İçeriğe atla

Celile

Başlığın diğer anlamları için Galile (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Celile bölgesi
Yukarı Celile'de bir limon bahçesi

Celile (İbranice: הַגָּלִיל, romanize: ha-galil; Arapça: الجليل, al-jalīl),[1] kuzey İsrail'de bulunan bir bölgedir. Celile, geleneksel olarak Yukarı Celile (הגליל העליון, romanize: ha-galil ha-elyon; Arapça: الجليل الأعلى, al-jalīl al-a'alaa) ve Aşağı Celile (גליל תחתון, romanize: galil tahton; Arapça: الجليل الأسفل, al-jalil al-asfal) şeklinde ikiye ayrılmış tepelik bölgeye atfedilir. Günümüzde, İsrail'deki Karmel Dağı'nın kuzeydoğusundaki bölgeyi kastetmek için kullanılır.

Kuzeyde Antik Dan kentinden Hermon Dağı'nın yamaçlarına, Lübnan Dağı'ndan güneyde Karmel Dağı'nın sırtlarına ve Cenin'in kuzeyindeki Fakua Dağı'na, doğuda Ürdün Vadisi'nden batıda Yizrael Vadisi'ne ve Akdeniz kıyısında Akka kentine, güneydoğuda Bet Şean'dan kuzeydoğuda Taberiye Gölü'ne kadar uzanan, Hula Vadisi'ni de içine alan bölgedir. Bu tanımlama ile, Celile bölgesi, İsrail'in Kuzey Bölgesi'nin, Golan Tepelerinin ve Menaşe Tepelerinin büyük kısmı ile çakışıktır. Ancak Kiryat Tivon'u içine almaz. Batı Celile (İbranice: גליל מערבי‎‎ Galil Mâravi) ismi, Yukarı Celile'nin batı kısımlarını, kıyılarını ve Aşağı Celile'nin kuzeybatısını belirtmek için kullanılmaktadır. Akka idari biriminin de büyük kısmını içine almaktadır. Celile Sapı denilen bölge, İsrail'in kuzeydoğusunda kuzeye doğru uzanmaktadır. Batısında Lübnan, Yukarı Celile'nin Hula Vadisi ve Ramot Naftali Dağları vardır. Tarihsel olarak, Lübnan'ın güneyinde Litani Nehrinin doğu-batı yönünde aktığı kısımda, nehrin güneyinde kalan bölge de Celile'ye dâhil kabul edilir.

Kökenbilim

Bölge için Celile ismine rastlanan en eski kaynak Tanah'tır.[2] Celile'nin büyük kısmı ile çakışık olan Naftali bölgesi, Vadedilmiş Toprakların on iki İsrail boyu arasında paylaştırılması sırasında Naftali boyuna düşen bölgedir.[3] Bölgenin Türkçedeki ismi Arapça el-Celîl versiyonundan gelmektedir. Arapça isim de İbranice HaGalil'den (הגליל) gelmektedir. Bunun kelime kökeni galildir. Anlamı, "bir yerleşim bölgesi" veya "daire"dir. Kelimenin muzaf kalıpta kullanımı galil hagoyim (גְּלִיל הַגּוֹיִם) Yeşeya 8:23'te görülmektedir.[4]

Tarih

Antik çağ

Roma İmparatorluğu idaresinde, Celile bir dönem, Yahudiye eyaletinden ayrı bir bölge olarak yer aldı.

Bölgeye Celile ismini veren en eski kaynak, Tanah’tır. Tanah’ta anlatıldığına göre Celile bölgesi, Naftali ve Dan oymaklarına tahsis edilmişti. Bununla birlikte, Dan oymağının mensupları, Filistin’in her yerinde rastlanabilirdi. Bunun sebebi, Danlıların, yargılama göreviyle vazifeli olmaları ve bu yüzden de İsrailoğullarının her yerleşim birimine dağılmış olmalarıydı. Tanah’ta Naftali’nin yer adı olarak geçtiği yerlerde, kastedilen bölge yaklaşık olarak Celile ile aynıdır. 1. Krallar’ın dokuzuncu bâbında, Süleyman Peygamber’in Sayda kralı 1. Hiram’a Celile’de yirmi yerleşim yerini hediye ettiği anlatılır. 1. Hiram, kendisine verilen toprakları kabul etti ve buraları “Kabul diyarı" olarak adlandırdı. Bu isim, “değersiz” anlamına gelmektedir.[5]

Celile, İsrail yurdunun bütün kuzeyini kapsıyordu. Celile, Herod Tetrarkisi döneminde, ülkeyi meydana getiren üç bölgeden birisiydi. Roma hakimiyeti döneminde, Yahudiye eyâleti, Yehuda, Samiriye, Paralya ve Celile olmak üzere dört kısma ayrılmıştı. Romalılar, MS 6'da Filistin'i işgal ettiklerinde, bölgeyi Yahudiye eyaletine dönüştürdüler. Roma Yahudiyesi, Yehuda, Samiriye ve Edom'dan oluşuyordu. Celile ise kısa bir dönem eyaletin parçası olup, daha sonra yaklaşık iki ilâ üç asır boyunca, Yahudiye eyaletinden ayrıldı.

Hristiyanların geleneksel bilgilerine göre, Celile bölgesi Meryem ve Marangoz Yusuf'un memleketi olarak geçer. Bölgedeki Nasıra kasabası, Meryem oğlu İsa'ya izafe edilir. Nasıra'ya atfen İsa'ya "Nasıralı İsa" da denir. Kitab-ı Mukaddes'te İsa'nın çocukluğunun geçtiği yerdir ve Hristiyanlıktaki en önemli hac merkezlerinden birisidir. Bununla birlikte İsa'nın Filistin'deki Beytüllahim kasabasında doğduğuna inanılır. Yeni Ahit'i oluşturan üç sinoptik incil, İsa'nın tebliğinin büyük kısmını bu bölgede -özellikle Nasıra'da ve Kefernahum'da- gerçekleştirdiğini anlatmaktadır.[6] Yeni Ahit'te, İsa'nın birçok mucizesini Celile bölgesinde meydana getirdiği anlatılmaktadır.

Mişna ve Talmud'da -yaptıkları yorumlarla- isimleri zikredilen ve Tannaim periyoduna ait birçok Yahudi bilgininin memleketi Celile'dir. Bunlar arasında Honi HaMâgel, Celileli Yosi, Celileli İşmael sayılabilir. Yahudi dininin önemli kurucularından Yohanan ben Zakay, Celile'de uzun süre kalmıştır ve memleketi Celile olabilir.[7]

Orta Çağ

İslâm Devleti, 638'de bölgeyi fethettiği zaman, Celile'yi Cündü'l-Ürdün vilayetinin bir parçası yaptı. Önemli şehirleri, Taberiye (Kades), Beysan (Bet Şean), Akka, Saffuriye ve Kabil idi.[8]

Şii Fatimi Devleti, 10. yüzyılda bölgeyi ele geçirdi. Fatimi Halifesi, merkezleri Lübnan Dağı ve kısmen Celile olan Dürzi dininin kurucularını desteklemiştir. Daha sonra bölgeyi Müslümanların elinden ele geçiren Haçlılar Celile'yi, Celile Prensliği hâline getirdi.

Osmanlı devri

1492 ve devamında İspanya'dan sürülen Yahudiler, Osmanlı İmparatorluğu tarafından kabul edildiler ve Osmanlı topraklarına yerleştirildiler. Celile'deki Safed kenti, bir dönem, Yahudi milletinin evrensel dokumacılık merkezi ve aynı zamanda Yahudiliğin öğretiminin yapıldığı merkez oldu. Günümüzde de Safed, Yahudilerin dört kutsal şehrinden birisidir. Diğer üçü Kudüs, el-Halil ve Taberiye'dir. Safed aynı zamanda bir Kabala öğretim merkezidir.

18. yüzyılın ortalarında Celile, Arap lider Zahir el-Ömer'in başkaldırısı sonrası onun idaresine geçti. Yaklaşık 25 sene boyunca Celile'nin yönetimi Zahir el-Ömer'de kaldı. Daha sonra Osmanlılar, Cezzar Ahmet Paşa komutasında bölgeyi geri aldılar.

Osmanlı’nın Beyrut Vilayeti, Celile’yi de içine almaktaydı (1900)

1831'de Osmanlı Suriyesinin bir parçası olan Celile, ayrılıkçı Kavalalı İbrahim Paşa'nın idaresine geçti. 1840'a kadar süren bu idare sırasında uygulanan sert siyasi ve toplumsal uygulamalar, yerel halkı canından bezdirdi ve 1834 Arap İsyanı'na yol açtı. Bu isyanın kaosu sırasında gerçekleştirilen Safed Yağması ve sonrasında Yahudilerin bölgeyi terk etmeleri sonucu Safed'deki nüfusları önemli ölçüde azaldı. Arap isyancılar, Mısırlı kuvvetler tarafından mağlup edildiler. 1838'de bu defa Celileli Dürziler yeni bir ayaklanma başlattılar. Bu olaylar yaşanırken, 1834 ve 1837'de yaşanan depremler bölgedeki birçok kenti harab etti.

1866'da bölgenin ilk hastanesi olan Nasıra Hastanesi, Amerikan Ermeni misyoner Kalust Vartan tarafından, Alman misyoner Johannes Zeller'in yardımı ile kuruldu. 20. yüzyılın başlarında -I. Dünya Savaşı'na kadar- Celile, Osmanlı Suriyesinin bir parçası olmaya devam etti. Bölge, Beyrut Vilayeti'nin en güneyi olarak idare edilmekteydi. Bölge Birinci Dünya Savaşı'nın neticesinde Britanya idaresine geçti.

Britanya idaresi ve İsrail yönetimi

I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun mağlup olması sonucunda Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı. Osmanlı, savaşta işgal edilmiş topraklarını kaybetti. Celile, İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi kapsamında Britanya'ya devredildi. 1920'de bölge Britanya Mandası yapıldı. 1923'te Celile, Birleşik Krallık Filistin Mandası'nın parçası hâline getirildi.

İşgal Edilmiş Düşman Toprakları Yönetimi

1948 Arap-İsrail Savaşı'ndan sonra Celile'nin yaklaşık tamâmı İsrail'in hâkimiyetine geçti. Bölgedeki Arap nüfusun büyük kısmı mülteci durumuna düştü. Onlarca köy nüfussuz hâle geldi. Bununla birlikte Nasıra, Akka, Sahnin, Tamra, Şefa Amr kentlerindeki Arap nüfusun çoğu, Dürzilerle birlikte yaşama konusunda yaşanılan bir uyum sürecinden sonra, bölgede kaldı. 1967'de İsrail, Altı Gün Savaşı'nda Golan Tepeleri'ni alana dek, Suriye Ordusu tarafından Taberiye Gölü yakınlarındaki İsrail kibutzları top atışına maruz kalmıştır.

1970'lerde ve 1980'lerde Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), Lübnan merkezli olarak Aşağı ve Yukarı Celile'deki köylere ve kentlere top atışları yapmayı sürdürdü. İsrail 1979'da Litani Operasyonu ve 1982'de Celile İçin Barış Operasyonu ile buna karşılık verdi. Operasyonların resmi amacı, Lübnan'ın güneyindeki FKÖ altyapısını yok etmek ve Celile'de ikamet edenlerin güvenliğini sağlamaktı. İsrail, 1985 yılına kadar sürecek bir süreçte Güney Lübnan'ın büyük kısmını işgâl etti.

2000'lere kadar Hizbullah ve daha önceki bir dönemde de Emel Hareketi, İsrail Savunma Kuvvetleri ile savaşmaya devam etti. Ara ara Yukarı Celile'yi Katyuşa roketleriyle ateş altına aldılar. Mayıs 2000'de İsrail başbakanı Ehud Barak, Lübnan'ın güneyindeki İsrail kuvvetlerini geri çekme kararı aldı. İsrail güçleri iki ülke arasındaki resmi sınırın güneyinde konuşlandırıldı.

2006 Lübnan Savaşı'nın karakteristik bir özelliği, Hizbullah'ın görece uzun mesafeli Katyuşa saldırılarıydı. Hizbullah, günün her saati Celile'nin herhangi bir yerine isabet edecek roket saldırılarını sürdürdü. Roketler Celile dışında, Şaron Ovası, Yizrael Vadisi ve Ürdün Vadisi kadar güneye isabet etmiştir.

Coğrafya

Celile'nin büyük kısmı 500 ilâ 700 metre civarında yüksekliklere sahip kayalık arazidir. Tabur Dağı ve Meron Dağı bölgenin önemli dağlarıdır. İsrail'in diğer yerlerine nazaran Celile'nin sıcaklığı görece düşüktür ve çok yağış almaktadır. Bu iklimin bir sonucu olarak bölgede vahşi hayat ve bitki örtüsü zengindir. Ayrıca, her sene göçmen kuşlar soğuk iklimlerden Afrika'ya yolculuk ederken ve daha sonra geri dönüşlerinde Hula-Ürdün koridorunu kullanırlar. Bölgedeki ırmaklar ve –özellikle Yukarı Celile'deki- şelaleler, geniş yeşil araziler ve renkli kır çiçekleri, Kutsal Kitap ile alâkalı kentler bölgeyi önemli bir turistik mekâna dönüştürmektedir.

Yüksek yağış miktarı (900–1200 mm), ılıman sıcaklıklar ve yüksek dağlardan dolayı (Meron Dağı 1000–1208 m. civarındadır), Yukarı Celile'nin ayırt edici bitki örtüsü bulunmaktadır. Bunların başında içinde dikenli ardıç (Juniperus oxycedrus), Lübnan sediri (Cedrus libani), siklamenler, şakayıklar ve bazı zamanlar Meron Dağı'nda görülen mor çiçekli ormangülü sayılabilir.

Nüfus

Bölgedeki kalabalık yerleşim yerleri olarak Akka, Nahariye, Nasıra, Safed, Karmiel, Şağur, Şefa-Amr, Afule ve Taberiye sayılabilir.[9] Hayfa liman kenti, bütün Celile için ekonomik bir merkez durumundadır.

Engebeli arazisinden dolayı tarih boyunca Celile'deki yerleşim yerlerinin birçoğu köydür. Yollar göreceli olarak az sayıdadır.[10] Nahariye'den güneye doğru Akdeniz kıyısı boyunca bir demiryolu uzanmaktadır. Başka bir demiryolu doğuya doğru, 2015'te hayata geçirilmek üzere projelendirilmiştir. Bölge ekonomisinin kaynağı tarım ve turizmdir. Bölge nüfusuna iş olanakları sağlaması için sanayi bölgeleri geliştirilmektedir. İsrail hükûmeti bölgeye yatırım yapmak üzere Milken Enstitüsü ve Koret Ekonomik Gelişme Fonu tarafından kurulmuş olan Celile Finans Kurumuna fon sağlamaktadır.[11]

Müslüman çoğunluk, Dürzi ve Hristiyan Araplar bölgede büyük bir Arap nüfus oluşturmaktadır.[12][13] Dürzi ve Hristiyan Arapların İsrail'deki çoğunluğu Celile bölgesinde ikamet etmektedir.[14][15] Bölgedeki diğer önemli azınlıklar, Bedeviler, Maruniler ve Çerkezlerdir.

Celile'nin kuzey-orta bölümüne Orta Celile de denmektedir. Kuzeyde Lübnan sınırından, güneyde Yizrael Vadisi'nin kuzey ucuna kadar uzanmaktadır ve Nasıra, Sahnin kentlerini de kapsamaktadır. %75 civarında Arap nüfusu barındırmaktadır. Yahudi nüfus Yukarı Nasıra gibi yüksek rakımlı kentlerde yerleşmiş bulunmaktadır. Orta Celile'nin kuzey yarısı, Karmiel ve Sahnin'i içine alır ve “Celile’nin Kalbi” olarak bilinir. Doğu Celile, yaklaşık olarak %100 Yahudi nüfustan oluşmaktadır. Doğu Celile, Celile Sapı'nı (Celile Parmağı), Ürdün Vadisi'ni, Taberiye Gölü kıyısını ve Yahudiliğin dört kutsal şehrinden ikisini içine almaktadır. Celile'nin güneyi, Yizrael Vadisi'ni, Fakua Dağı civarını içine almaktadır ve yaklaşık olarak %100 Yahudi nüfustan oluşmaktadır. Bunun istisnası olarak, Batı Şeria sınırı yakınında küçük Arap köyleri mevcuttur. Batı Celile'nin nüfusunun yaklaşık %80'i Yahudidir. Lübnan sınırına kadar bu şekilde devam etmektedir. Yahudiler ayrıca Yukarı Celile'nin engebeli bölgelerinde azınlık teşkil etmektedirler.

Yahudi Vekaleti (Jewish Agency), bölgede Yahudi nüfusunun artırılması için teşebbüste bulunmaktadır.[16] Bununla birlikte Yahudi olmayan nüfusun nüfus artış oranı da yüksek rakama sahiptir. 2006 itibarıyla Celile'deki 1.2 milyon yerleşimcinin %46.9'u Yahudilerden oluşmaktaydı.[17]

Son yıllarda Celile, Haridi Yahudi nüfusundan iç göç almaktadır. Göçün sebebi, Orta İsrail'deki yükselen konut fiyatlarına tepkidir.[18]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Galilee" 10 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  2. ^ Örnek için bkz. Yuşa, 21:32 10 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Ancient Jewish History: The Twelve Tribes of Israel 4 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Jewish Virtual Library; Erişim Tarihi: 08 Aralık 2016
  4. ^ "Isaiah, 8:23". 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2016. 
  5. ^ 1. Krallar, 9:13
  6. ^ Matta 4:13, 8:5, 11:23, 17:24; Markos 1:21, 2:1, 9:33, Luka 4:23, 4:31, 7:1, 10:15; Yuhanna 2:12, 4:46, 6:17, 6:24, 6:59
  7. ^ Jewish Encyclopedia; 1906; "Yohanan b. Zakkai" 10 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Solomon Schechter, Wilhelm Bacher
  8. ^ Guy Le Strange; Palestine Under the Moslems 13 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; 1890; s. 30-32
  9. ^ “Places to visit in Israel; City: Haifa 4 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.”, govisitisrael.com. Erişim Tarihi= 17.01.2017
  10. ^ Cynthia Astle, “Galilee in Jesus' Time Was a Center of Change 15 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.”. Erişim Tarihi= 17.01.2017
  11. ^ Matthew Krieger; “Gov't expected to join financing of huge northern development project”; 15.11.2007. Erişim Tarihi=17.01.2017
  12. ^ Israel Central Bureau of Statistics (2013). "LOCALITIES(1) AND POPULATION, BY POPULATION GROUP, DISTRICT, SUB-DISTRICT AND NATURAL REGION 1 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". STATISTICAL ABSTRACT OF ISRAEL (Report). Erişim Tarihi=17.01.2017
  13. ^ Dina Kraft; “In Galilee, Israeli Arabs finding greener grass in Jewish areas 13 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.”; Jewish Telegraphic Agency; 03.11.2008. Erişim Tarihi=17.01.2017
  14. ^ Israel Central Bureau of Statistics (2013). "SOURCES OF POPULATION GROWTH, BY DISTRICT, POPULATION GROUP AND RELIGION 5 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". STATISTICAL ABSTRACT OF ISRAEL (Report) . Erişim Tarihi=17.01.2017
  15. ^ Israel Central Bureau of Statistics (2002). “The Arab Population in Israel 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.” (Report). Erişim Tarihi=17.01.2017
  16. ^ Gil Sedan; “30 settlements planned for Negev and Galilee 26 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.”; Jewish Telegraphic Agency; 08.08.2003. Erişim Tarihi=17.01.2017
  17. ^ Ofer Petersburg; “Jewish population in Galilee declining 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.”; YNet News; 12.12.2007. Erişim Tarihi=17.01.2017
  18. ^ Ofer Petersburg; “Haredim 'taking over' periphery 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.”; YNet News; 23.02.2011. Erişim Tarihi=17.01.2017

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hayfa</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Hayfa, İsrail'in kuzeyinin en büyük şehri ve ülkenin üçüncü büyük şehridir. Hayfa, önemli bir liman ve sanayi şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan</span> Batı Asya’da bir ülke

Lübnan, resmî adıyla Lübnan Cumhuriyeti, Batı Asya'da Doğu Akdeniz kıyısında bir Arap ve Orta Doğu ülkesidir. Kuzey ve doğuda Suriye, güneyde İsrail batıda Akdeniz ile çevrili olan ülkenin ayrıca Kıbrıs ile deniz sınırı bulunmaktadır. Lübnan, Akdeniz Havzası ile Arap Dünyası'nın kesişiminde yer alması nedeniyle zengin bir tarihe sahiptir ve kendine özgü bir kültürel kimlik geliştirmiştir. Tarihteki Fenike uygarlığının vatanı Lübnan ve kıyılarıdır. Ülke pek çok dine ev sahipliği yapmaktadır. Yüz ölçümü 10.452 km² olan Lübnan en küçük ülkelerden biridir. Nüfusu yaklaşık 6 milyon, başkenti Beyrut, ulusal ve resmî dili Arapçadır. Fasih Arapça'nın yanı sıra günlük hayatta konuşma dili olarak Lübnan Arapçası kullanılmaktadır. Ayrıca Fransızca da resmî olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Arap-İsrail savaşları</span> Arap ülkeleri ve İsrail Devleti arasındaki savaşlar

Arap-İsrail savaşları, Arap Birliği ülkeleri ve İsrail arasındaki politik gerilim ve askeri savaşlar dizisidir. Modern Arap-İsrail savaşlarının kökenleri, 19. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan Siyonizm ve Arap milliyetçiliğine dayanır. Yahudiler tarafından tarihi anavatan olarak adlandırılan toprakları, Pan-Arap hareketi, Filistinli Araplara ait olarak görür ve Pan-İslamist bağlamda ise, bu toprakların, Müslümanlara ait olduğuna inanılır. Filistinli Yahudiler ve Araplar arasındaki savaş; 20. yüzyılın başlarındaki Nebi Musa ayaklanması (1920), Jaffa ayaklanması, 1929 yılında Filistin ayaklanması ve 1947 yılında büyük bir sivil savaşa dönüşen ve 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla bütün Arap Ligi ülkelerine sıçrayan Arap başkaldırışıyla ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">İsrail</span> Batı Asyada bulunan bir ülke

İsrail, resmî adıyla İsrail Devleti (İbranice: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל‎,

<span class="mw-page-title-main">Golan Tepeleri</span> İsraile ait bir bölge

Golan Tepeleri ya da Cevlan Tepeleri veya sade bir şekilde Golan, Levant'ta yaklaşık 1,800 kilometrekarelik bir bölgedir. 'Golan Tepeleri' olarak tanımlanan bu bölge, disiplinler arasında farklılık gösterir: jeolojik ve biyocoğrafik bir bölge olarak Golan Tepeleri, güneyde Yermuk Nehri, batıda Celile Denizi ve Hula Vadisi ile sınırlanan bazaltik bir platoyu ifade eder. Sosyo-politik olarak Suriye'nin güneybatı, İsrail'in ise kuzeydoğu ucundaki bir bölgedir. Lübnan ve Ürdün ile komşudur. Bir bölümü Kuneytire Valiliği, bir bölümü Dera Valiliği'nin sınırları içinde kalır.

<span class="mw-page-title-main">Taberiye Gölü</span> İsrailde tatlı su gölü

Taberiye Gölü, İsrail'de bulunan bir göldür. Ürdün Nehri tarafından beslenmektedir. İsrail'in su ihtiyacı büyük oranda bu gölden karşılanmaktadır. Yaklaşık 53 km kıyıya sahip ve karşılıklı uzak noktalarından 21 km / 13 km genişlikteki İsrail'in en büyük tatlı su gölü. Gölün toplam yüzölçümü 166 km²'dir ve en derin yeri aşağı yukarı 43 m.'dir Haritalarda deniz seviyesinden 209 metre aşağıda gösterilen gölün yüzeyi, Lut Gölünden sonra dünyanın en alçak 2. noktası ve aynı zamanda dünya üzerinde en derinde bulunan tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi tarihi</span> Geçmiş

Yahudi tarihi, Yahudi halkının, inancının ve kültürünün tarihidir. Yahudi tarihi yaklaşık altı bin yıllık bir süreyi ve yüzlerce farklı topluluğu kapsadığından, burada ancak genel bir şekilde ele alınabilmektedir. Aşağıda sıralanan ana maddelerde ve bu maddede belirtilen her ülkedeki Yahudi topluluklarının ayrı tarihlerine ek bilgiye ulaşılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Naftali kabilesi</span>

Naftali kabilesi, Tora'da adı geçen On İki İsrail Kabilesi'nden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey (ilçe)</span>

Kuzey ilçesi, İsrail'in altı ilçesinden biridir. İlçe, ülkenin kuzeyinde yer almakta olup Şaron Ovası'nın kuzeyini kapsamaktadır. Yüzölçümü 4.473 km² olan ilçenin nüfusu 2018 yılı itibarı ile 1.448.100'dür. İlçenin merkezi Nof HaGalil olup en büyük kenti Nasıra'dır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

Filistin Yahudileri, tarihin herhangi bir anında Filistin'de yaşamış Yahudilere denir. İsrail devleti kurulmadan önce Filistin Yahudilerine "Yahudi cemaati" anlamına gelen Yişuv denmekteydi. 1881'de Yahudilerin Filistin'e olan göçleri başlamadan önce bölgede yaşayan Yahudilere "Eski Yişuv", 1881'den sonra göç edenlere "Yeni Yişuv" denmeye başlandı. Modern İsrail devleti 1948'de kurulduktan sonra, Filistinli Yahudiler İsrail vatandaşı olduğundan, "Filistinli Yahudi" terimi kullanılmamaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">İsrail'de turizm</span> Turizm

İsrail’de turizm, en büyük gelir kaynaklarından biridir. 2010 yılında 3.45 milyon turist ülkeyi ziyaret etmiştir. Israil ziyaretçilerine; birçok tarihi ve dini yer, tatil merkezleri, arkeolojik müzeler ve eko turizm alanları sunar. İsrail, kişi başına düşen müze sayısının en çok olduğu yerler arasındadır. 2009 yılında turistler tarafından en çok gezilen yerler arasında, Ağlama duvarı ve Rav Şimon bar Yochai’nin mezarı vardır. Ayrıca İsrail’de 67 milli park ve 190 koruma altında olan doğal alan vardır. Bazıları arkeolojik alanlarda bulunur. Ülke en çok; Amerika, Rusya, Fransa, Birleşik Krallık, Almanya, İtalya, Polonya, Hollanda, Hindistan, Güney Kore, Avustralya ve Brezilya’dan turistler alır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Arapları</span> İsrailde çoğunlukla İslama bağlı olan Arap halkı

İsrail nüfusunun aşağı yukarı yüzde 24’ünü oluşturan, yaklaşık 1.8 milyon kişi Yahudi değildir. Toplu olarak, İsrail’in Arap vatandaşları, İsrail vatandaşı Filistinliler, İsrailli Araplar veya İsrail Arapları olarak adlandırılırlar, fakat içlerinde farklı, Arapça konuşan ve farklı karakteristik özelliklere sahip gruplar da vardır. Arap vatandaşların, dine bakılmaksızın, konuştukları yerel dil Arapça’dır ya da daha spesifik olarak, Arapça’nın Filistin diyalektidir. İsrail Arap vatandaşlarının birçoğu çift dillidir ve ikinci dilleri Modern İbranice’dir. Din olarak, çoğu Sünni Müslüman’dır. Dürziler ve birçok mezheplerden gelen Arap Hristiyanlar da önemli azınlık gruplarını oluşturur. İsrail’deki Mizrahi Yahudiler, bu kesimden sayılmazlar.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Muhammed Ebu Arab</span>

İbrahim Muhammed Ebu Arab, Filistinli şair.

<span class="mw-page-title-main">Aliyah</span> Yahudilerin diasporadan İsrail topraklarına göç etmesi

Aliyah, Yahudilerin diasporadan İsrail topraklarına göç etmesini ifade eden terim. Ayrıca "yukarı çıkma" olarak tanımlanan ve "İsrail topraklarına geçerek Aliyah yapma" olarak tanımlanan durum, Siyonizm'in temel ilkelerinden birisidir.

Kutsal yerler, dinlerin özel dini önem atfettiği yerlerdir. Bunlar genellikle hacılar tarafından ziyaret edilen yerlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Emir Vadisi</span>

Emir Vadisi, İsrail'in Kuzey Bölgesi'nde bulunan bir ova ve iç vadidir. Vadi, Kuzeyde Aşağı Celile bölgesinin dağlık bölgeleri, güneyde Samarya dağlık bölgeleri, batıda ve kuzeybatıda Kermil Dağı ve doğuda Ürdün Vadisi ile sınırlanmıştır ve Gilboa Dağı güney sınırını işaretler. Vadideki en büyük yerleşim merkezine yakın olan Afula şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Safed Sancağı</span>

Safed Sancağı 1517-1660 yıllarında Şam Eyaletinin sancağıydı ve ardından Sidon Eyaletinin bir parçası oldu. Sancak, Safed merkezliydi ve Celile, Jabal Amil ile Akka ve Sur kıyı kentlerini kapsıyordu. Safed şehri Müslüman ve Yahudi kasaba halkından oluşurken, sancağın geri kalanında Sünni Müslüman ve Yahudi köylüler ve Bedevi aşiretler ile Şii Müslümanlar ve Dürzi köylüler yaşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Nof HaGalil</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Nof HaGalil, İsrail'in Kuzey ilçesinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Emir Vadisi'nde yer almaktadır. Yüzölçümü 32,521 km² olan kentin nüfusu 2022 yılı itibarı ile 43.556'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.