İçeriğe atla

Cavaheti

Cavaheti
ჯავახეთი
Tarihi bölge
ÜlkeGürcistan
En büyük şehirAhalkalaki
Yüzölçümü
 • Toplam2,588 km²
Nüfus
 • Toplam69.561

Cavaheti (Gürcüce: ჯავახეთი; okunuşu.: “cavah’eti”), Gürcistan’ın güneyinde yer alan tarihsel bir bölgesidir. Günümüzde Ahalkalaki ve Ninotsminda belediyelerini kapsar. Tarihsel Samtshe bölgesinin büyük bölümüyle birlikte bugün Gürcistan'ın idari bölgelerinden biri olan Samtshe-Cavaheti'yi oluşturmaktadır.

Etimoloji

Cavaheti adının, bölgenin halkı olan "Cavahi"den (ჯავახი) geldiği kabul edilir. Cavaheti, "Cavahilerin yurdu" anlamına gelir.[1] Cavahi veya Cavahosi (ჯავახოსი) ise, Gürcü tarihçi Leonti Mroveli'ye göre Gürcü halkını meydana getiren boylardan biridir.

Eski kilisenin yerine inşa edilmiş olan yeni Tsunda Kilisesi

Tarihçe

Tarihsel Cavaheti bölgesini Kura Nehri (Kura'nın Mgeltsihe'den Aspindza'ya kadar sol kollarının vadileri de bölge içinde yer alıyordu) ile kuzeyden Şavşeti, güneyden Samsari ve doğudan Nialiskuri çevreliyordu. Cavaheti bölgesinin merkezi, önce Tsunda, 11. yüzyıldan itibaren Ahalkalaki şehriydi.[2][3] Gürcülerin 337'de Hristiyanlığı kabul etmesinin ardından ilk kiliselerden biri olan eski Tsunda Kilisesi, Cavaheti'nin bu eski merkezinde inşa edilmiştir.[4]

Gürcü tarihçi Aleksandre Proneli'nin verdiği bilgiye göre, Mesheti veya Yukarı Kartli'nin önemli bölgelerinden biri olan Cavaheti, eskiden çok daha geniş sınırlara sahipti. Ahalkalaki mezrası dışında, Artaani bölgesini de kapsıyordu. Ne var ki, Rus idaresi sırasında, Ahalkalaki mezrası veya eski Osmanlı livalarından biri olan Ahalkalak livası Cavaheti olarak adlandırılmıştı.[5]

Osmanlıların ele geçirmesinden önce Cavaheti'nin nüfusu Gürcülerden oluşuyordu. Osmanlı hakimiyetiyle birlikte bölgeye göçebe Terekemeler ve Kürtler girdi. Bu iki halk göçebe bir hayat sürdüğü için bir yerde uzun süreli kalmıyordu. Hayvancılıkla uğraşan göçebeler alaçuk denilen çadırlarda yaşıyor ve sıklıkla yer değiştiriyordu. Bölgenin yerli halkı ise, Hristiyan olarak kalan az sayıdaki kişi dışında, Osmanlı döneminde Müslüman olmuş ve Cavaheti'nin nüfusu karmaşık bir etnik yapıya dönüşmüştür. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Edirne Antlaşması'ndan sonra Müslüman olmuş Gürcüler ile Katolik Gürcüler Osmanlı ülkesine göç ettiler. Geride az sayıda Katolik Gürcü, Ortodoks Gürcü ve Müslüman Gürcü ile Kürtler ve Terekemeler kalmıştır. Adeta boşalmış olan Cavaheti'ye 1830 yılında Rus general İvan Paskeviç Erzurum vilayetinden gelen Ermenileri yerleştirmiştir. Bölgeye yerleştitilen Ermeni nüfusu 6.000 haneyi (yaklaşık 30 kişi) buluyordu. Nitekim Cavaheti bölgesinin merkezi olan Ahalkalaki'nin 1897 yılındaki 5.440 kişilik nüfusunun ezici çoğunluğunu (4.024 kişi) Ermeniler oluşturuyordu. Bu tarihte kentte sadece 297 kişi Gürcü olarak kaydedilmiştir. Kalan nüfus ise, farklı etnik grupları kapsıyordu. Rus idaresi ayrıca, 1840'ta Rus Duhoborları da bu bölgeye yerleştirmiştir.[6]

Cavaheti'nin tarihi bölgesini içeren Ahalkalaki ve Ninotzminda bölgeleri, 1995 yılında yeni bir idari bölge olan Samtshe-Cavaheti'yi oluşturmak için komşu Samtshe topraklarıyla birleştirildi. Günümüzde bölgedeki başlıca ekonomik faaliyet tarım, özellikle patates ve hayvan yetiştiriciliğinden oluşmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 5 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
  2. ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 36 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
  3. ^ Kartlis Tskhovreba, A History of Georgia, Tiflis, 2014, s. 16, ISBN 9789941445521.
  4. ^ Fahriye Bayram, "Doğunun Unutulmuş Bir Manastırı: Vaşlobi"
  5. ^ "Aleksandre Proneli, Görkemli Mesheti (დიდებული მესხეთი), Gori, 1914, s. 143-144". 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2024. 
  6. ^ "Aleksandre Proneli, Görkemli Mesheti (დიდებული მესხეთი), Gori, 1914, s. 149, 165-166". 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2024. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Samtshe-Cavaheti</span>

Samtshe-Cavaheti, Gürcistan’ın güneybatısında idari bir bölgedir ve bu bölgenin yönetsel merkezi Ahıska kentidir. Kuzeyinde Guria ve İmereti, kuzeydoğu ve doğusunda Şida Kartli ve Kvemo Kartli idari bir bölgeleri, güneyinde Ermenistan ve Türkiye, batısında Acara Özerk Cumhuriyeti yer alır.

Boga, Gürcistan’ın Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Tsanistskali Deresi’nin sağ kıyısında, deniz seviyesinden 1.300 metre yükseklikte yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Heoti</span>

Heoti, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Eruşeti Dağı’ın eteğinde, Heoti Deresi vadisinde yer alır. Deniz seviyesinden 1.420 metre yüksekliktedir. Ahaltsihe kentine 22 km uzaklıktadır.

Yukarı Enteli, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi’nde bir köydür. Persati Dağı’nın güney eteğinde, deniz seviyesinden 1.380 metre yükseklikte yer alır. Adigeni kasabasına 16 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tkemlana</span>

Tkemlana, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Kura Nehri’nin sağ yakasında, deniz seviyesinden 950 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kasabasına 25 km uzaklıktadır.

Ani, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi'nde bir köydür. Lertsmani Deresi'in yukarı kesiminde, deniz seviyesinden 1.480 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 12 km uzaklıktadır.

Çvinta, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi'nde bir köydür. Mesheti Dağı'nın güney eteğinde, deniz seviyesinden 1.500 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 10 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Baraleti</span>

Baraleti, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Ovası'nda, Baraleti Çayı kıyısında, deniz seviyesinden 1.680 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 16 km uzaklıktadır.

Apieti, Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Adigeni Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Mesheti Dağı'nın güney eteklerinde, Kvabliani Çayı'nın sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.490 metre yükseklikte yer alır. Adigeni kasabasına 9 km uzaklıktadır.

Toloşi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Mtkvari Nehri'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.110 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 15 km uzaklıktadır.

Gulsunda, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Mtkvari Nehri kıyısında, deniz seviyesinden 1.300 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 17 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tskordza</span>

Tskordza, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.100 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 16 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mushi</span>

Mushi, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, Uraveli Deresi'nin sağ yakasında, deniz seviyesinden 1.100 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 16 km uzaklıktadır.

Tsnisi, Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Ahaltsihe Havzası'nda, Kura Nehri'in sol yakasında, deniz seviyesinden 935 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 8 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hertvisi</span>

Hertvisi, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Paravani Deresi'nin Kura Nehri'ne katıldığı yerde, deniz seviyesinden 1.250 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 14 km uzaklıktadır. Hertvisi Kalesi bu köyde bulunmaktadır.

Burnaşeti, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nun kuzey kesiminde, Jirula Deresinin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.900 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 22 km uzaklıktadır.

Nicgori, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Aspindza Belediyesi'nde bir köydür. Kura Nehri Havzası'nda, deniz seviyesinden 1.450 metre yükseklikte yer alır. Aspindza kasabasına 9 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Varevani</span>

Varevani, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Deresi'nin sağ kolu olan Çobareti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.640 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 19 km uzaklıktadır.

Bavra, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Abuli Deresi'nin Paravani Irmağı'na katıldığı noktada, deniz seviyesinden 1.590 metre yükseklikte yer alır.

Aragva, Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Kaynalarda köyün adı Arakva (არაკვა), Aragua (არაგუა) ve Aragova (არაგოვა) şeklinde de geçer.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.