İçeriğe atla

Carpobrotus

Carpobrotus
Carpobrotus edulis
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Caryophyllales
Familya:Aizoaceae
Oymak:Ruschieae
Cins:Carpobrotus
N.E.Br.

Carpobrotus, sukulent yaprakları ve büyük papatya benzeri çiçekleri olan, yere yayılan bir bitki cinsidir. Adı, yenilebilir meyvelerine atıfta bulunan Grekçe "karpos" (meyve) ve "brotos" (yenilebilir) kelimelerinden türetilmiştir.[1]

Cins, yaklaşık 12 ila 20 arası kabul görmüş türe sahiptir. Çoğunlukla Güney Afrika'ya endemiktir, ancak en az dört Avustralya türü ve bir Güney Amerika türü de bulunmaktadır.

Dağılım ve yaşam alanı

Carpobrotus bitkileri çoğunlukla ılıman Akdeniz iklimine sahip kumlu sahil habitatlarında yaşar; kumlu ve bataklık alanların bulunduğu iç kesimlerde de görülebilir. Genel olarak, uzun ve telli ana köklerden ve daha kısa yan dallardan oluşan yoğun bir yeraltı ağı oluşturdukları açık kumlu alanları tercih ederler. Bu yeraltı ağı, yer üstündeki yatay dallardan çok daha fazla genişliğe uzanır. Bu bitkiler bahçelerde iyi gelişir ancak diğer uygun alanlara kolayca yayılır. Yabancı bir bölgeye getirildiklerinde kumlu toprak üzerinde geniş alanları kaplayan yer örtüleri oluşturabilirler. Bu durum yerli kumul bitki örtüsünü baskı altına alabilir.[2]

Carpobrotus aslında Güney Afrika, Avustralya'nın güney kıyıları ve Şili kıyılarında doğal olarak yetişen bir bitkidir.[2] Ancak insanlar tarafından farklı bölgelere taşındıktan sonra, uygun yaşam alanlarına sahip Kuzey Yarımküre'de de yaygınlaşmıştır: Bunlar ABD'nin Pasifik kıyıları, Avrupa'nın Akdeniz ve Atlantik kıyıları ile Yeni Zelanda'dır.[3]

Ekoloji

Kaliforniya'daki Pescadero Bataklığı Doğa Koruma Alanı'ndaki geniş Carpobrotus kolonisi

Çeşitli Carpobrotus türlerinin meyveleri, tohumlarını yayarken aynı zamanda birçok hayvan ve kuş tarafından tüketilmektedir. Tohumları, olgun meyveleri yiyen geyik, tavşan ve kemirgenler gibi memeliler tarafından yayılır.[4]

Bazı Carpobrotus türleri, uygun iklimlerde dünyanın farklı yerlerinde istilacı bitkiler haline gelmiştir. Bu bitkilerin verdiği zarar değişkenlik gösterir ve bazen yangın kesici olarak faydaları [5] ve yaban hayatı için yiyecek kaynağı olma değerleri [6] ile karşılaştırıldığında hararetli tartışmalara yol açar.

Kullanımı

Carpobrotus acinaciformis ve Carpobrotus edulis, hızlı büyümeleri, sıkı yapıları ve yangına dayanıklılıkları nedeniyle genellikle yer örtüsü olarak kullanılır. Carpobrotus bitkileri aynı zamanda kuraklığa da dayanıklıdır.

Türler

Carpobrotus aşağıdaki türleri içerir:[7]

  • Carpobrotus acinaciformis (L.) L.Bolus
  • Carpobrotus aequilaterus (Haw.) N.E.Br.
  • Carpobrotus chilensis (Molina) N.E.Br.
  • Carpobrotus deliciosus (L.Bolus) L.Bolus
  • Carpobrotus dimidiatus (Haw.) L.Bolus
  • Carpobrotus edulis (L.) N.E.Br.
  • Carpobrotus glaucescens (Haw.) Schwantes
  • Carpobrotus mellei (L.Bolus) L.Bolus
  • Carpobrotus modestus S.T.Blake
  • Carpobrotus muirii (L.Bolus) L.Bolus
  • Carpobrotus quadrifidus L.Bolus
  • Carpobrotus rossii (Haw.) Schwantes
  • Carpobrotus virescens (Haw.) Schwantes

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Carpobrotus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Kaynakça

  1. ^ Hyam, R.; Pankhurst, R. J. (1995). Plants and their names: a concise dictionary. Oxford [England] ; New York : Edinburgh [England]: Oxford University Press ; Royal Botanic Gardens. ISBN 978-0-19-866189-4. 
  2. ^ a b Hartmann, Heidrun E. K. (6 Aralık 2012). "Carpobrotus". Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae A-E. Springer Science & Business Media. ss. 97-98. ISBN 978-3-642-56306-5. 
  3. ^ "Sea figs (Genus Carpobrotus)". iNaturalist. 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2017. 
  4. ^ "IPCW Plant Report – California Invasive Plant Council". cal-ipc.org. 16 Ekim 2017. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2018. 
  5. ^ Fern, Ken (1997). Plants for a Future: Edible & Useful Plants for a Healthier World. Permanent Publications. ss. 165-. ISBN 978-1-85623-011-7. Erişim tarihi: 21 Eylül 2013. 
  6. ^ Bossard, Carla C.; Randall, John M.; Hoshovsky, Marc C. (2000). Invasive Plants of California's WildlandsÜcretsiz kayıt gerekli. University of California Press. ISBN 978-0-520-22547-3. Erişim tarihi: 21 Eylül 2013. 
  7. ^ "Carpobrotus N.E.Br." Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meyve</span> çiğ halde yenilebilir gıda

Botanikte meyve çiçeklenmeden sonra yumurtalıktan oluşan, çiçekli bitkilerde tohum taşıyan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yasemin</span> Zeytingiller familyasından bir bitki türü

Yasemin veya Jasminum, Oleaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Kuzey Amerika dışındaki bütün kıtalarda yabani olarak yetişir ve kokulu çiçeklere sahip çok yıllık bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Aizoaceae</span> iki çenekli çiçekli bitkilere bağlı 126 cins ve 1100-2000 arası tür içeren bir bitki familyası

Aizoaceae Caryophyllales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<i>Lonicera</i>

Lonicera (Hanımeli), Caprifoliaceae familyasına ait, çalı ve/veya sarmaşık grubundan bir bitkidir. Yaklaşık 180 türü vardır, bunun 100 kadarı Çin'dedir. Avrupa ve Kuzey Amerika'da 20şer türü vardır. En çok bilinen türleri Lonicera periclymenum, Lonicera japonica ve Lonicera sempervirens dir.

<span class="mw-page-title-main">Saxifragaceae</span> Bitki familyası

Saxifragaceae Saxifragales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elaeagnus commutata</span>

Elaeagnus commutata, Elaeagnus ailesinin bir türüdür ve doğu kuzey Amerika,Güney Alaska,Kanada'nın İngiliz Kolombiyası eyaletinden ABD'nin Utah,Mettesota,Güney Dakota gibi eyaletkerinde kadar pek çok yerde yetişebilmektedir. Kumlu taşlık alanlar,orman alanlarının kenarları,kuru bölgelerden ıslak bölgelere kadar her toprakta tıpkı diğer iğde türleri gibi gelişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz sapot</span>

Beyaz sapot, Rutaceae familyasından tropikal bir ağaç türü. Turunçgillerle de uzaktan akrabadır. Doğu Meksika, Orta Amerika, Kosta Rika'nın güneyi anavatanıdır.

<span class="mw-page-title-main">İstilacı türler</span> Bazı doğal ortamlarda hızlıca çoğalarak diğer canlıları tehdit eden tür

İstilacı türler, istilacı yabancı türler, yayılmacı türler ya da egzotik istilacı türler doğal habitatlarda flora ve fauna kategorizasyonunda kullanılan bir terimdir. İstilacı türler, doğal olarak yaşadıkları ekosistemden başka bir ekosisteme giren, çeşitli etkenlerle aşırı çoğalarak tüm ekosistemi etkileyen türler için kullanılan bir terimdir. Bazen dengesi bozulan bir ekosistemde baskın hale gelen yerli türler için de yerli istilacı tür terimi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Salacca zalacca</span>

Salacca zalacca, Endonezya'da Cava ve Sumatra'ya özgü bir Arecaceae familyası türüdür. Endonezya'nın diğer bölgelerinde bir gıda mahsulü olarak yetiştirilir ve Bali, Lombok, Timor, Maluku ve Sulawesi'de doğallaştırılmaktadır.

<i>Solanum aviculare</i>

Solanum aviculare, Solanum cinsine bağlı bir bitki türüdür.

<i>Solanum americanum</i>

Solanum americanum, Solanum cinsine bağlı bir bitki türüdür. Doğal yaşam alanları arasında, Amerika, Melanezya, Yeni Gine ve Avustralya'nın tropik ve subtropik bölgeleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Asma</span> asmagillerden, dalları çardak üzerine yayılan üzüm vb. bitkiler.

Vitis, çiçekli bitki Vitaceae familyasındaki asma bitkilerinin kabul edilen 79 türünün bir cinsidir.

<i>Ariocarpus</i>

Ariocarpus, Cactaceae familyasının etli subtropikal bitkilerinin küçük bir cinsidir.

<i>Melocactus</i>

Türk fes kaktüsü olarak da bilinen ''Melocactus', kaktüs familyasının yaklaşık 30-40 türe sahip bir cins'idir. Karayipler, batı Meksika ila Orta Amerika ve kuzey Güney Amerika'ya özgüdürler, And dağları boyunca güneye Peru ya ve ve kuzeydoğuda Brezilya bir tür konsantrasyonu kadar bazı türler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Dağ lalesi</span>

Dağ lalesi veya bilimsel adıyla Tulipa armena, zambakgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Türün bilimsel adı bitkinin yetiştiği Ermeni Yaylası'ndan gelmektedir. Ermenistan, Türkiye, İran ve Güney Kafkasya'ya endemiktir.

Carpinus fargesiana, Betulaceae (huşgiller) familyasının Carpinus cinsinden bitki türü.

Carpinus firmifolia, Betulaceae (huşgiller) familyasının Carpinus cinsinden bitki türü.

Carpinus henryana, Betulaceae (huşgiller) familyasının Carpinus cinsinden bitki türü.

Carpinus kweichowensis, Betulaceae (huşgiller) familyasının Carpinus cinsinden bitki türü.

<i>Carpobrotus acinaciformis</i>

Carpobrotus acinaciformis, Aizoaceae familyasından Güney Afrika'ya özgü, sukulent yapraklı, çok yıllık bir bitkidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.