İçeriğe atla

Cebel-i Cessasiyye

Kürekli bir teknenin çizim planı
Kürekli bir teknenin çizim planı
Cebel-i Cessasiyye'ten doğuya bakış
Noktasal oymalar
Cebel-i Cessasiyye'in arkasındaki yeşil alan

Cebel-i Cessasiyye (Arapça: جبل الجساسية), Katar'ın kuzeydoğusundaki erken dönem petroglifleri, yerleşim kalıntıları ve çanak çömlek kalıntılarının (15. yüzyıldan kalma) bulunduğu bir alandır. Fosil kum tepelerindeki oymalar geometrik şekiller, hayvanlar ve gemi şekillerini içerir. 580'den fazla numaralandırılmış siteye dağılmış 900'den fazla oymasıyla Katar'ın en kapsamlı kaya sanatı sitesidir.[1] Bu kaya oymaları Mısır'ın Luksor kentindeki Karnak Tapınağı'nda bulunanlara benzerler. Bölgede ayrıca 15. yüzyıldan kalma konutlar ve çömlek kalıntıları vardır.[2]

Adından da anlaşılacağı gibi, kıyı bölgesinin büyük bir bölgesi kayalık tepelerle doludur.[3] Katar Turizm Otoritesi tarafından önemli bir turistik cazibe merkezi olarak tanıtılmaktadır.[4]

Etimoloji

Arapça'da "cebel", "tepe" anlamına gelir. İkinci bileşen, "aramak" anlamına gelen Arapça "jassa" kelimesinden türemiştir. Adını, yüksek rakımı sayesinde gözetleyicilerin yaklaşmakta olan gemileri görmesine olanak sağladığı için almıştır.[5]

Alana genel bakış

Cebel-i Cessasiyye, Katar'ın kuzeydoğu kesiminde, Fuwayrit'in yaklaşık 3 mil güneyinde yer alır. Yakındaki yerleşim yerleri arasında Safiyaa Fuwairit, Al Marrawnah ve Al Huwailah bulunmaktadır.[6] Kıyı şeridinin yakınında bulunan birçok önemli kireçtaşı cebelinden (kumul) oluşur. Ortalama olarak, cebellerin yüksekliği 7 metreden daha yüksek değildir ve merkezi bir çıkıntı yaklaşık 600 metre uzunluğundadır, bu da cebellerin birleşimini kuzeydoğu yarımadasının en büyüklerinden biri yapar.[1]

Oymalar

Oymalar ilk olarak 1961'de Holger Kapel liderliğindeki Danimarkalı bir arkeoloji ekibi tarafından keşfedildi.[7] Holger'in oğlu Hans Kapel, 1974'te oymaları araştırdı ve kaydetti. Çeşitli türlerde yaklaşık 900 oymayı açığa çıkardı.[1]

Kupa ve yüzük izleri, oymalar arasında en yaygın sanat formlarıdır.[8][9] Devekuşları, kaplumbağalar ve balıklar gibi farklı hayvanlar da tasvir edilmiştir. Cebel-i Cessasiyye, tekne tasvirlerinin kaydedildiği Katar'daki tek kaya sanatı sitesidir.[10]

Tekne oymaları

Tekne oymalarını sınıflandırmak için oyma yöntemi ve yorumlamaya dayalı iki ana kategori kullanılır. Oymaların 124'ünü oluşturan birinci kategori planda çizilmiştir. İkinci kategori tekne oymalarının sadece 17'sini oluşturur ve cephe çizimlerinden oluşur. Plan çizimleri esas olarak merkezi sırt boyunca bulunurken, cephe çizimleri öncelikle denize daha yakın olan yüzeylerde bulunur.[1]

Tekneler farklı boyut ve tiptedir ve bazıları kürek içerirken diğerlerinde kürekler görülmez.[11] Cephe çizimlerine iki ana tip Arap yelkenlisi dahil edilmiştir: battiller ve bakaralar. Arkeolog William Facey, bazı cephe çizimlerinin, teknelerin küreklerinin öne çıkması nedeniyle sedefli el sanatlarını temsil ettiği sonucuna varmıştır.[12] Battiller ve bakaralar dümen içerdiğinden, cephe çizimlerinin M.S. 1000-1200'den önce oyulmuş olamayacağı sonucuna varır.[13]

Daha sonraki oymalarda tekneler yelkenli olarak ortaya çıktı. Kaya oymalarının bir kısmında yelkenler teknesiz görünmektedir. Eski oymalardan bazıları daha sonraki dönemlerde şekil değiştirdi, teknelere halat ve çapa gibi araçlar eklendi.[14][15]

Oymalar için en erken menşe tarihi kesin değildir.[14][16] Arkeolog Muhammed Abdul Nayeem (1998), oymaların en eski olanını geçici olarak M.Ö. 3. yüzyıla tarihlerken,[17] William Facey (1987) en eski plan ve cephe çizimlerini M.S. 10. yüzyıla tarihlendirdi.[13] 2012 yılında tekne oymaları da dahil olmak üzere dokuz oyma örneğini test eden bir araştırma, örneklerin en eskisinin asgari yaşının 300 yıldan az olduğu sonucuna varmıştır. Çalışma, oymaların bin yıl öncesine ait olduğu görüşünü destekleyecek hiçbir kanıta ulaşamadı.[6]

Yerleşme

Cebel-i Cessasiyye'in 18. yüzyıldan önce yerleşim gördüğü düşünülmektedir. Bölgenin denize yakınlığı tekneler için kolay erişim olanağı sağladı. Alan, yüzeye yakın temiz yeraltı suyu içermektedir ve çevresinde birkaç kuyu bulunmaktadır.[18] Beatrice De Cardi'nin arkeoloji ekibi, 1974'te iki yerleşim höyüğünün ve çeşitli dönemlere ait birkaç çanak çömlek parçasının varlığını bildirdi; kaydedilen en eski çanak çömlek parçaları M.S. 10. veya 11. yüzyıla tarihlendi. William Facey, Cebel-i Cessasiyye'in 18. yüzyılda Zubarah'ın yükselişinden önce Katar'ın en büyük şehri olan Al Huwaila'ya olan yakınlığına (4 mil) dikkat çekmektedir. Bölgenin, gelen sedef tekneleri için bir gözetleme noktası ve depolama istasyonu olarak işlev görebileceği tahmin edilmektedir.[19]

Kaynakça

  1. ^ a b c d William Facey (1987). "The boat carvings at Jabal Al-Jussasiyah, northeast Qatar". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies. 17: 199 of 222. 
  2. ^ "Places of Interest and Tourist Attractions in Qatar". Angloinfo. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2016. 
  3. ^ "Tourism". Embassy of Bangladesh in Doha, Qatar. 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2018. 
  4. ^ "Al Jassasiya rock carvings". Qatar Tourism Authority. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2018. 
  5. ^ "District map". The Centre for Geographic Information Systems of Qatar. 9 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2019. 
  6. ^ a b Raid Hassiba, Gerald Benjamin Cieslinski, Brandon Chance, Faisal Abdulla Al-Naimi, Michael Pilant, and Marvin W. Rowe (2012). "Determining the age of Qatari Jabal Jassasiyah Petroglyphs". QScience Connect. 4. doi:10.5339/connect.2012.4. 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 
  7. ^ Abdul Nayeem (1998), p. 221
  8. ^ Abdul Nayeem (1998), p. 220
  9. ^ Bibby (1965). "Arabian Gulf archaeology". Kuml: 104. 
  10. ^ Abdul Nayeem (1998), p. 234
  11. ^ Abdul Nayeem (1998), p. 233
  12. ^ William Facey (1987). "The boat carvings at Jabal Al-Jussasiyah, northeast Qatar". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies. 17: 200 of 222. 
  13. ^ a b William Facey (1987). "The boat carvings at Jabal Al-Jussasiyah, northeast Qatar". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies. 17: 201 of 222. The battil and baqqarah at Jabal al-Jussasiyah cannot therefore be earlier than 1000–1200 AD. 
  14. ^ a b Abdul Nayeem (1998), p. 243
  15. ^ Qatar Archaeological Report. Excavations 1973. Oxford University Press. 1978. s. 190. ISBN 9780199200788. 
  16. ^ Arryan (1983). "Rock carvings at Jabel Jusasiyah, Qatar". Qatar National Museum Journal. 
  17. ^ Abdul Nayeem (1998), p. 244
  18. ^ William Facey (1987). "The boat carvings at Jabal Al-Jussasiyah, northeast Qatar". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies. 17: 203 of 222. 
  19. ^ William Facey (1987). "The boat carvings at Jabal Al-Jussasiyah, northeast Qatar". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies. 17: 205 of 222. 

Bibliyografya

  • Qatar Prehistory and Protohistory from the Most Ancient Times (Ca. 1,000,000 to End of B.C. Era). Hyderabad Publishers. 1998. ISBN 9788185492049. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı</span> Avrupada başlayan küresel savaş (1914–1918)

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayıp 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na (1939-1945) kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Savaşın taraflarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'nda "Genel Savaş" anlamında Harb-i Umumi, halk arasında ise Seferberlik olarak adlandırılmıştır. 1917'de Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa katılmasına kadar bu savaş ABD basınında Avrupa Savaşı olarak anılmıştır. Savaşan taraflar, çoğunlukla Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu ve Afrika ile Asya'nın bazı bölgelerinde çatıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Amsterdam</span> Hollandanın başkenti ve en büyük şehri

Amsterdam, Hollanda'nın başkenti ve ülkenin en yüksek nüfuslu şehridir. Ancak Hollanda, hükûmetin ve meclisin bulunduğu Lahey'den yönetilir. Şehir, ülkenin batısında, Kuzey Hollanda eyaletinde yer almaktadır. 12. yüzyılda Amstel ırmağının kıyısında bir balıkçı köyü olarak kurulan Amsterdam, Hollanda'nın kişi sayısı bakımından en büyük, kültürel ve parasal yönden de en önemli kentidir. Şehir merkezinde 2018 sayımına göre 872.680 kişi yaşasa da, şehir sınırları içinde bu sayı 1.558.755 ve metropoliten bölgede 2.480.394'tür.

<span class="mw-page-title-main">Cebelitarık</span> Birleşik Krallıka bağlı denizaşırı toprak

Cebelitarık, Akdeniz'den Atlantik Okyanusu'na geçişin yakınında, İber Yarımadası'nın güney ucunda, Cebelitarık Körfezi'nde bulunan bir Britanya Denizaşırı Bölgesi ve şehirdir. 6.8 km² bir alana sahiptir ve kuzeyde İspanya ile sınır komşusudur. Cebelitarık'ın peyzajı, eteklerinde yaklaşık 34.003 kişinin yaşadığı, yoğun nüfuslu bir kasabanın bulunduğu "Cebelitarık Kayası" tarafından domine edilmektedir ve bu nüfusun büyük çoğunluğu Cebelitarıklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fenikeliler</span> Antik Akdeniz kavmi

Fenikeliler, Antik Çağ'da yaşamış Sami dillerine mensup bir dil konuşan Akdenizli kavimdir. Bereketli Hilal'in Akdeniz'e bakan kıyılarında gelişen bu uygarlık, talassokrasik bir yapıda şekillenmiştir. Fenikeliler, Doğu Akdeniz'den tüm Akdeniz kıyılarına hatta Atlas Okyanusuna yayılarak en bilineni Kartaca olan çeşitli şehir devletleri kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Klasik Antik Çağ</span>

Klasik antik çağ, MÖ 8. yüzyıl ile MS 5. yüzyıl arasındaki Greko-Romen dünyası denen, Antik Yunanistan ve Antik Roma'nın iç içe geçmiş uygarlıklarını kapsayan, Akdeniz merkezli kültürel tarih dönemidir. Bu çağ, hem Yunan hem de Roma toplumlarının geliştiği ve Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya'nın büyük bölümünü etkileyen bir dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Câbir bin Hayyân</span> Fars bilim gıbı

Ebû Mûsa Câbir bin Hayyân (Arapça: ابو موسی جابربن حیان, Latince: "Geber" ya da "Geberus"; , Batıda daha ziyâde Geber olarak tanınan, Abbâsîler döneminde yaşamış ve İslâmiyet'te fen bilimlerinin temelini atmış olan Farsî çok yönlü bir fen bilgini; simyacı, kimyacı ve eczacı; fizikçi, astronom ve astrolog; tıp ve fizik tedavi uzmanı; mühendis, coğrafyacı, filozof ve sûfi.

Paul Gustave Doré, Fransız ressam, illüstratör ve baskı resim sanatçısı. Doré genelde ahşap ve çelik oyma baskı resimler üzerinde çalıştı. İllüstratör olarak Fransa ve İngiltere'de basılan pek çok kitabı resimlendirdi.

<span class="mw-page-title-main">Courtauld Güzel Sanatlar Enstitüsü</span>

Courtauld Güzel Sanatlar Enstitüsü, Londra Üniversitesi'nin bir kolu olarak sanat tarihi üzerine eğitim veren kurum.

<span class="mw-page-title-main">Kutbşahlar</span> Gülkonda Sultanlığını 1518-1687 arasında yöneten hanedan

Kutub Şah Hanedanı, soyu Türk kökenli Karakoyunlu hükümdarı Kara İskender'e dayanan ve 1512-1687 yılları arasında Hindistan'ın güneyine hakim olmuş hanedan. Behmeni Sultanlığı'nın yıkılmasından sonra Kutbşahlar hanedanı 1512'de iktidara geldi. Bu hanedanın ilk hükümdarı Sultankulu Kutbü'l-Mülk'tür. İngilizce kaynaklarda bu hükümdara genellikle Guli Kutubşah adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">İslam dünyası</span> Müslüman çoğunluklu ülkeleri, yerleri ve bölgeleri kapsayan tanım

İslam dünyası veya Müslüman dünyası, İslâmî bir devlet yapısına sahip ülkeler ile birlikte nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan ülkelerin tümünü ifade eden bir kavramdır. Bu, İslâm'ın dini inançlarına ve yasalarına veya İslam'ın uygulandığı toplumlara bağlı olan herkesi kapsamaktadır. Günümüzde İslam ülkelerinin tek çatı altında toplandığı tek uluslararası kurum, İslâm İşbirliği Teşkilatı'dır. Modern bir jeopolitik anlamda bu terimler, dahil edilmek için üzerinde anlaşmaya varılmış kriterler olmamasına rağmen, İslâm'ın yaygın olduğu ülkeleri ifade etmektedir. Müslüman çoğunluklu ülkeler terimi, genellikle ikinci anlamda kullanılan bir alternatif terimdir.

McDuck Klanı, Walt Disney Company'nin diğer birçok çizgi roman karakteri gibi İskoç klanı tarzında oluşturulmuş hayali bir ailedir. Don Rosa'nın kronolojisine göre klanın varlığı, meçhul bir üyesinin Hadrian Duvarı'nın inşaatı için taş sattığı MS 122'den itibaren bilinmektedir. İsminin asıl hali Clan McDuich'tir. Ancak Galce telaffuzdaki bu halini yitirmiş ve 1071 yılından beri McDucklar olarak bilinmektedir. Klanın en bilinen üyeleri Scrooge McDuck ve Donald Duck'tır.

<span class="mw-page-title-main">Zübare</span>

Zübare, Katar'ın Medinet eş Şemal belediyesinde bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Zubare, 18. yüzyılın ortalarında Kuveyt'ten gelen tüccarlar tarafından kurulmuştur. 2013 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Cebel-i Şemmer Emirliği</span> 1836-1921 Kuzey Arabistan devleti

Cebel-i Şemmer Emirliği, diğer adlarıyla Ha'il Emirliği yahut Âl-i Reşid Emirliği, Arabistan yarımadasının Necid bölgesinde kurulmuş ve 19. yüzyılın ortalarından 1921'e kadar yaşamış devlettir. Cebel-i Şemmer Türkçeye "Şemmer Dağı" olarak çevrilir. Şemmer'in başkenti Ha'il'dir. Reşidi ailesi ülkeyi monarşi ile yönetmiştir. Günümüzde toprakları Suudi Arabistan, Irak ve Ürdün'ün içindedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Yemen ilişkileri</span>

Türkiye-Yemen ilişkileri, Türkiye ile Yemen arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Kaya sanatı</span>

Arkeolojide kaya sanatı, doğal yüzeylere, tipik olarak dikey taş yüzeylere yerleştirilen insan yapımı işaretlerdir. Hayatta kalan tarihi ve tarih öncesi kaya sanatının büyük bir kısmı mağaralarda veya kısmen kapalı kaya sığınaklarında bulunur; bu tip aynı zamanda mağara sanatı veya paryetal sanatı olarak da adlandırılabilir. Küresel bir fenomen olan kaya sanatı, dünyanın kültürel açıdan farklı birçok bölgesinde bulunur. İnsanlık tarihi boyunca birçok bağlamda üretilmiştir. Teknik açıdan ana gruplar şunlardır: kaya yüzeyine oyulmuş veya kazınmış petroglifler, mağara resimleri ve oyulmuş kaya kabartmaları. Başka bir teknik, zeminde oluşan jeogliflerdir. Bilinen en eski kaya sanatı, Avrupa, Avustralya, Asya ve Afrika'da bulunan Üst Paleolitik dönemden kalmadır. Bu sanat eserlerini inceleyen antropologlar, bunların muhtemelen büyülü-dini önemi olduğuna inanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kathleen Kenyon</span> arkeolog

Dame Kathleen Mary Kenyon, Bereketli Hilal'de Neolitik kültür üzerine çalışan İngiliz arkeolog, 1952'den 1958'e kadar, eski Jericho bölgesi olan, Tell es-Sultan'ın kazılarını yönetti. 20. yüzyılın en etkili arkeologlarından biri olarak anıldı. 1962'den 1973'e kadar Oxford'daki St Hugh's College'ın müdürü olarak görev yaptı ve Oxford'daki Somerville College'da okudu.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Suriye İsyanı</span> Suriye ve Lübnan Mandasındaki Fransız yönetimine karşı 1925-27 ayaklanması

Büyük Suriye İsyanı, 1925 İsyanı veya Büyük Suriye Devrimi, 1925 ile 1927 yılları arasında Suriye Devleti ve Büyük Lübnan genelinde yaşanan genel bir ayaklanmadır. Önde gelen isyancı güçler, Sünni, Dürzi, Alevi ve Hristiyan grupların katıldığı güney Suriye'deki Cebel el-Dürzi Devleti savaşçılarından oluşuyordu. Ortak amaç, I. Dünya Savaşı'nın ardından Türk yönetiminden Fransız yönetimine geçen yeni manda bölgelerindeki Fransız egemenliğine son vermekti.

<span class="mw-page-title-main">Uruk dönemi</span> arkeolojik kültür

Uruk dönemi Mezopotamya tarihinde protohistorik Kalkolitik dönemden Erken Tunç Çağı dönemine kadar, Obeyd döneminden sonra ve Cemdet Nasr döneminden önce var oldu. Adını Sümer kenti Uruk'tan alan bu dönem, Mezopotamya'da kentsel yaşamın ve Sümer uygarlığının ortaya çıkışına tanıklık etti. Geç Uruk dönemi çivi yazısının kademeli olarak ortaya çıkışına tanıklık etti ve Erken Tunç Çağı'na karşılık gelir; "Protoliter dönem" olarak da tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülaziz bin Mitab el-Reşid</span>

Abdülaziz bin Mitab el-Reşid, bilinen adıyla İbn Reşid, 1897'den 1906'ya kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun Arabistan'daki vasalı konumundaki Cebel Şammar Emiri.

<span class="mw-page-title-main">Kumzarca</span>

Kumzarca, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri grubunun Güneybatı İran dilleri grubuna bağlı bir dildir. Farsça ve Lurcaya yakın dil Umman'ın kuzeyinde Kumzar kıyılarında ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde Şihuh çevresinde konuşulmaktadır. 4.000 ila 5.000 kişi arasında konuşanı olduğu düşünülmektedir. Kumzarca tamamen Arap Yarımadası'nda konuşulan tek İran dilidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.