| Cengâl | |
|---|---|
| Alternatif isim | yağlı ballı ekmek |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Yaratıcısı | Osmanlı mutfağı |
| Türü | Tatlı |
Cengâl (yağlı ballı ekmek), bir çeşit tatlıdır. Osmanlı mutfağında yapılır. Yağ ve bal karışımına ufak doğranmış ekmek eklenerek yapılır. Kitâb-ı Me’kûlât 'da tarifi verilmiştir.[1]
Yufka ya da sac ekmeği baklava, börek yapımında kullanılan yufka hamurunun saç üzerinde gevreyene kadar hafifçe pişirilmesi ile elde edilir.
Muhallebi, süt kullanılarak yapılan ve soğuk servis edilen bir çeşit tatlı. Sakızlı muhallebi, su muhallebisi gibi çeşitleri bulunmaktadır. Efsanelerde tatlının kökeni Sasani İmparatorluğu'na dayandırılmaktadır.
Pide, Türk ve Orta Doğu mutfaklarında yaygın olan, Balkan mutfaklarında da görülebilen yassı bir ekmek çeşididir.
Âdi yaprak dolması, Sarma, Yaprak sarması ya da Yaprak dolması, bulgur ya da pirinç başta olmak üzere çeşitli iç malzemelerin, genellikle asma yaprağı, beyaz lahana, kara lahana, dut yaprağı veya kiraz yaprağıyla sarılmasıyla yapılan bir yemektir. Osmanlı mutfağı kökenli olup, Osmanlı İmparatorluğu'nun hüküm sürdüğü topraklarda yapılmaktadır. Asma yaprağıyla olanı Nevşehir, Tokat, Ege mutfağına özgü olan Zeytinyağlı sarma ya da kıymalı sarma şeklinde farklı çeşitleri vardır.
Ekmek kadayıfı veya kaymaklı saray ekmeği, Türk mutfağında yer alan, Afyonkarahisar kökenli bir tatlı. Yapılan hamurun arasına, fıstık veya ceviz konularak hazırlanır. Daha sonra üzerine şerbet dökülerek pişirilir. Genellikle üzerine kaymak veya dondurma konulur. Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Kosova mutfağı, Kosova'ya özgü etnik grupların geleneksel yemeklerinden oluşan, Balkan mutfağının bir temsilcisidir. Arnavutluk ile tarihsel ve etnik bağları nedeniyle, Arnavut mutfağından önemli ölçüde etkilenmiş ve diğer Balkan ülkelerinin unsurlarını da benimsemiştir.
Mutancana, malzemeleri kuzu eti, arpacık soğan, soyulmuş iç badem, kuru kayısı, razaki üzüm, kurutulmuş mürdüm eriği, kuru incir, tereyağı, bal, tuz, su ve sumak olan et yemeğidir. Osmanlı mutfağında yer alır. Edirne mutfağında yer alır. Kitâbü't-Tabîh (Bağdâdî) mutancana adı ile daha kısa bir tarif olarak yer verilmişken Kitâb-ı Me’kûlât'da butancana daha uzun bir tarif olarak tarifi verilmiştir.
Paluze (Felûzec), nişasta ve şekerle yapılan ve üzerine dövülmüş ceviz serpilerek servis edilen bir tür Osmanlı tatlısıdır. Kıbrıs mutfağında yer alır. Geleneksel Türk tatlılarındandır. Bolu yöresinde palize, Şanlıurfa yöresinde palıza, Aydın yöresinde pelvize, Samsun ve yöresinde palüze Mersin yöresinde paluza, denilmektedir. Diyarbakır mutfağında yer alır.
Ekmek dolması, Fodula veya nân-ı harcî, Osmanlı mutfağında olan bir çeşit dolmadır. Ege yöresi lezzetlerinden olan ekmek dolmasının ekmeği, diğer ekmek türlerinden farklı olarak, daha yumuşak bir hamurdan hazırlanır. Hamurun yumuşak olması için ise, içine şerbet eklenir.
Levzine, malzemeleri çekilmiş badem, bal, su, tane badem olan Osmanlı mutfağında olan bir badem unu helvası veya badem ezmesidir. Lûz (لوز), Arapça badem demektir.Lâmiî Çelebi’nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde adı geçen tatlılardan biridir. Levzine helvasına Osmanlı Sürnameleri’nde adından sıkça bahsedilir. 1539 yılında Kanuni’nin şehzadelerinin Edirne Sarayı’ndaki ziyafet yemeğinde rastlanır. Levzine helvası lokmalık baklava dilimi şeklinde kesilir. Her bir dilimin üzerine yağsız bir tavada kavrulmuş iç badem saplanır.Erbil mutfağında yapılan tatlılardan biridir.
Ispanaklı Selanik böreği, bir çeşit ıspanaklı tepsi böreğidir. Atatürk çocukluğunda annesi Zübeyde Hanım'ın yaptığı Selanik'in ıspanaklı böreğini çok severdi.
Favniyye, ekmek tatlısı, yumurtalı ekmek tatlısı ya da kabartlama, Osmanlı mutfağında ekmekten yapılan bir çeşit yiyecektir. Kitâb-ı Me’kûlât'da tarifi verilmiştir. Osmanlı mutfağında kabartlama çeşidi ayrıca yapılmaktadır.
Kavurma-yı kabakiyye bir çeşit kabak kızartması veya yoğurtlamasıdır. Osmanlı mutfağında bulunur.Tarifi Kitâb-ı Me’kûlât da günümüz Türkçesi ile şu şekilde verilmiştir:Kabaklar uzunca doğranır, çekirdekleri çıkarılır ve kabuğu soyulur. Tuzsuz suda haşlanır.Piştikten sonra una batırılıp yağda kızartılır.Üstüne yoğurtlu sarımsak konulur ve kuru nane serpilir.
Sumâkiyye sumak suyu ile yapılan et yemeğidir. Abbâsî ve Osmanlı mutfağında yapılan yemektir.
İşkembe dolması veya Zerbûdil (Zerbedûl) bir çeşit dolmadır. Osmanlı mutfağında yapılan yemektir.
Elma dolması veya Tuffâhiyye bir çeşit dolmadır. Osmanlı mutfağında yapılan yemektir. İstanbul mutfağında yapılmaktadır. Zeytinyağlı elma dolması Erzincan mutfağında yapılmaktadır.
Rummâniyye veya Nar Ekşili Et Yemeği bir çeşit et yemeğidir. Osmanlı mutfağında, Memlûk mutfağında ve Abbâsî mutfağında yapılan yemektir.
Me’mûniyye bir çeşit sütlü tatlıdır. Adını Harun Reşid’in oğlu Me’mun’dan alır. Tavuk eti, bal, süt ve pirinç unuyla hazırlanır. Tavukgöğsü tatlısının bir çeşididir.Kitâb-ı Me’kûlât, XVII. Yüzyıla Ait Bir Yemek Risâlesinde tarifi verilmiştir.
Hay hay, Osmanlı döneminde yapılan bir çeşit pastırma yemeğidir. Malzemeleri yağlı pastırma, un ve bal köpüğüdür. Kitâb-ı Me’kûlât'da tarifi verilmiştir.Kitâb-ı Me’kûlât tarifi; Yağlı pastırma ufak doğranıp kavrulur ve yağı çıkarılır. Elenmiş undan bulamaç hazırlanır ve kavrulmuş pastırmanın üstüne aktarılır. Karışım devamlı olarak karıştırılır. Bulamaç pişip kızardıktan sonra balın köpüğü alınıp içine konulur. En son yemek pişirildiği tencereden servis yapmak üzere servis tepsine aktarılır.
Cevziyye, bir çeşit et yemeğidir. Osmanlı mutfağında yapılır. Malzemeleri; yağlı et, ekmek içi, bal köpüğü, iç bademdir.
