İçeriğe atla

Cennetin Kraliçesi (antik)

Cennetin Kraliçesi, antik Akdeniz ve antik Yakın Doğu'da tapınılan bir dizi antik gökyüzü tanrıçasına verilen bir unvandır. Bu unvanla anıldığı bilinen tanrıçalar arasında İnanna, Anat, İsis, Nut, Astarte ve muhtemelen Aşera (Peygamber Yeremya tarafından) bulunur. Yunan-Roma döneminde Hera ve Juno da bu unvanı kullanmıştır. İbadet biçimleri ve içeriği çeşitli olmuştur.

İnanna

Ana madde: İnanna
Eski Akad silindir mühür üzerinde Tanrıça İnanna, tek ayağını bir aslanın üzerinde dayarken kendisine saygısını göstermek için Ninshubur ayakta dururken betimlenmiştir, MÖ 2334-2154.

İnanna, Sümerlerde aşk ve savaş tanrıçasıydı. İnsanların ve hayvanların çiftleşmesi ve doğurganlığı ile olan ilişkisine rağmen, İnanna bir ana tanrıça değildi ve nadiren doğumla ilişkilendirilmiştir.[1] İnanna ayrıca yağmur ve fırtınalar ile Venüs gezegeni ile ilişkilendirilmiştir.[2] Ammisaduqa'nın Venüs tableti, MÖ on yedinci yüzyılın ortalarında derlendiğine inanılır,[3] tablette Venüs gezegeninden "gökyüzünün parlak kraliçesi" veya "Cennetin Parlak Kraliçesi" olarak söz edilir.[4][5][6][7][8][9]

"Cennetin Kraliçesi" unvanı antik çağ boyunca birçok farklı tanrıça için kullanılmış olsa da bu unvanın en çok verildiği kişi İnanna'dır. Aslında, İnanna'nın adı yaygın olarak antik Sümercede kelimenin tam anlamıyla "Cennetin Kraliçesi" anlamına gelen Nin-anna'dan türetilmiştir ("hanımefendi" anlamına gelen NIN ile "gökyüzü" anlamına gelen AN kelimelerinden gelir.[10] Çivi yazısı biçimindeki adı (Borger 2003 nr. 153, U+12239 𒈹), tarihsel olarak ikisinin birleşimi değildir. Birkaç efsanede İnanna, antik Sümer Ay tanrısı Nanna'nın kızı olarak tanımlanır.[11] Diğer metinler ise sık sık Enki veya An'ın kızı olarak geçer.[12][13][14] Bu belirsizlikler; bazı ilk Asurbilimcilerin İnanna'nın aslen bir Proto-Fırat tanrıçası olabileceğini, muhtemelen Hurri ana tanrıçası Hannahannah ile ilişkili olduğunu ve ancak son zamanlarda Sümer panteonuna kabul edildiğini öne sürmelerine yol açmıştır.[15] Güney Irak'ta Sümerceden önce bir Proto-Fırat alt katmanı dilinin olduğu görüşü, modern Asurologlar tarafından geniş çapta kabul görmemektedir.[16] Sümer'de İnanna, MÖ üçüncü binyılda "Cennetin Kraliçesi" olarak selamlanmıştır. Akad bölgesinden kuzeye kadar sonradan İştar olarak kendisine ibadet edilmiştir. Sümerce yazılan İnanna'nın İnişi'nde, yeraltı dünyasının en uzaktaki kapılarında meydan okunduğunda şöyle cevap verir:[17]

"Ben İnanna, Cennet Kraliçesi,
Doğu'ya gidiyorum."

İnanna kültü, Mezopotamya'da ve batıdaki Kenanlılar arasında iyice yerleşmiştir. F. F. Bruce, erkek tanrı olarak Venüs'ten Akadların dişi tanrıçası olan İştar'a dönüşümü anlatır. İştar, Tammuz, İnnini, Ma (Kapadokya), Mami, Dingir-Mah, Kibele, Agdistis, Pessinuntica ve İdaean Ana'yı büyük bir ana tanrıça kültüne bağlar.[18]

Astarte

Astarte, Sayda'da bulunan bir Julia Maesa parasının arka tarafında, çatısı çıkıntılı dört kolu olan bir arabaya binerken tasvir edilmiştir.

Yeremya'nın tapınmasına şiddetle karşı çıkan tanrıça, Cennetin Kraliçesi, muhtemelen Astarte olabilir. Astarte; Kuzeybatı Sami bölgelerinden bilindiği şekliyle, Mezopotamya metinlerinde tanrıça İştar ile isim, köken ve işlev bakımından aynı kökten gelen bir tanrıçanın adıdır. Başka bir çevirisi Ashtart idir; tanrıça için İbranice עשתרת (Ashtoreth), Ugaritçe 'ṯtrt (aynı zamanda' Aṯtart ya da 'Athtart), Akadca DAs-tar-tú (aynı zamanda Astartu) ve Etrüskçe Uni-Astre (Pyrgi tabletler ) gibi isimler de kullanılmıştır.

Bilim insanı Mark S. Smith'e göre Astarte, Bronz Çağı'ndaki Aşera'nın Demir Çağı'ndaki vücut bulma şekli olabilir.[19]

Astarte; doğurganlık, cinsellik ve savaşla bağlantılı olmuştur. Sembolleri aslan, at, sfenks, güvercin ve Venüs gezegenini gösteren daire içinde bir yıldızdır. Resimli temsiller genellikle onu çıplak gösterir. Astarte, Yunanlar tarafından Afrodit adıyla kabul edilmiştir. Astarte'nin en büyük inanç merkezlerinden biri olan Kıbrıs adası, Afrodit'in en yaygın adı olan Cypris adını vermiştir. Antik İsrail'de Aşera'ya El'in eşi ve Yahuda'da Yahweh'in eşi ve Göklerin Kraliçesi olarak tapılırdı (İbraniler tanrıça için yapılan festivallerde küçük kekler pişirirlerdi).

İsis

Oğlunu emzirir bir şekilde betimlenen İsis heykeli

İsis ilkin Mısır'da saygı görmüştür. Yunan tarihçi Herodot'a göre İsis, tüm Mısırlılar tarafından aynı şekilde tapılan tek tanrıçadır[20] ve etkisi o noktada o kadar yaygın olmuştur ki Yunan Tanrıçası Demeter ile tamamen bağdaşmıştır.[21] Mısır'ın Büyük İskender tarafından fethinden ve I. Ptolemaios tarafından başlatılan Mısır kültürünün Helenleştirilmesinden sonra, sonunda 'Cennetin Kraliçesi' olarak tanınmıştır.[22] Lucius Apuleius, yarattığı karakterinin "Cennetin Kraliçesi"ne dua ettiği Golden Ass adlı romanının Kitap 11, Bölüm 47'de bunu doğrular. Tanrıça onun duasına yanıt verir ve kendisini hem Cennetin Kraliçesi hem de İsis olarak açıkça tanımladığı uzun bir monolog sunar.

"Sonra ağlayan bir yüz ifadesiyle, güçlü tanrıçaya şu duada bulundum: Ey mübarek Cennetin Kraliçesi..."

Ayrıca bakınız

  • Doumu, Çin inancıyla Taoizm'de cennetin kraliçesi ve tüm yıldızların annesi olarak anılır.
  • Ana tanrıça
  • Mazu, aynı zamanda "Cennetin İmparatoriçesi" olarak da bilinir.
  • Batı'nın Kraliçe Anası, Çin dininde ve mitolojisinde cennetin kraliçesi ve tüm tanrıçaların metresi olarak bilinir.

Kaynakça

  1. ^ Fiore, Silvestro. Voices From the Clay: the development of Assyro-Babylonian Literature. University of Oklahoma Press, Norman, 1965.
  2. ^ Jacobsen, Thorkild. The Treasures of Darkness: a History of Mesopotamian Religion. Yale University Press, New Haven and London, 1976.
  3. ^ The Exact Transmission of Texts in the First Millennium B.C.E. (PDF) (Ph.D. tez). University of Sydney, Department of Hebrew, Biblical and Jewish Studies. 2009. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021. 
  4. ^ Science awakening II: the birth of astronomy. Springer. 1974. s. 56. ISBN 978-90-01-93103-2. 12 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2011. 
  5. ^ Worlds Fantastic, Worlds Familiar: A Guided Tour of the Solar System. Cambridge University Press. 2017. s. 29. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 
  6. ^ Scientists confront Velikovsky. Cornell University Press. 1977. s. 122. ISBN 0801409616. 
  7. ^ The Transits of Venus. University of Michigan. 2004. ss. 43-45. ISBN 1591021758. 
  8. ^ The Dawn of Astrology: The ancient and classical worlds. Continuum. 2008. ss. 52-59. ISBN 1847252141. 
  9. ^ Dilmun Culture. National Council of Culture and the Arts. 1992. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020. 
  10. ^ Wolkstein, Diane and Noah Kramer, Samuel, "Inanna: Queen of Heaven and Earth" - a modern, poetic reinterpretation of Inanna myths
  11. ^ Wolkstein, Diane, and Samuel Noah Kramer. Inanna: Queen of Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer. Harper &Row, Publishers, 1983, New York.
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021. 
  15. ^ Harris, Rivkah (1991), "Inanna-Ishtar as Paradox and a Coincidence of Opposites" (History of Religions, Vol. 30, No. 3 (Feb., 1991)), pp. 261-278
  16. ^ Rubio, Gonzalo (1999), "On the Alleged "Pre-Sumerian Substratum" (Journal of Cuneiform Studies, Vol. 51, 1999 (1999)), pp. 1-16
  17. ^ Wolkstein, Diane and Samuel Noah Kramer. Inanna: Queen of Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer. Harper and Row, Publishers, 1983, New York. (Page 55)
  18. ^ Bruce, F. F. (1941), "Babylon and Rome" (The Evangelical Quarterly, Vol. 13, (Oct. 15, 1941)), pp. 241-261
  19. ^ The early history of God : Yahweh and the other deities in ancient Israel, 2nd, Grand Rapids WI: William B. Eerdmans Pub. Co., 2002, ISBN 0-8028-3972-X 
  20. ^ Histories 2.42
  21. ^ Histories 2.156
  22. ^ R.E Witt, "Isis in the Ancient World", 1997, 0-8018-5642-6

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ana tanrıça</span>

Tanrıça tapınımı dişi Tanrıçaya veya tanrıçalara tapınmakta kullanılan genel bir tanımdır. Pek çok New Age Tanrıça izdeşleri, hiyerarşik bir inançtan uzak olmayan "kulluk" teriminden kaçınarak tanrıça ruhsallığı terimini kullanmayı tercih etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gılgamış</span> Sümer şehir devleti Urukun tarihî kralı

Gılgamış, Sümer şehir devleti Uruk'un tarihî kralı, antik Mezopotamya mitolojisinin önemli bir kahramanı ve MÖ 2. binyılın sonlarında Akadca yazılan epik şiir Gılgamış Destanı'nın protagonistidir. Muhtemelen MÖ 2800 ile 2500 arasındaki bir zaman aralığında ülkeyi yönetmiş ve ölümünden sonra tanrısallaştırılmıştır. Ur'un üçüncü hanedanlığı döneminde Sümer efsanelerinde önemli bir şahsiyet olmuştur. Gılgamış'ın efsanevi kahramanlıkları günümüze kadar gelen beş Sümer şiirinde anlatılmıştır. Bunların tespit edilebilen en eskisi Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı'dır. Bu şiirde Gılgamış, Tanrıça İnanna'nın yardımına gelir ve tanrıçanın huluppu ağacını istila eden yaratıkları defeder. İnanna, Gılgamış'a mikku ve pikku adı verilen iki bilinmeyen nesne verir fakat Gılgamış, bunları kaybeder. Enkidu'nun ölümünden sonra gölgesi, Gılgamış'a Ölüler Diyarı'nın kasvetli koşullarını anlatır. Gılgamış ve Agga şiiri, Gılgamış'ın tâbi olduğu Kral Agga'ya karşı ayaklanmasını anlatır. Diğer Sümer şiirleri Gılgamış'ın dev Huvava ve Gök Boğası ile ilişkisini anlatırken kötü muhafaza edilmiş olan sonuncu şiir Gılgamış'ın ölümüyle cenazesini anlatır.

<span class="mw-page-title-main">Tammuz</span>

Tammuz veya Tamuz daha sonra İştar olarak da adlandırılacak İnanna tanrıçasının kocası olan bir Antik Mezopotamya tanrısıdır. Sümer, Akad ve bazı Sami halkların dinlerinde yer almış tanrıdan, Tanah gibi Musevi kaynaklarında da bahsedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tanrıça</span> kadın tanrı

Tanrıça, dişi ya da dişil ilah anlamlarına gelebilir. Soyut bir ilahi varlıktır. Birçok kültürde tanrıçalardan bahsedilir. Bazen tek başına, ama çoğunlukla bir panteonun üyesi olarak tanrıça inanışı özellikle paganizmde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Afrodit</span> Yunan Mitolojisinde aşk ve güzellik tanrıçası

Afrodit, Yunan mitolojisinde aşk tanrıçası. Beden ve ruh aşkını birbirinden ayıran Antik Yunanlar, Afrodit adında iki tanrıçaya sahiplerdi: Afroditlerin biri, "beden aşkı" tanrıçası, diğeri ise "ruh aşkı" idi.

<span class="mw-page-title-main">Anunnaki</span> Antik Mezopotamya geleneğinde bir ilah grubu

Anunnaki, antik Sümer, Akad, Asur ve Babillerin mitolojik geleneklerinde ortaya çıkan bir tanrı grubudur. Kaç Anunnaki olduğu ve hangi rolü üstlendiklerine dair açıklamalar hem değişkenlik gösterir hem de çoğu zaman tutarsızdır. Akad öncesi dönemden kalma en eski Sümer yazılarına göre Anunnaki, panteondaki en güçlü tanrılardır; gök tanrısı An ile yer tanrıçası Ki'nin torunlarıdır, asıl işlevleriyse insanlığın yazgısını belirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya mitolojisi</span> Dicle ve Fırat nehirleri arasında ki bölgede gelişen fikirler ya da öğretiler

Mezopotamya mitolojisi, Sümerlerin dini evrendeki güç, nesne ve varlıkları temsil eden Antropomorfik tanrı ve tanrıçalar içerirdi. Sümerlerin inanışına göre insanlar başta tanrılar tarafından hizmetçi, köle olarak yaratılmış fakat daha sonra özgürleştirilmiştirler.

<span class="mw-page-title-main">Venüs (mitoloji)</span> Roma mitolojisinde aşkın ve güzelliğin koruyucusu tanrıça

Venüs, Roma mitolojisinde aşkın ve güzelliğin koruyucusu olan tanrıça. Genelde çıplak olarak resmedilir. Romen mitleri ve festivallerinde anahtar rol alan bir tanrıçadır. Yunan mitolojisindeki dengi Afrodit'tir.

<span class="mw-page-title-main">İnanna</span> Sümer tanrıçası

İnanna ; aşk, güzellik, seks, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen antik Mezopotamya tanrıçasıdır. Sümerlerde kendisine "İnanna" adıyla ibadet edilirken daha sonraki dönemlerde Akad, Babil ve Asurlular tarafından İştar olarak tanımlanmış ve "Cennetin Kraliçesi" olarak anılmıştır. Ana tapınma merkezi Uruk'taki Eanna Tapınağı'dır ve buranın koruyucu tanrıçası kabul edilmiştir. Venüs gezegeniyle ilişkilendirilmiş ve aslan ile sekiz köşeli yıldız, en belirgin sembolü olmuştur. İştar'ın kocası, daha sonraki dönemlerde Tammuz olarak anılacak olan Tanrı Dumuzid iken yardımcısı (sukkal) ise sonraki dönemlerde erkek tanrılar İlabrat ve Papsukkal ile bir tutulacak olan Ninşubur'dur.

Sümer mitolojisi, Sümerler'in yıkılışlarına kadarki dönemde din ve bilimle ilgili kültürünü içerir. Birçok tanrı ve tanrıçaları vardır ve onlar Sümer mitolojisini oluşturur. Bu tanrılar ve tanrıçalar Yaradılış Destanı, Tufan hikâyesi gibi edebî eserlerde açıkça belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Enheduanna</span>

Enheduanna Akad Kralı Sargon'un ve yüksek olasılıkla Kraliçe Tashlultum'un kızı. Tarihte bilinen ilk kadın şair ve yazar, hatta bazı kaynaklara göre ilk şair ve yazardır. Sümerlerin aşk tanrıçası İnanna'ya yazdığı lirik şiirleriyle ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mezopotamya dini</span> din

Antik Mezopotamya dini, Antik Mezopotamya medeniyetlerinin, özellikle yaklaşık MÖ 3500 ve 400 yılları arasında Sümer, Akad, Asur ve Babil medeniyetlerinin dinî inançlarına ve uygulamalarına atıfta bulunur. Antik Mezopotamya dininin temelleri Erken Sümer Hanedanları tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dinî yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dinî figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır fakat dinler tinsel olarak nitelik kazanmıştır.

Gugalanna, Sümer dinine göre Ölüler Diyarı'nın kraliçesi olan Ereşkigal'in ilk kocasıdır. Adı muhtelemen "An'ın kanal denetçisi" anlamına gelmektedir ve Ennugi için sadece alternatif bir isim olabilir. Ereşkigal ve Gugalanna'nın oğlu Ninazu'dur. İnanna'nın Ölüler Diyarı'na İnişi'nde aşk, güzellik, seks ve savaş tanrıçası olan İnanna, kapıcı Neti'ye "ablam Ereşkigal'in kocası Gugalanna"nın cenazesine katılmak için Ölüler Diyarı'na indiğini söyler. Bazı araştırmacılar Gugalanna'yı Gılgamış Destanı'nda Gılgamış ve Enkidu tarafından katledilen Cennetin Boğası ile aynı figür olarak görür.

<span class="mw-page-title-main">Gök Boğası</span> Antik Mezopotamya mitolojisinde geçen bir figür

Gök Boğası, Göklerin Boğası, Gökyüzü Boğası, Cennet Boğası veya Cennetin Boğası, antik Mezopotamya mitolojisinde kahraman Gılgamış'ın savaştığı efsanevi bir canavardır. İlki erken Sümerce bir şiirde geçen, diğeri ise standart Akadcayla yazılmış bir Sümer şiiri olan Gılgamış Destanı'nda yer alan olmak üzere Gök Boğası'na ait hikâyenin iki farklı versiyonu vardır. Sümer şiirinde boğa, belirsiz sebeplerden dolayı tanrıça İnanna tarafından, Gılgamış'a saldırması için gönderilir. Gılgamış Destanı'nın VI. tabletindeki Akadca söylentilerde tanrıça İştar, Gılgamış'a cinsellik içeren bir teklifte bulunur; fakat Gılgamış teklifi reddeder. Bunun üzerine sinirlenen İştar, babası Anu'ya giderek Gök Boğası'nı ondan ister. Böylece İştar, Gılgamış ile Gılgamış'ın arkadaşı Enkidu'ya saldırması için boğayı Uruk'a gönderir fakat ikili, boğayı öldürür. Boğayı yendikten sonra Enkidu, boğanın sağ uyluğunu İştar'a fırlatarak onunla alay eder. Boğanın katledilmesi, tanrıların Enkidu'yu ölüme mahkûm etmesine neden olur. Bu olay, Gılgamış'ta ölüm korkusunun ortaya çıkmasına sebebiyet verir ve destanın geri kalan kısmını yönlendirir.

<span class="mw-page-title-main">Ereşkigal</span> Mezopotamya mitolojisinde tanrıça

Ereşkigal, Mezopotamya mitolojisinde Kur'un tanrıçasıdır. Daha sonraki Doğu Semitik mitlerde, İrkalla'yı kocası Nergal ile birlikte yönettiği söylenir. Bazen kendisinden İrkalla olarak bahsedilir. Sümer mitlerinde Ereşkigal, krallığında hüküm verebilen ve kanun koyabilen tek kişidir. Ona adanmış ana tapınak Kutha'da bulunmuştur. Antik Sümer şiiri olan İnanna'nın Ölüler Diyarı'na İnişi'nde İnanna'nın ablası olarak tasvir edilir. Ereşkigal'ı içeren iki ana efsane, İnanna'nın Yeraltı Dünyası'na iniş hikâyesi ile Ereşkigal'ın tanrı Nergal ile evlenmesinin hikâyesidir.

İştar Yıldızı ya da İnanna Yıldızı, antik Sümer tanrıçası İnanna ve onun Doğu Semitik muadili olan tanrıça İştar'ın Aslanın yanı sıra) sembollerindendir. Yıldız aynı zamanda Venüs gezegeni ile ilişkili olduğu için olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Aşk ve şehvet tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşk tanrısı, mitolojide romantizm, seks, şehvet veya cinsellikle ilişkilendirilen tanrıdır. Aşk tanrıları mitolojilerde oldukça yaygındır ve birçok çok tanrılı dinde bulunabilir. Kadın aşk tanrıçaları genellikle güzellik ve diğer geleneksel dişil niteliklerle ilişkilendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Savaş tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Savaş tanrısı, mitolojide savaş, çatışma veya kan dökmeyle ilişkili ilahi varlıktır. Hem tek tanrılı hem de çok tanrılı dinlerde yaygın olarak görülürler.

<span class="mw-page-title-main">Ninşubur</span>

Ninshubur İnanna ile ilişikli Sukkal (Vezir) lakaplı Sümer tanrısıdır. Adı Sümerce " Subartu'nun Kraliçesi" anlamına gelir. Frans Wiggerman, bu ismin genellikle "Hizmetçilerin Kraliçesi" olarak anlaşıldığını öne sürüyor. Ninshubur İnanna'nın habercisi olarak Hermes ya da Iris ile de ilişkilendirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Mezopotamya tanrıları, bölge halkları tarafından tapınım gören tanrılardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.