İçeriğe atla

Cemşid Amuzegar

Cemşid Amuzegar
جمشید آموزگار
İran Başbakanı
Görev süresi
7 Ağustos 1977 - 27 Ağustos 1978
Hükümdar Muhammed Rıza Pehlevi
Yerine geldiğiEmir Abbas Huveyda
Yerine gelenCafer Şerif İmami
Kişisel bilgiler
Doğum 25 Haziran 1923(1923-06-25)
Tahran, İran
Ölüm 27 Eylül 2016 (93 yaşında)
Rockville, ABD
Partisi Milliyetçi Parti (1960-1975)
Rastahiz Partisi (1975-1977)
Evlilik(ler) Ulriche Amuzegar (1925-2005)
Bitirdiği okul Cornell Üniversitesi
Dini Şia İslam

Cemşid Amuzegar, (25 Haziran 1923, Tahran, İran - 27 Eylül 2016, Rockville, ABD), eski İranlı iktisatçı ve siyasetçi. Pehlevi Hanedanı döneminde, 7 Ağustos 1977 ile 27 Ağustos 1978 tarihleri arasında İran başbakanı olarak görev yaptı.

Yaşamı ve eğitimi

Cemşid Amuzegar 1923'te Tahran'da dünyaya geldi.[1] Üniversite eğitimini hukuk ve mühendislik alanlarında Tahran Üniversitesi'nde tamamladıktan sonra ABD'deki Cornell Üniversitesi'nde doktora yaptı.[1]

Kariyeri

İlk olarak başbakan Hasan Ali Mansur'un kabinesinde yer alan Sağlık Bakanı Cihanşah Salih'in altında bakan yardımcısı olarak çalışmaya başlayan Amuzegar, ardından Sağlık Bakanlığı görevine getirildi. 1964 yılında Mansur'un bir suikast sonucu öldürülmesinden sonra kurulan Emir Abbas Huveyda hükûmetinde 9 yıl boyunca Maliye Bakanlığı yaptı. 1965 - 1971 yılları arasında çeşitli OPEC toplantılarına katıldı.[2] 1971'de, Amerikan dolarının fiilen devalüe edilmesinden sonra petrol üreticisi ülkelerin gelirlerinde meydana gelen kaybın giderilmesi için OPEC ile batılı petrol şirketleri arasında yapılan müzakerelerde OPEC'i temsil etti. Bu dönemde Suudi Arabistan petrol bakanı Şeyh Ahmet Zeki Yamani ile birlikte yürüttüğü çalışmalarla petrol fiyatının dört kat artmasından kilit rol oynadı. Bu artış İran'ın altyapı, tarım ve savunmanın modernleştirilmesi için ihtiyaç duyulan kaynağı yarattı. 1974'te İçişleri Bakanı olarak atandı.

21 Aralık 1975'te Viyana'da yapılan OPEC toplantısını basan Çakal Carlos tarafından rehin alındı, Carlos'a onu idam etmesi emredilse de Carlos bunu gerçekleştirmedi. Birkaç gün sonra ise diğer rehinelerle beraber serbest bırakıldı.

1977'de İran'daki tek yasal siyasi parti olan Rastahiz Partisi'nin (Diriliş Partisi) başına geçti. Jimmy Carter'ın Amerika Birleşik Devletleri başkanı olmasından kısa bir süre sonra 7 Ağustos 1977'de Şah Muhammed Rıza Pehlevi tarafından Emir Abbas Huveyda'nın yerine başbakanlığa atandı.[3] Amuzegar'ın başbakanlığında enflasyon oranı düşerken, yüksek gelirlilerden alınan vergiler de arttırıldı. Ekonomi için gerekli olan reformları yapması, istihdamı ve özel sektörün kârlılığını azalttınca hızla halk nezdindeki popülerliğini yitirdi. Ekonomik sorunların da etkisiyle daha da artan siyasi karışıklıklar nedeniyle 27 Ağustos 1978'de istifa etti ve yerine Cafer Şerif İmami geçti.[3][4]

1979'daki İran İslam Devrimi'nden hemen önce ülkeyi terk ederek ABD'ye yerleşen Amuzegar, önce Chevy Chase'de sonra da Rockville'de yaşadıktan sonra[5] 27 Eylül 2016 tarihinde 93 yaşındayken öldü.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b Kadivar, Darius (20 Mayıs 2012). "Shah Names New Cabinet with Jamshid Amouzegar as PM (1977)". The Iranian. 27 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2013. 
  2. ^ "162nd Ordinary Meeting" (PDF). OPEC. 2 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2013. 
  3. ^ a b Nikazmerad, Nicholas M. (1980). "A Chronological Survey of the Iranian Revolution". Iranian Studies. 13 (1/4). ss. 327-368. doi:10.1080/00210868008701575. JSTOR 4310346. 
  4. ^ Mansoor Moaddel (January 1994). Class, Politics, and Ideology in the Iranian Revolution. Columbia University Press. s. 160. ISBN 978-0-231-51607-5. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  5. ^ a b "Jamshid Amouzegar, former Iranian prime minister, dies at 93". The Washington Post. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Siyasi görevi
Önce gelen:
Emir Abbas Huveyda		İran Başbakanı
1977-1978 		Sonra gelen:
Cafer Şerif İmami

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tahran</span> İranın başkenti

Tahran, İran'ın başkenti, Tahran Eyaleti'nin merkezi ve 18 milyonu aşan metropol nüfusuyla İran'ın en büyük kentidir. Hazar Denizine yaklaşık 100 km uzaklıkta, Elburz Dağlarının güney yamaçlarında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">OPEC</span> Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ya da kısaca OPEC, net petrol ihraç eden ve bilinen dünya petrol rezervlerinin üçte ikisini ellerinde bulunduran 13 ülkenin oluşturduğu konfederasyondur. Küresel ham petrol piyasası üzerinde daha fazla kontrole sahip olmak için 2016 yılının sonlarında OPEC+ adlı daha büyük bir grup kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">İran İslam Devrimi</span> 1979 yılında İrandaki monarşinin yıkılıp İslam Cumhuriyetinin kurulmasıyla sonuçlanan devrim

İran Devrimi veya İslam Devrimi, 1979 yılında İran'ın Muhammed Rıza Pehlevi liderliğindeki bir monarşiden, Ayetullah Ruhullah Humeyni yönetiminde İslam hukuku ve Şiî mezhebi görüşlerini esas alan İslam Cumhuriyeti kurulmasına dönüşen popüler hareketin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Rızâ Pehlevî</span> Pehlevi Hanedanından son İran şahı

Muhammed Rızâ Pehlevî, 1941'den, ülkesini terk ettiği 1979'a kadar tahtta kalan İran şahıdır. Batı yanlısı bir dış politika izleyen Pehlevi, İran'ın son monarşik lideridir. Şehinşah ve Sayeh-eh-Hodah gibi imparatorluk unvanları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ajax Operasyonu</span>

Ajax Operasyonu, Birleşik Krallık ve ABD tarafından, İran'ın demokratik olarak seçilen milliyetçi kabine ve başbakan Muhammed Musaddık'ı devirmek ve Pehlevi ailesini yeniden iktidara getirmek amacıyla düzenlenen örtülü harekâttır. Operasyon ayrıca ABD'nin barış zamanında yabancı bir hükûmeti devirmek için giriştiği ilk gizli eylemdi.

<span class="mw-page-title-main">Rıza Pehlevi</span> Pehlevi Hanedanından İran şahı

Rıza Şah Pehlevi, 1925-1941 arasında İran'ın şahı. Büyük Rıza Şah adıyla da tanınır. Kaçar Hanedanı'nın son şahı olan Ahmed Kaçar'ı devirerek Pehlevi Hanedanı'nı kurdu. Kurduğu Pehlevi rejimi laik, milliyetçi, militarist ve anti-komünist bir rejimdi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Musaddık</span> Dışarıdan destekli darbe ile iktidardan düşürülen İran Başbakanı

Muhammed Hidâyet Musaddık (

<span class="mw-page-title-main">İslam Devrimi Muhafızları Ordusu</span> 1979 İslam Devriminden sonra kurulan İran Silahlı Kuvvetlerinin paramiliter şubesi

İslam Devrimi Muhafızları Ordusu, İran Silahlı Kuvvetlerine bağlı kara, hava, deniz ve füze kuvvetleri bulunan büyük bir ordudur. Halk ağzında ve özellikle İran diasporasında ordu mensubu kişilere organizasyona duydukları hayranlığı belirtmek için Farsçada "muhafızlar" anlamına gelen Pasdaran denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pehlevî Hanedanı</span> 1925-1979 yılları arasında İranı yöneten hanedan

Pehlevî Hanedanı, İran Şahanşah Devleti'ne 54 yıl boyunca hükmetmiş Mazenderan kökenli hanedan.

1973 Petrol Krizi, 15 Ekim 1973 tarihinde Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliği'nin (OAPEC) Yom Kippur Savaşında ABD'nin İsrail Ordusuna destek vermesine karşılık olarak ilan ettiği petrol ambargosudur. OAPEC, ABD ve savaşta İsrail'den yana tavır sergileyen ülkelere artık petrol ihraç etmeyeceğini bildirir. Bununla beraber OPEC üyesi ülkeler dünya petrol fiyatlarını yükselterek ülkelerine giren kaynakları artırmaya karar verirler. Gelişmiş ülke sanayileri petrole bağımlı durumda olduğu için OPEC ülkelerinin önde gelen müşterileri durumundadır. 1973 yılında petrol fiyatlarındaki şaşkınlık verici artış ve 1973-4 dönemindeki borsanın çöküşü olan 1929 Wall Street iflası'ndan beri yaşanan küresel bir ekonomik krizdi ve sadece fiyat artışlarıyla açıklanamayacak mekanizmalara ve uzun dönem etkilerine sahipti.

Leyla Pehlevi, İran şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin Farah Pehlevi'den olan en küçük kızı.

<span class="mw-page-title-main">Eşref Pehlevi</span>

Eşref Pehlevi, Devrik İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin ikiz kız kardeşi, sürgündeki İran prensesi. 26 Ekim 1919'da Tahran'da doğdu. Eşref Pehlevi İran'da 1925'ten İslam devriminin gerçekleştiği 1979'a kadar hüküm süren Şah ailesinin hayatta kalan son çocuklarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Ebulhasan Benisadr</span> İran İslam Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Seyyid Ebulhasan Benisadr, İranlı siyasetçi, iktisatçı ve İran İslam Devrimi'nden sonra İran'ın ilk cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Ruhani</span> 7. İran cumhurbaşkanı

Hasan Ruhani, İranlı siyasetçi, din adamı, hukukçu ve İran'ın 7. cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Şapur Bahtiyar</span> İslami rejime muhalif eski İran Başbakanı

Şapur Bahtiyar, (Farsça: شاپور بختیار

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ali Recai</span> 2. İran cumhurbaşkanı

Muhammed Ali Recai, İran'ın eski cumhurbaşkanı ve başbakanı. 30 Ağustos 1981'de başbakan Muhammed Cevad Bahonar ile birlikte düzenlenen bir bombalı saldırıda öldü.

<span class="mw-page-title-main">Abbas Emir-İntizam</span>

Abbas Emir-İntizam, İranlı siyasetçi ve hükümlüdür. 1979'da İran'ın Geçici Hükûmeti'nde Mehdi Bazargan'ın sözcüsü ve başbakan yardımcısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Emir Abbas Huveyda</span> 70. İran Başbakanı (1919-1979)

Emir Abbas Huveyda, , İranlı diplomat ve siyasetçidir. Şah Muhammed Rıza Pehlevi döneminde İran başbakanı olarak 26 Ocak 1965 - 7 Ağustos 1977 tarihleri arasında görev yapan Huveyda, İran tarihinin en uzun süre hizmet veren başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kara Cuma (1978)</span>

Kara Cuma 8 Eylül 1978'de İran'da meydana gelen, ve Tahran'daki Jale Meydanı'nda Pehlevi ordusu tarafından 64 veya en az 100 kişinin vurularak öldürüldüğü ve 205 kişinin yaralandığı bir olaya verilen addır. Askeri tarihçi Spencer C. Tucker'a göre, Kara Cuma günü 64 protestocu ve 30 hükûmet güvenlik gücünden oluşan 94 kişi öldürüldü. Ölümler, protesto hareketi ile Şah Muhammed Rıza Pehlevi rejimi arasındaki herhangi bir "uzlaşma umudunu" sona erdiren İran Devrimi'ndeki en önemli olay olarak tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Pehlevî İranı</span> 1925ten 1979a kadar İranı yöneten rejim

İran Şehinşah Devleti ya da yaygın ismiyle Pehlevi İranı, 1925 yılından İran Devrimi'nin bir sonucu olarak monarşinin devrildiği 1979 yılına kadar varlığını sürdürmüş devlet.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.