantajları

Centurioların intikal sırasında ata binme ayrıcalıkları vardı ve eğer evlenmelerine izin verilmişse, aileleriyle birlikte garnizonda yaşayabilirlerdi.

Dezavantajları

Bu subaylar savaş sırasında adamlarından birinci derecede sorumluydular ve genellikle en ön safta onlarla birlikte savaşırlardı. Sahip oldukları önem onları yüksek bir riskle karşı karşıya bırakır ve bu da yaralanma oranlarını oldukça arttırırdı.

Vegetius'a göre centurio olmak için sahip olunması gereken nitelikler

Piyade sınıfında yer alan centuriolar bu göreve cüsseleri, güçleri ve kargı ya da mızrak gibi silahları fırlatmadaki hünerleri ve kılıç ve kalkan kullanmadaki yetenekleri için seçilirlerdi; kısacası eğitimlerde elde ettikleri uzmanlıkları için. O, ihtiyatlı, mutedil, aktif ve konuşmaktan çok aldığı emirleri yerine getirmeye hazır olmalı; eğitimi sert ve askerleri arasındaki disiplini yüksek tutmalı, onların temiz ve iyi görünümlü olmalarını ve silahlarını ve zırhlarını parlak ve bakımlı tutmalarını sağlamalıdır. (Vegetius. De Re Militari,[1] II, 14 )

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Astsubay</span> silahlı kuvvetlerde subaydan kıdemsiz, er ve erbaşlardan kıdemli olan askerdir.

Astsubay, askerî hiyerarşide subaya yardımcı olarak görevlendirilen asker kişilerdir.

Albay, birçok ülkenin kara ve hava kuvvetlerinde kıta görevi alay komutanlığı olan, yarbay ve tuğgeneral arasındaki askerî rütbe. NATO kodu OF-5'tir. Rütbe bekleme süreleri 5 yıldır. 2 yılını tamamlayan ve liyakatleri en üst makamlarca onaylanan albaylara kıdemli albay denir.

<span class="mw-page-title-main">Lejyoner</span> Roma ordusu askeri

Lejyoner kelimesinin Türkçe karşılığı çarkacıdır. Roma ordusundaki askerlere verilen isimdir. Ayrıca Fransız yabancılar lejyonundaki askerlere ve ünlü Fransız nişanı Légion d'honneur'u alan kişiye denir.

<span class="mw-page-title-main">Roma lejyonu</span> Roma İmparatorluğunda 1.000 ile 5.600 kişi arasında değişen eski ağır piyade birliği

Roma Lejyonu Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu boyunca tüm Roma ordusunu ya da daha dar anlamda ağır piyadeleri kasteden temel askeri birlik. İkinci anlamı birkaç Kohorttan oluşan ve legionaries olarak bilinen ağır piyadelere vurgu yapar. Roma lejyonunun ana unsurunu ağır piyadeler oluştururken, piyadelere neredeyse her zaman bir ya da daha fazla sayıda, Roma yurttaşı olmayan kişilerden oluşturulan süvariler, düzenli birlikler ve avcılardan kurulu destek birlikleri olan Auxilialar eşlik ederdi.

<span class="mw-page-title-main">Legatus</span>

Legatus, Roma ordusunda görevli olan ve modern ordulardaki general rütbesine karşılık gelen askeri unvan.

<span class="mw-page-title-main">Tribün</span>

Tribün, Roma Cumhuriyeti ve İmparatorluğunda 2-3 seçilmiş magistyra ve idari veya askerî görevlilerce paylaşılan unvan. Kelime, Antik Roma'da insanların askerlik ya da oy verme amacıyla bölünmüş oldukları kabile anlamındaki Tribe (tribus) sözcüğünden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Carrhae Muharebesi</span> roma-part savaşı

Carrhae Savaşı, MÖ 53 yılında, Carrhae şehri yakınlarında Roma Cumhuriyeti adına Romalı general Crassus ve Part İmparatorluğu adına spahbed ("General") Surena arasında yapılan ve Partlar adına mutlak bir zaferle sonuçlanan savaş.

Er, en düşük askeri rütbeye sahip askerdir.

<span class="mw-page-title-main">Necati Tacan</span>

İbrahim Necati (Salim) Tacan Türk asker.

Kohort Roma döneminde, genellikle aynı sınıftan askerlerin oluşturduğu, standart bir Roma lejyonun onda biri mevcuda sahip oldukça büyük bir askerî birlik. Günümüz ordularında yaklaşık olarak bir Tabur'a karşılık gelir.

<span class="mw-page-title-main">Centuria</span>

Centuria Latince centum (yüz) kökünden türetilen ve 100 kişiden oluşan birliğe karşılık gelen isim. Aynı zamanda alan ölçü birimi olarak da kullanılır ve 1 centuria = 100 heredia'ya karşılık gelir.

<span class="mw-page-title-main">Primus pilus</span>

Primus Pilus, Roma Lejyonlarında kullanılan bir tür kıdem unvanı.

<span class="mw-page-title-main">Optio</span>

Optio ;, Roma ordusunda bir askeri mevki. Optio, optio centuriae olarak Roma lejyonlarında bulunan centuriaların komutasında ikinci sırada yer alır.

Desimasyon Roma ordusunda, asi ve korkak askerleri cezalandırmak için subaylar tarafından kullanılan bir disiplin cezası. Desimasyon kelimesi Latince "onuncunun öldürülmesi" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Marius Reformları</span>

Marius reformları, MÖ 107 yılında Roma Cumhuriyetinin devlet adamı ve generallerinden Gaius Marius tarafından yapılan bir dizi askeri reform.

<span class="mw-page-title-main">Gefrayter</span> askeri rütbe

Gefrayter 16. yüzyıldan beri var olan bir Alman, İsviçre ve Avusturya askeri rütbesidir. Genellikle, kayıtlı bir asker, havacı veya denizcinin terfi edebileceği ikinci derece veya derecedir.

Askeri Tribün, Roma ordusunda Legatus'tan düşük, centuriodan ise yüksek rütbede olan bir subaydı. Equites sınıfından genç erkekler, genellikle Senatoya bir basamak taşı olarak askeri tribün olarak hizmet ettiler. Tribunus militum, halk tarafından seçilen ve siyasi görevleri olan tribünü Pleblerin Tribünü veya tribunus militum consulari potestate ile karıştırılmamalıdır.

Feldmareşal en üst düzey askeri rütbedir ve genellikle general rütbesinden daha kıdemlidir. Genellikle bir ordudaki en yüksek rütbedir ve bu nedenle çok az kişi bu rütbeye atanır. Birçok ülkede günümüz silahlı kuvvetlerinde beş yıldızlı rütbe (OF-10) olarak kabul edilir. Birçok ülkede feldmareşal rütbesine yükselmek için tarihsel olarak bir generalin olağanüstü askeri başarı göstermesi gerekmiştir. Bununla birlikte, bu rütbe tümen komuta rütbesi ve tugay komuta rütbesi olarak da kullanılmıştır. Rütbenin farklı kullanımlarına örnek olarak olağanüstü bir başarı için Avusturya-Macaristan, Pakistan, Prusya/Almanya, Hindistan ve Sri Lanka; tümen komutanlığı için İspanya ve Meksika ; ve tugay komutanlığı için Fransa, Portekiz ve Brezilya verilebilir.

Gaius Crastinus, Galya Savaşları sırasında Jül Sezar'ın 10. lejyonunda bir askerdi.

Praetorian Muhafızlar Roma İmparatorları tarafından, hem Roma'da hem de savaş alanında kişisel güvenliklerini sağlamak amacıyla oluşturulmuş özel birlikler. İmparatorlar tarafından koruma amaçlı kullanılmaya başlamadan çok önce, Scipio ailesi tarafından MÖ 275 yılı civarından aynı formatta Generallerin muhafızı olarak kullanılmaya başlandıkları bilinir. MS 4. yüzyılda I. Konstantin tarafından kaldırılmıştır.