Primatlar veya iri beyinli yüksek memeliler, memeliler sınıfının Euarchontoglires üst takımına ait bir takımdır. Maymun adı kimi zaman bütün primatları kapsarken yalnızca simiyenler için de kullanılabilir. Primatları inceleyen bilim dalı primatolojidir.
Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.
Euarchontoglires veya Supraprimates, eteneliler infra sınıfında yer alan, moleküler genetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir üst takım.
Islak burunlu primatlar, Madagaskar'ın makimsileri, Afrika'nın galagoları ve pottoları ile Hindistan ve Güneydoğu Asya'da yaşayan lorislerden oluşan bir primat alt takımıdır.
Tarsiiformes; bir zamanlar Avrupa, Kuzey Afrika, Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, ancak mevcut türlerinin tümü Güneydoğu Asya adalarında bulunan bir primat infra takımıdır.
Plesiadapis, yaklaşık 58-55 milyon yıl önce Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış, bilinen en eski primat benzeri memeli cinslerinden biridir. Plesiadapis, Eosen devrinde yaşamış adapiform primatı Adapis'e atfen "Adapise yakın" anlamına gelir. Bu cinsin tip türü olan Plesiadapis tricuspidens adını üst kesici dişlerinde bulunan üç tüberkülden alır.
Diacodexis, Eosen'de Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da yaşamış, küçük bir ilkel çift toynaklı cinsi.
Carpolestes, Kuzey Amerika'nın geç Paleosen'inde yaşamış bir plesiadapiform cinsidir. İlk olarak 58 milyon yıl önce ortaya çıktı. Carpolestes'in üç türü; en erken ortaya çıkan tür olan C. dubius, tip türlerinin atası olan C. nigridens ile bir soy oluşturuyor gibi görünmektedir, bu da en son ortaya çıkan tür olan C. simpsoni'nin atasıdır.
Plesiadapidae, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın Paleosen ve Eoseni'nden bilinen erken primat familyasıdır. Geç Paleosen'de plesiadapidler boldu ve onların fosilleri genellikle fosil hayvanların yaşlarını belirlemek için kullanılıyor.
Plesiadapoidea, Kanada, Avrupa ve Asya'da Paleosen ile Eosen dönemleri arasında yaşamış bir plesiadapiform üst familyasıdır.
Archicebus, erken Eosen ormanlarında yaşamış bir fosil primat cinsidir. 2003 yılında orta Çin'deki Hubei eyaletindeki Jingzhou'da keşfedilmiştir.
Marcgodinotius, erken Eosen döneminde Asya'da yaşayan bir adapiform primat cinsidir. Monotipik bir cinstir, tek türü Marcgodinotius indicus'tur. Anthrasimias, Marcgodinotius'un küçük eşanlamlısıdır ve Anthrasimias gujaratensis, Marcgodinotius indicus'un genç eşanlamlısıdır.
Altanius, Moğolistan'ın erken Eosen döneminde yaşamış, soyu tükenmiş bir primat cinsidir. Filogenetik ilişkisi sorgulanabilir olsa da, birçok kişi onu ya ilkel bir omomyid ya da hem adapoidlere hem de omomyidlere kardeş grubun bir üyesi olarak yerleştirmiştir. Cins, nispeten iyi bilinen, tam diş ve yüz özelliklerinden yaklaşık 10-30 g ağırlığında olduğu tahmin edilen bir tür olan Altanius orlovi ile temsil edilir.
Omomyidae, Eosen döneminde yaklaşık 55 ila 34 milyon yıl önce yaşamış bir erken primat grubudur. Fosil omomyidler Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da bulunur ve onu holarktik kıtaları kapsayan bir coğrafi dağılıma sahip iki Eosen primat grubundan biri yapar, diğeri ise adapidlerdir. Omomyidae ve Adapidae'nin ilk temsilcileri, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da Eosen'in başında aniden ortaya çıkar ve bilinen en eski taç primatlarıdır.
Ursolestes perpetior, orta/geç Puerkan Simpson Quarry, Montana, ABD'den büyük bir purgatoriid plesiadapiform türüdür. Bilinen diğer tek purgatoriid ve keşfedilen en eski primat olan Purgatorius'tan dişlerinin bilinen bölümlerinin boyutlarından anlaşıldığı üzere büyük ölçüde daha büyük vücut boyutu ile farklılık gösterir.
Primatların kökeni ve evrimi, yaklaşık 55 milyon yıl önce küresel olarak ortaya çıkan "gerçek" primatların (Euprimates) kökenini ve evrimsel tarihini konu alır. Bilinen en eski gerçek primat, geç Paleosen döneminde Fas'ta yaşamış, Altiatlasius'tur.
Teilhardina, yaklaşık 56-47 milyon yıl önce erken Eosen döneminde Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'da yaşamış, marmoset benzeri bir erken primattır. Paleontolog George Gaylord Simpson, türü Fransız paleontolog, Cizvit ve filozof Teilhard de Chardin'den sonra adlandırmakla tanınır.
Aseanpithecus, Myanmar'ın geç orta Eosen döneminde yaşamış bazal antropoid cinsi. Cins, 2019 yılında Jaeger vd. tarafından Aseanpithecus myanmarensis tip türü ile tanımlandı.
Elphidotarsius, Paleosen Dönemi'nde, Kuzey Amerika'da yaşamış plesiadapiform cinsi. Fosilleri, Alberta, Wyoming ve Montana'da bulunmuştur.
Meridiungulata ya da Güney Amerika Toynaklıları, 60 milyon yıl öncesinden (Paleosen) Pleistosen sonlarına kadar Güney Amerika ve Antarktika'da yaşamış memeli kladı. Günümüzde gruptan 280 cins bilinmektedir, bunlardan en iyi bilinenleri deve benzeri Macrauchenia ve su aygırı benzeri Toxodon'dur. Her iki cinsin fosilleri ilk olarak Charles Darwin tarafından, Beagle'a yaptığı yolculuk sırasında toplandı.
