İçeriğe atla

Cavid Erginsoy

Cavid Erginsoy
DoğumHüseyin Cavid Erginsoy[1]
20 Mayıs 1924(1924-05-20)
Ankara, Türkiye
Ölüm6 Aralık 1967 (43 yaşında)
Ankara, Türkiye
Ölüm sebebiKalp krizi
EğitimGalatasaray Lisesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Londra Üniversitesi
Tanınma nedeniKatı hal fiziğinde Kanallama kuramı
EvlilikÜlker Say
Çocuk(lar)Ali, Ömer
ÖdüllerTübitak Bilim Ödülü (1967)
Kariyeri
DalıFizik, Katı hâl fiziği
Çalıştığı kurumOrta Doğu Teknik Üniversitesi, Tübitak

Hüseyin Cavid Erginsoy[1] (20 Mayıs 1924, Ankara - 6 Aralık 1967, Ankara), Türk fizikçi ve bilim insanı.

Hayatı

Ortaöğrenim ve liseyi Galatasaray Lisesi'nde tamamladı. Yüksek öğrenimini Elektrik Mühendisliği üzerine Londra Üniversitesi'nde Türkiye hükûmeti bursuyla yaptı. 1947-1949 yılları arasında İngiltere'de mühendislik stajını bitirdi. 1952 yılında Londra Üniversitesi Queen Mary College'de doktorasını tamamladı. 1956-1957 yıllarında Atom Enerjisi Komisyonu üyesi oldu ve İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim görevlisi olarak çalışmalarına başladı. 1957-1958'de Nato Bilim Heyeti Temsilcisi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1958-1962 yılları arasında IAEA, Viyana'daki uluslararası enerji teşkilatına üyeliğini, 1962-1965 yılları arasında ise Brookhaven Ulusal Laboratuvar'ında ziyaretçi üyeliğini gerçekleştirdi. Aynı laboratuvarın fizik bölümünde 1965-1967 yılları arasında asli üye olarak çalışmalarını sürdürdü. 1967'de Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde fizik profesörlüğü ve Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığı görevlerinde bulundu. Aynı yıl Tübitak Bilim Kurulu üyesi oldu ve Tübitak Bilim Ödülü'ne layık görüldü.

1967 senesinde, genç sayılabilecek bir yaşta, henüz kırk yaşında iken, meslektaşlarından Erdal İnönü'nün bir yemek davetinde, geçirdiği kalp krizi[2] sonucu hayata gözlerini kapadı.

Katkıda Bulunduğu Alanlar

  1. Yarı İletkenlerde Direnç Teorisi
  2. Reaktör Fiziği
  3. Kristallerde Radyasyon Hasarı Teorisi
  4. Kristallerde Kanallaşma Olayı

Bazı yayınları

  • Cavid Erginsoy (29 Mayıs 1950), "Neutral Impurity Scattering in Semiconductors", Phys. Rev., American Physical Society, 79 (1013), doi:10.1103/PhysRev.79.1013 
  • Cavid Erginsoy (16 Ekim 1950), "On the Mechanism of Impurity Band Conduction in Semiconductors", Phys. Rev., American Physical Society, 80 (1104), doi:10.1103/PhysRev.80.1104 
  • S. Datz, C. Erginsoy, G. Leibfried & H. O. Lutz (Aralık 1967), "Motion of Energetic Particles in Crystals", Annual Review of Nuclear Science, cilt 17, ss. 129-188, doi:10.1146/annurev.ns.17.120167.001021 
  • B. R. Appleton, C. Erginsoy & W. M. Gibson (Eylül 1967), "Channeling Effects in the Energy Loss of 3-11MeV Protons in Silicon and Germanium Single Crystals", Physical Review, 161 (2), ss. 330-349, doi:10.1103/PhysRev.161.330 
  • H. A. Fowler & C. Erginsoy (Mart 1967), "Is proton channeling a diffraction process?", Physics Letters, 24 (7), ss. 390-391, doi:10.1016/0375-9601(67)90942-5 
  • B. R. Appleton, C. Erginsoy, H. E. Wegner & W. M. Gibson (Ekim 1965), "Axial and planar effects in the energy loss of protons in silicon single crystals", Physics Letters, 19 (3), ss. 185-186, doi:10.1016/0031-9163(65)90056-9 
  • W. M. Gibson, C. Erginsoy, H. E. Wegner & B. R. H. E. f Appleton (Ağustos 1965), Direction and Energy Distribution of Charged Particles Transmitted Through Single Crystals, doi:10.1103/PhysRevLett.15.357 
  • Cavid Erginsoy (Ağustos 1965), Anisotropic Effects in Interactions of Energetic Charged Particles in a Crystal Lattice, doi:10.1103/PhysRevLett.15.360 
  • C. Erginsoy, G. H. Vineyard & A. Shimizu (Temmuz 1965), "Dynamics of Radiation Damage in a Body-Centered Cubic Lattice. II. Higher Energies", Physical Review, 139 (1A), ss. 118-125, doi:10.1103/PhysRev.139.A118 
  • H. E. Wegner, C. Erginsoy & W. M. Gibson (Mart 1965), "The Energy Loss by Charged Particles in Silicon as a Function of Track Orientation", IEEE Transactions on Nuclear Science, 12 (1), ss. 240-246, doi:10.1109/TNS.1965.4323517 
  • C. Erginsoy, H. E. Wegner & W. M. Gibson (Ekim 1964), Anisotropic Energy Loss of Light Particles of MeV Energies in Thin Silicon Single Crystals, doi:10.1103/PhysRevLett.13.530 
  • Cavid Erginsoy (Mart 1964), "Anomalous Penetration of Rare Gas Atoms in Lattice Channels", Physical Review Letters, 12 (13), ss. 366-367, doi:10.1103/PhysRevLett.12.366 
  • C. Erginsoy, G. H. Vineyard & A. Englert (Ocak 1964), "Dynamics of Radiation Damage in a Body-Centered Cubic Lattice", Physical Review, 133 (2A), ss. 595-606, doi:10.1103/PhysRev.133.A595 

Onuruna adlandırılanlar

  • ODTÜ Cavid Erginsoy Seminer Salonu
  • ODTÜ Cavid Erginsoy Korusu
  • ODTÜ Cavid Erginsoy Fizik Bursu

Dış bağlantılar

Notlar

  1. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "biyografi" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  2. ^ "Cavid Erginsoy, Theorist At Brookhaven Laboratory", Physics Today, American Institute of Physics, 21 (3), s. 111, 1968, doi:10.1063/1.3034806 

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

  • Prof. Dr. Feza Gürsey (Ocak 1968), "Cavid Erginsoy'un Arkasından" (PDF), Tübitak Bilim Teknik Dergisi, 1 (3), ss. 6-10, 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 26 Nisan 2021 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Steven Weinberg</span> Amerikalı teorik fizikçi (1933 – 2021)

Steven Weinberg Amerikalı teorik fizikçi. 1979'da Abdus Salam ve Sheldon Glashow ile birlikte zayıf etkileşim ile elektromanyetik etkileşimin birleştirilmesine ve temel parçacıklar arasındaki elektromanyetik etkileşime katkılarından dolayı Nobel Fizik Ödülüne layık görülmüştür

Yukarı kuark en hafif kuarktır, temel bir parçacıktır ve maddenin önemli bir bileşenidir. Aşağı kuarkla birlikte atom çekirdeğini meydana getiren proton ve nötronu oluşturur. Birinci nesil olarak sınıflandırılırlar. Elektrik yükü +2/3 e olup çıplak kütleleri 2,2+0,5
-0,4 MeV/c2 olarak ölçülmüştür. Bütün kuarklar gibi yukarı kuark da 1/2 spine sahip temel fermiyondur ve dört temel etkileşimin hepsinden etkilenir. Yukarı kuarkın antiparçacığı olan yukarı antikuark ile elektriksel yük işareti gibi birkaç özellikte farklılaşır.

<span class="mw-page-title-main">Wolfgang Ketterle</span>

Wolfgang Ketterle, Alman fizikçi. 2001 yılında Eric Allin Cornell ve Carl Wieman ile beraber Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">David Lee (fizikçi)</span> Amerikalı fizikçi

David Lee Morris "helyum-3 süperakışkanlık buluşları için" Robert C. Richardson ve Douglas Osheroff ile Fizik 1996 Nobel Ödülü'nü kazanan Amerikalı fizikçi.

Kuark modeli 1964'te Murray Gell-Mann ve George Zweig tarafından birbirlerinden bağımsız olarak ortaya atılmıştır. Kuarklar hodronlar için oluşturulan bir düzenlenim şemasının parçaları olarak tanıtıldı ve 1968 yılına kadar onların varlığı ile ilgili çok az fiziksel kanıt bulunuyordu. Altı kuarkın tamamı hızlandırıcı deneylerinde gözlemlendi, keşfedilen son kuark olan üst kuark ilk kez 1995'te Fermilab'da gözlendi.

<span class="mw-page-title-main">Walter Kohn</span> Amerikalı fizikçi (1923 – 2016)

Walter Kohn, John A. Pople ile birlikte 1998 Nobel Kimya Ödülü sahibi Yahudi kökenli Amerikalı fizikçi. Walter Kohn ve John Pople bu ödülü kuantum kimyası üzerine bir birlerinden bağımsız olarak yaptıkları çalışmalar üzerine almaya hak kazanmışlardır. Kohn özelde bu ödülü Atomlar arasındaki kimyasal bağları açıklamak üzere karmaşık matematiği kuantum mekaniğine uygulayarak geliştirdiği yoğunluk fonksiyonları teorisi sayesinde kazanmıştır.

Tetrakuark, parçacık fiziğinde, dört valans kuarktan oluşan ve varlığı tahmin edilmesine karşın henüz kanıtlanamamış egzotik mezondur. Prensipte, bir tetrakuark durumu kuantum renk dinamiği içinde yer alabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Egzotik hadron</span>

Egzotik hadron, kuarklar ile gluonlardan meydana gelen, sıradan hadronların aksine iki ya da üç kuarktan fazlasını içeren atomaltı parçacıktır. Egzotik baryonlar, üç kuarka sahip sıradan baryonlardan; egzotik mezonlar ise birer kuark ve antikuarka sahip sıradan mezonlardan ayrılır. Teoride, renk yükü beyaz olduğu müddetçe bir hadronun kuark sayısında herhangi bir limit yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Derin inelastik saçılma</span>

Derin inelastik saçılma, elektron, müon ve nötrino kullanarak hadronların iç yapılarının incelenmesi işlemidir. 1968'de, SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı'nda yapılan derin inelastik saçılma deneyleri sayesinde, daha önceleri teorik olarak varlığı tahmin edilen kuarkların varlığına dair ilk somut veriler elde edilmiştir.

Parton, Richard Feynman tarafından ortaya atılan bir hadron modelidir. Stanford Doğrusal Hızlandırıcı Merkezi'nde (SLAC) 1968 yılında yapılan derin inelastik saçılma deneyleri, protonun daha küçük, nokta benzeri parçacıklardan oluştuğunu ve böylece bir temel parçacık olmadığını gösterdi. O dönemde fizikçiler bu nesneleri kuarklar ile ilişkilendirmek konusunda tereddütlü olduklarından parçacıklar, Feynman tarafından türetilen "parton" olarak adlandırdı. Bu deneyler sırasında gözlemlenen cisimler, diğer çeşnilerin de keşfedilmesiyle daha sonra yukarı ve aşağı kuark olarak tanımlanacaktı. Buna rağmen parton, hadronların bileşenlerini tanımlayan ortak bir terim olarak kullanımda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">J/psi mezonu</span>

J/psi mezonu veya psion bir atomaltı parçacık. Bir tane tılsım kuark ve bir de tılsım antikuarktan oluşan bir çeşni değiştiren yüksüz mezonudur. Bir tılsım kuark ve bir tılsım antikuarkın bağlı hali ile oluşan mezonlar "karmoniyum" olarak anılır. En yaygın karmoniyum, düşük değişim kütlesi, 3.0969 GeV/c23,0969 GeV/c2 yani ηc̅ ' nin (2.9836 GeV/c22,9836 GeV/c2) biraz üzerinde, sebebi ile J/psi mezondur. Bu mezon ortalama 7.2×10−21 s7,2×10-21 s ömre sahiptir.Fakat bu süre tahmin edilen 1000 kat daha uzundur.

Parçacık fiziğinde asimptotik özgürlük, enerji ölçeği yükseldikçe ve ilgili uzunluk ölçeği azaldıkça iki parçacık arası bağın asimptotik olarak zayıf olmasına sebebiyet veren ayar teorilerinin özelliklerinden biridir.

Ksi baryonları, birinci çeşni nesillerinden bir kuarka, daha yüksek çeşnili nesillerinden ise iki kuarka sahip, Ξ sembolüyle gösterilen hadron parçacığı ailesidir. Bu nedenlerden ötürü bu tip parçacıklar birer baryondur, toplam izospinleri 1/2'dir ve nötr olabildikleri gibi +2, +1 ya da -1 temel yüke sahip olabilirler. Yüklü Ksi baryonları ilk kez 1952'de, Manchester grubu tarafından gerçekleştirilen kozmik ışın deneyleri sırasında gözlemlenmiştir. Nötr Ksi baryonlarının ilk kez gözlemlenmesi ise 1959'da, Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı'nda gerçekleştirildi. Kararsız durumları, bozunma zinciri sonucunda daha hafif parçacıklara bozunmaları sebebiyle geçmişte çağlayan parçacıklar olarak da anılmaktaydılar.

<span class="mw-page-title-main">Müon nötrinosu</span>

Müon nötrinosu, bir tür lepton olan ve
ν
μ sembolüyle gösterilen temel parçacıktır. Müon ile birlikte leptonların ikinci neslini oluşturduğundan, müon nötrinosu adını almıştır. 1940'ların başında, farklı kişiler tarafından teorileştirilmiş; 1962'de Leon Lederman, Melvin Schwartz ve Jack Steinberger tarafından Brookhaven Ulusal Laboratuvarı'nda keşfedilmiştir. Bu keşifleri sayesinde bu üç fizikçi, 1988'de verilen Nobel Fizik Ödülü'nün sahibi olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Çarpıştırıcı</span>

Çarpıştırıcı, yönlendirilmiş parçacık ışınlarını içeren bir tür parçacık hızlandırıcıdır. Çarpıştırıcılar, halka hızlandırıcı veya doğrusal hızlandırıcı olabilir ve tek bir parçacık ışınını durağan bir hedefe veya başka bir ışına çarpıştırabilirler.

Optik cımbız ya da diğer adıyla tek ışınlı eğim kuvveti kapanı, parçacık ve parçacığı çevreleyen ortamın göreli kırılma indisine göre parçacıklara, lazer ışınları kullanarak pikoNewton ölçeğinde çekme ya da itme kuvveti oluşturan bilimsel alettir. Mikro parçacıklardaki saçılma ve eğim kuvvetlerinin tespit edilmesi ilk olarak 1970'te, Arthur Ashkin tarafından gerçekleştirildi. Optik cımbızın keşfi ise Ashkin ve ekibi tarafından 1986 yılında duyuruldu. Bu icadından dolayı Ashkin'e, 2018, yılında Nobel Fizik Ödülü verildi.

<span class="mw-page-title-main">Fotonik kristal</span>

Fotonik kristaller, ışığın hareketini kontrol eden periyodik yapılardır. Işığın bu yapılarla etkileşimi, Katı hâl fiziğinde kristal yapıların elektronlarla etkileşimine benzetilebilir; yapının periyodikliği, ışığın ilerleyemeceği bir fotonik bant aralığı oluşturur; bu bant aralığında bulunan dalga boylarındaki fotonlar fotonik kristalde ilerleyemez. Fotonik kristaller, doğada bazı canlılarda bulunmaktadır.

Parçacık fiziğinde Peccei – Quinn teorisi, güçlü CP sorununun çözümü için iyi bilinen, uzun süredir devam eden bir öneridir. 1977 yılında Roberto Peccei ve Helen Quinn tarafından formüle edildi. Teori, QCD Lagrangian'ın “terim” olarak bilinen CP'yi ihlal eden bir terimle uzatılmasını önermektedir.

<span class="mw-page-title-main">John Pendry</span>

Sir John Pendry, İngiliz fizikçi. Imperial College London'da teorik katı hâl fiziği anabilim dalında profesörlük yapan Pendry, metamalzemeler ve perdeleme teorileri üzerine yaptığı çalışmalar ile tanınmaktadır. 2004 yılında Sir unvanını alan fizikçi, 2014 yılında nano-optik alanına olan katkılarından dolayı Norveç Bilimler Akademisi tarafından Kavli Nanobilim Ödülü'ne layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Yaroslav Blanter</span>

Yaroslav Mihayloviç Blanter, ekstraktif metalurji ve yoğun madde fiziği alanında uzmanlaşmış Rus fizikçidir. 2011'den beri Delft Teknoloji Üniversitesi'nde profesör olarak görev yapmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.