İçeriğe atla

Cas evleri

Siirt Cas Evleri, Siirt ili ve ilçelerinde görülen geleneksel konut mimarisinin en belirgin örneklerindendir.

Özellikleri

İsmini bölgede bulunan bir tür kireç taşı malzemenin yakılıp, öğütülerek işlenmesi sonucunda üretilen özel harçtan[1] alan cas evleri genellikle iki veya üç katlı, yukarıya doğru daralan, kesik kare prizma formunda, düz teras çatılı özgün yöresel yapılardır. Yapım tekniği temel olarak cas harcının hızlı sertleşme özelliğinden yararlanılarak geliştirilmiştir. Metin Sözen tarafından toprak, su ve güneşi kullanarak yapıldığı söylenen[2] cas evlerinde iç mekanlar kalıp kullanılmadan ve şekil verilmeksizin harçla tutturularak işlenen moloz taşlar ile duvarların yükseltilmesi ve üst açıklığın tonoz şeklinde kapatılması prensibiyle inşa edilir.[3][4] Kırsal ve kentsel alanlarda farklılıklar göstermekle beraber dış cephelerde Kesme taş kullanımı, iç ve dış mekanlarda tezyinat, cephelerde taş işlemeleri ve Yazıtlar, kapı ve pencere ahşap doğramalarında işlemeler, sivri kemerli ana giriş kapıları sık görülen detaylardır. Yapım tekniği ve cas harcından kaynaklanan özellik sayesinde yapılar yatayda ve düşeyde hacim eklenerek zaman içinde kolayca büyütülebilir, kapı, pencere, merdiven gibi mimari bileşenleri tipik boyut ve şekillerde tekrarlanarak yapı geliştirilebilir.[5] Bitişik düzen olarak inşa edilen yapılarda zemin katlarda sabat adı verilen alt geçitlerle iç sokaklara erişim sağlanır ve sıcak iklimden korunma alanları yaratılır. Tillo'da bulunan cas evler ve sabatların aile yapısı ve ev içi yaşam pratikleri üzerine kurgulanmış olduğu tespit edilmektedir.[6]

Coğrafi dağılımı

Cas evleri Siirt ili tarihi kent merkezindeki dokunun halen büyük kısmını oluşturmaktadır. Ancak bu yapılar zaman içinde harman tuğlası, briket yığma veya betonarme olarak yapılan eklentiler ve kat ilaveleri ile özgün formlarını ve niteliklerini kaybetmiştir. Bu geleneksel ve yöresel yapı türü Siirt tarihi kent merkezinde ve dışında giderek azalmakla birlikte en özgün ve iyi korunmuş örnekleri Tillo ve Şirvan ilçelerinde görülmektedir. İkizbağlar (Tom), Dereyamaç (Fersaf), Çınarlısu (Hantrant) ve Çatılı (Sinep) köylerinde ve Siirt merkeze bağlı Halenze (Bağtepe) mahallesinde de görece iyi durumda cas evleri örnekleri bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2020. 
  4. ^ http://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/34383/380931
  5. ^ https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-05819-7_3
  6. ^ https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/69876

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İshak Paşa Sarayı</span> Tarihî saray

İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Knidos</span> Muğlanın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşim

Knidos, Muğla'nın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Notre Dame Katedrali</span> Paristeki katedral

Notre Dame Katedrali Paris, Fransa'da bulunan dünyaca ünlü bir katedraldir. Meryem Ana'ya ithafen isimlendirilmiştir. Gotik yapı Île de la Cité'nin doğu kısmında, Paris'in diğer tüm önemli yapıları gibi Seine Nehri'nin kıyısında bulunur. Girişi batıya bakar.

<span class="mw-page-title-main">Zeynep Sultan Camii</span>

Zeynep Sultan Camii 1769 yılında III. Ahmed'in kızı Zeynep Sultan tarafından Ayazma Camii'nin de mîmarı olan Mehmed Tahir Ağa'ya yaptırılmış barok tarzındaki câmidir. Mîmârî tarzına bulunduğu mekân göz önüne alınarak karar verilmiştir. Bu özel tarzı ve yapımında kullanılan malzemeler nedeniyle Bizans kiliselerini anımsatır.

<span class="mw-page-title-main">İskenderpaşa Camii (Beykoz)</span>

İskender Paşa Camii, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan bir külliyedir. Kanlıca İskelesi'nin önündeki küçük meydanda bulunmaktadır. I. Süleyman (Kanuni) ve II. Selim dönemlerinin devletin ileri gelenlerinden "Mağusa Fatihi" olarak tanınan Gazi İskender Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kanlıca Camii olarak da bilinir. İskender Paşa'nın 967/ 1559 tarihli vakfiyesi ile belirtilen bu mescidi, Mimar Sinan'ın tezkirelerinde "Kanlıca'da merhum İskender Paşa" ve "Camii İskender Paşa der Kanlıca" şeklinde kayıtlıdır. Caminin harim kapısı üzerindeki kitabede görülen 967/ 1559-60 tarihi külliyenin tamamlanma tarihi olarak kabul edilebilir. Yapıların tasarımı Mimar Sinan'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">Soğukçeşme Sokağı</span>

Soğukçeşme Sokağı İstanbul'un Sultanahmet semtinde yer alan, üzerinde tarihsel evlerin bulunduğu küçük bir sokaktır. Ayasofya ve Topkapı Sarayı arasında yer alan bu sokak trafiğe kapalıdır. Soğukçeşme Sokağı adını yine bu sokakta bulunan, III. Selim dönemine ait 1800 tarihli mermer bir Türk çeşmesinden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bursa Ulu Camii</span> Bursada bir cami

Bursa Ulu Cami, Bursa'da I. Bayezid tarafından 1396-1400 yılları arasında yaptırılmış ulu camidir.

<span class="mw-page-title-main">Hatuniye Camii (Tokat)</span> Tokatta cami, imaret ve medreseden oluşan Osmanlı dönemi külliyesi

Hatuniye Camii, Osmanlı padişahı II. Bayezid'in Tokat'ta annesi Gülbahar Hatun adına yaptırmış olduğu camidir.

<span class="mw-page-title-main">İnce Minareli Medrese</span>

İnce Minareli Medrese, Konya ili, Selçuklu İlçesi'nde, Alaaddin Tepesi'nin batısındadır. Selçuklu Sultanı II. İzzeddin Keykavus devrinde Vezir Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından, hadis ilmi öğretilmek üzere 663 H.(1264 M.) yılında inşa ettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Burmalı Minare Camii</span>

Burmalı Minare Camii ya da diğer adlarıyla Ulu Camii ve Mahkeme Camii, Amasya ilinde yer alan tarihî mahiyette dinî yapı. Adını burmalı minaresinden alan cami bitişiğindeki Selçuklu kümbeti ve Osmanlı dönemi minaresi ile dikkat çekmektedir. 1237 yılında Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı II. Gıyâseddin Keyhüsrev zamanında Ferruh b. Selçuk tarafından yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Viktorya mimarisi</span>

Viktorya mimarisi, 19. yüzyılın ortalarından sonlarına uzanan bir mimari tarz dizisidir. Adını, Victoria devrinde 1837-1901 yılları arasında Britanya İmparatorluğu'na hükmeden kraliçe I. Victoria'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Kız Kulesi (İzmir)</span>

Kız Kulesi veya Laskaris Sarayı, İzmir'in Kemalpaşa ilçesinde yer alan özgün bir Bizans yazlık sarayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çapanoğlu Camii</span>

Çapanoğlu Camii, Osmanlı döneminin Bozok Sancağı valisi Çapanoğlu Mustafa Bey tarafından 1779 tarihinde Yozgat şehir merkezinde yaptırılan cami. Cami halk arasında Büyük Cami veya Ulucami diye bilinmektedir. Yozgat çarşısı, Büyük Camii etrafında kuruludur.

Kapu Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi cami. Şehirdeki Osmanlı camileri arasındaki en büyük camidir. Merkez Karatay ilçesi, Sarraflar caddesi üzerindeki caminin mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olup, Karatay Müftüğülüğü'ne bağlı olarak faal durumdadır.

Suluhan, Ankara'nın Altındağ ilçesinde Ulus'ta bulunan tarihi bir handır.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Camii (Niğde)</span>

Alâeddin Camii 1223 yılında Niğde'de yaptırılmış Selçuklu yapısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Palas (Nazilli)</span> eskiden otel olarak kullanılan, daha sonra müzeye dönüştürülen bir yapı

Ankara Palas Oteli, Aydın'ın Nazilli ilçesinde İstasyon Bulvarı üzerinde bulunan, 1923-1930 otel olarak inşa edilmiş tarihi yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet</span> Kuzey Lefkoşada bir mahalle

Arabahmet, Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'da mahalle. Mahalle ve mahallede bulunan Arabahmet Camii adını Lefkoşa'nın Osmanlı İmparatorluğu'nca ele geçirilmesinde komutanlık yapan Arap Ahmed Paşa'dan alır. Surlariçi'nde yer alan tarihî Arabahmet mahallesinin 2011 itibarıyla nüfusu 561'dir. Mahallenin neredeyse tamamı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti fiili kontrolü altındadır, küçük bir kısmıysa Kıbrıs Cumhuriyeti'nin egemenliğindedir. Tarihsel olarak günümüzde Köşklüçiftlik mahallesinin dahil olduğu surların dışındaki bir bölge de Arabahmet'in parçası kabul edilmekteydi. Köşklüçiftlik mahallesi Lefkoşa Türk Belediyesi bünyesinde Arabahmet'ten idari olarak ayrılmıştır. Bununla beraber Kıbrıs Cumhuriyeti'nin idari yapılanmasına göre surların dışındaki bu bölgeler hâlen Arabahmet'in parçasıdır. Güneyde Kıbrıs Cumhuriyeti egemenliği altında kalan kısımlar, surların dışında 50 kişinin ikamet ettiği, bir kısmı Yeşil Hat'ta kalan, Ledra Palace oteli çevresindeki küçük bir bölgedir. Bahsi geçen tüm bu bölgelerin 2011 itibarıyla toplam nüfusu 3.550'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Vakıf Eserleri Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

Ankara Vakıf Eserleri Müzesi veya kısaca AVEM; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir müzedir. 7 Mayıs 2007 tarihinde ziyarete açılmıştır. Müzenin denetimi, Etnografya Müzesi Müdürlüğünce yapılmaktadır.

Hopa Kültür Evi ve Müzesi veya Hopa Müzesi, Artvin'in Hopa ilçesinde konumlanmış bir etnografya müzesidir. Kültür Evi, bölgenin geleneksel yaşam kültürünü yansıtan önemli bir koleksiyona ev sahipliği yapmaktadır. Dişli'nin kişisel koleksiyonundan oluşan bu etnografik eserler, toprak, ahşap, cam, bakır ve demir gibi çeşitli malzemelerden yapılmış ve farklı işlevleri temsil etmektedir. Sergilenen yaklaşık 5000 eser, yapıldığı dönemin sosyo-kültürel yaşamını yansıtmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.