İçeriğe atla

Carlo Rubbia

Carlo Rubbia
Rubbia 2012'de Nobel Ödülü Kazananlar Toplantısında
Doğum31 Mart 1934 (90 yaşında)
Gorizia, Friuli-Venezia Giulia, İtalya
Milliyetİtalyan
Ödüller1984 Nobel Fizik Ödülü
Kariyeri
DalıFizik

Carlo Rubbia, İtalyan Cumhuriyeti Liyakat Nişanı, (31 Mart 1934) CERN'de W ve Z parçacıklarının keşfindeki büyük katkılarından dolayı 1984 Nobel Fizik Ödülünü, Simon van der Meer ile paylaşan İtalyan parçacık fizikçisi ve mucit.

Hayatı

Carlo Rubbia Pisa'daki Scuola Normale'de okudu ve 1959 yılında Pisa Üniversitesi'nde kozmik ışın deneyleri yaparak mezun oldu. Sonra Amerika'daki Columbia Üniversitesi'nde müonların bozulmaları ve çekimleri üzerine bir buçuk sene boyunca deneyler yaptı. Zayıf etkileşimler üzerine yaptığı deneyleri Rubbia'nın Nobel Ödülüyle sonuçlanacak bir dizi deneylerinden sadece ilkleriydi. 1959 yılında Columbia'da fizik doktorasını aldı. .[1]

1960 senesinde Avrupa'ya geri döndü. Yeni kurulan CERN ilgisini çekti ve burada zayıf etkileşimlerin yapısı üzerine birçok deneyler gerçekleştirdi. CERN bu arada yeni bir tür hızlandırıcı, Intersecting Storage Rings (Kesişen Depolama Halkaları), yapmıştı. Rubbia ve onun takım arkadaşları zayıf bağlar üzerine yaptıkları deneylerine burada da devam ettiler. Bu deneyler ileride daha egzotik parçacıkları keşfedecek farklı türdeki parçacık çarpıştırıcıların üretilmesi için çok önemliydi.

Deneysel Fizik Kariyeri

1976 senesinde Rubbia CERN'in, Super Proton Synchrotron (SPS)/Süper Proton Hızlandırıcısı'nı protonları ve antiprotonları aynı halkada çarpıştırabilecek hale getirilmesini önerdi ve böylelikle dünyanın ilk antiproton fabrikası inşa edildi. Çarpıştırıcı 1981 senesinde çalışmaya başladı ve 1983 senesinin başlarında Rubbia önderliğindeki 100 fizikçiden oluşan uluslararası takım (UA1 İşbirliği olarak da bilinmektedir) temel parçacık fiziğinin kuramı için dönüm noktası olan ara vektör bozonlarını yani W ve Z bozonlarını keşfetmişlerdir. Bozonların atom çekirdeğindeki radyoaktif parçalanmaya sebep olan zayıf kuvvetleri taşıdığına ve Güneş'teki yanmaları kontrol ettiğine inanılmaktadır. Ayrıca Big Bang ve kozmolojide de görüldüğü üzere, bu zayıf kuvvetin elementlerin nükleosentezlerinde çok önemli bir rol oynadığı da düşünülmektedir. Bu parçacıkların kütleleri protonlarınkinden neredeyse 100 kat daha fazladır.

Rubbio, David Cline ve Peter McIntyre ile birlikte bu parçacıkları oluşturabilecek enerjiyi elde etmek için yepyeni bir parçacık hızlandırıcısı tasarımı önermişlerdir. Onlar, proton ve antiproton (antimadde ikizi) demetlerini hızlandırıcının vakum borusunda karşılaştırarak kafa kafaya çarpışmalarını önermişlerdir. Sonuç olarak, bilim adamlarının kuvvetli proton demetlerini oluşturabilmek ve kullanabilmek için yeni teknikler geliştirmeleri lazımdı.

Mezonların gözlemlenmesinin yanı sıra proton-antiproton çarpıştırıcısı, 1982'deki ilk operasyonundan 2002'de görevini Fermilab'daki Tevatron'a bırakıncaya kadar yüksek enerjili fiziğe birçok hizmeti olmuştur.

Çekişme

CERN'de W bozonu ve Z bozonunun keşfi üzerinde eş zamanlı olarak iki takım çalışıyordu. UA2 olarak bilinen diğer takım W bozonunu UA1 takımıyla aynı anda Z bozonunu ise 3 hafta önceden keşfetmişti. Ancak keşfi UA1 takımının yaptığı kabul edildi. CERN'ın genel direktörü UA1 takımını UA2'nin protestolarına karşı destekledi.[2]

Siyasi Yaşamı

30 Ağustos 2013 tarihinde İtalya Cumhurbaşkanı Giorgio Napolitano tarafından ömür boyu senatör atanmıştır.

Önce gelen:
Herwig Schopper		CERN Genel Müdürü
1989 – 1993 		Sonra gelen:
Christopher Llewellyn Smith

Kaykança

  1. ^ "Scientific Director - Prof. Dr. Dr. h.c. mult. Carlo Rubbia". 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2012. 
  2. ^ "The Nobel Prize: A History of Genius, Controversy, and Prestige". 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Parçacık fiziğinde, bozonlar Bose-Einstein yoğunlaşmasına uyan parçacıklardır; Satyendra Nath Bose ve Einstein'a atfen isimlendirilmişlerdir. Fermi-Dirac istatistiklerine uyan fermiyonların tersine, farklı bozonlar aynı kuantum konumunu işgal eder. Böylece, aynı enerjiye sahip bozonlar uzayda aynı mekânı işgal edebilirler. Bu nedenle her ne kadar parçacık fiziğinde her iki kavram arasındaki ayrım kesin belirgin değilse de, fermiyonlar genelde madde ile bileşikken, bozonlar sıklıkla güç taşıyıcı parçacıklardır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi</span> Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléairein kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'in kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma kuruluşudur. 1954 yılında 12 ülkenin katılımıyla kurulmuş olan CERN'in 23 tam üyesi vardır. İsrail, Avrupa dışında yer alan tek tam üyedir. Türkiye, ortak üye statüsündedir.

<span class="mw-page-title-main">Parçacık fiziği</span>

Parçacık fiziği, maddeyi ve ışınımı oluşturan parçacıkların doğasını araştıran bir fizik dalıdır. Parçacık kelimesi birçok küçük nesneyi andırsa da, parçacık fiziği genellikle gözlemlenebilen, indirgenemez en küçük parçacıkları ve onların davranışlarını anlamak için gerekli temel etkileşimleri araştırır. Şu anki anlayışımıza göre bu temel parçacıklar, onların etkileşimlerini de açıklayan kuantum alanlarının uyarımlarıdırlar. Günümüzde, bu temel parçacıkları ve alanları dinamikleriyle birlikte açıklayan en etkin teori Standart Model olarak adlandırılmaktadır. Bu yüzden günümüz parçacık fiziği genellikle Standart Modeli ve onun olası uzantılarını inceler.

<span class="mw-page-title-main">Fermilab</span>

Fermilab, Amerika Birleşik Devletleri'nde Chicago kenti yakınlarındaki Batavia'da yer alan bir parçacık fiziği laboratuvarıdır. 1967'de National Accelerator Laboratory adıyla kurulmuş, 1974'te Nobel ödüllü fizikçi Enrico Fermi'nin anısına adı Fermi National Accelerator Laboratory olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Parçacık hızlandırıcı</span>

Parçacık hızlandırıcı, yüklü parçacıkları yüksek hızlara çıkarmak ve demet halinde bir arada tutmak için elektromanyetik alanları kullanan araçların genel adıdır. Büyük hızlandırıcılar parçacık fiziğinde çarpıştırıcılar olarak bilinirler. Diğer tip parçacık hızlandırıcılar, kanser hastalıklarında parçacık tedavisi, yoğun madde fiziği çalışmalarında senkrotron ışık kaynağı olmaları gibi birçok farklı uygulamalarda kullanılır. Şu an dünya çapında faaliyette olan 30.000'den fazla hızlandırıcı bulunmaktadır.

Antimadde, karşı madde veya karşıt madde, maddenin ters ikizi. Paul Dirac denklemiyle ortaya çıkarılmış ve daha sonraki gözlemlerle de varlığı doğrulanmıştır. Antimadde en basit hâliyle normal maddenin zıddıdır. Antimaddenin atomaltı parçacıkları, normal maddeye göre zıt özellikler taşımaktadır. Bu atomaltı parçacıkların elektrik yükleri, normal maddenin atomaltı parçacıklarının tam tersidir. Antimadde, Büyük Patlama'dan sonra normal maddeyle birlikte oluşmuştur; fakat sebebinin ne olduğunu bilim insanları tam anlamıyla bilemeseler de evrende oldukça nadir bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tevatron</span>

Tevatron, Amerika Birleşik Devletleri'nin Chicago şehrinin doğusundaki Fermilab'da bulunan dairesel bir parçacık hızlandırıcısıdır. 2011 yılına kadar, kendisine 150 GeV olarak yollanan proton ve antiprotonları hızlandırıp, 1.96 TeV kütle merkezi enerjisinde 2 ayrı noktada çarpıştırmaktaydı. Bu özellik onu 2010'da CERN'deki LHC hızlandırıcısı devreye girinceye kadar dünyadaki en yüksek enerjili çarpıştırıcı yapmıştı. Yapımı $120 milyona yakın tutan Tevatron 1983 yılında tamamen bitirildi. Üzerine 1983-2011 yılları arasında büyük miktarlarda yatırımlar yapıldı.

CMS deneyi, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde (CERN) LHC hızlandırıcısı üzerinde kurulmuş olan ve 2008 yılında çalışmaya başlayarak proton-proton çarpışmaları sonucu ortaya çıkan parçacıkların izlerini ve enerjilerini ölçen beş deneyden biridir. İsmi İngilizcede Compact Muon Selenoid sözcüklerinin baş harflerinden gelir. 15 m yükseklikte, 22 m boyunda, toplam 12500 ton ağırlığa sahip bir düzenektir. Dedektörün en iç bölgesinde 3.85 Tesla kadar magnetik bir alan şiddetine sahip güçlü bir süperiletken mıknatıstır ve özellikle yeni fizik kanunlarına ait sinyalleri keşfetmek üzere dizayn edilmiştir, fakat daha önceki çarpıştırma deneylerinden daha yüksek enerjilere çıkabilmesi sebebi ile önceki deney sonuçlarını daha yüksek duyarlılıkta ölçümler yapabilmektedır.

<span class="mw-page-title-main">Higgs bozonu</span> atom altı parçacık

Higgs bozonu; Peter Higgs, Gerald Guralnik, Richard Hagen, Tom Kibble, François Englert ve Robert Brout tarafından Standart Model'deki fermiyonlara kütle kazandırmak için varlığı öne sürülmüş, spini 0 (sıfır) olan parçacık. H veya h olarak kısaltılır. Aralık 2011'de o zamanlar iki ana deneyin sözcüleri birbirlerinden bağımsız sonuçlara dayanarak Higgs parçacığının 125 GeV/c2 değerinde bir kütleye sahip olabileceğini belirtti. Ayrıca yaptıkları açıklamada 115–130 GeV/c2 arası hariç Higgs'in bulunmayacağı diğer kütle aralıklarının önemli ölçüde elendiğini belirttiler. BHÇ'nin kesin bir sonuç için gerekli cevabı 2012'nin sonunda vereceği söylendi. 22 Haziran 2012'de CERN, yapılan deneylerin son durumu hakkında bir seminer verileceğini duyurdu. 28 Haziran 2012 civarlarında parçacığın bulunduğu yönünde açıklamaların geleceği medyada yayılmaya başladı fakat bunun "sadece güçlü bir sinyal" mi yoksa resmi bir keşif mi olacağı belirsizdi.

Parçacık fiziğinde şu anda bilinen ve kuramsal olan temel parçacıkları ve bu parçacıklarla oluşturulabilen bileşik parçacıkları içeren listedir.

W ve Z bozonları, zayıf etkileşime aracılık eden temel parçacıklardır. Bu bozonların keşfi parçacık fiziğinin Standart Modeli için büyük bir başarının müjdecisi oldu.

<span class="mw-page-title-main">UA1</span>

UA1, CERN'deki Süper Proton Senkrotronu'nda 1981'den 1993'e kadar yapılan yüksek enerji fiziği deneyidir. 1984'te Carlo Rubbia ve Simon van der Meer'e Nobel Fizik Ödülü kazandıran W ve Z bozonlarının keşfi UA1 ve UA2'de yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">Simon van der Meer</span> Hollandalı fizikçi

Simon van der Meer, Hollandalı Nobel ödüllü fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Elektron-Pozitron Çarpıştırıcısı</span>

Large Electron–Positron Collider, büyük elektron-pozitron çarpıştırıcısı (LEP) şimdiye kadar yapılmış en büyük parçacık hızlandırıcılarından birisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Temel parçacık</span> Başka parçacıklardan oluştuğu bilinmeyen parçacıklar.

Temel parçacıklar, bilinen hiçbir alt yapısı olmayan parçacıklardır. Bu parçacıklar evreni oluşturan maddelerin temel yapıtaşıdır. Standart Model'de kuarklar, leptonlar ve ayar bozonları temel taneciklerdir.

Üst kuark, parçacık fiziğinde Standart Model'de tanımlanan bir parçacık. +2/3 elektrik yüküne sahip üçüncü kuşak kuarktır. 171,2 GeV/c2 kütleye sahip temel parçacık.

<span class="mw-page-title-main">Higgs mekanizması</span>

Higgs mekanizması, parçacık fiziğinde ayar bozonlarının kütle özelliklerinin üretim mekanizmasını açıklaması açısından önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Elektrozayıf etkileşim</span>

Parçacık fiziğinde elektrozayıf etkileşim, doğanın bilinen iki veya dört temel etkileşiminin birleşimin bir tanımıdır: elektromanyetizm ve zayıf etkileşim. Her gün düşük enerjilerde, bu iki kuvvet çok farklı oluşsa da, teori modelleri aynı kuvvetin iki farklı etkisi gibidir. Yukarıdaki birleştirme enerjisi, yaklaşık 100 GeV, tek bir elektrozayıf kuvvet oluşturabilir. Bu yüzden, eğer evren yeterince sıcaksa (Big Bang'den kısa bir sonra olan bir sıcaklık ortalama 1015 K), elektromanyetik kuvvet ve zayıf kuvvet birleşmiş bir elektrozayıf kuvvete dönüşür. Elektrozayıf dönem boyunca, zayıf kuvvet güçlü kuvvetten ayrılır. Kuark dönem boyunca, elektrozayıf kuvvet elektromanyetik ve zayıf kuvvetten ayrılır.

Parçacık fiziğinde, vektör bozon, spini 1' e eşit olan bozondur.Standart Modelde temel parçacık olarak değerlendirilen vektör bozonlar ayar bozonlarıdır.Ayar bozonları, elektromagnetizmanın fotonlarının, zayıf etkileşimlerin W ve Z bozonlarının temel etkileşimlerinin kuvvet taşıyıcılarıdır. Bazı bileşik parçacıklar vektör bozondur. Misal, bütün vektör mezonlar vektör bozondur.

<span class="mw-page-title-main">Ashutosh Kotwal</span>

Ashutosh Vijay Kotwal, Hint kökenli Amerikalı bir parçacık fizikçisidir. Duke Üniversitesi'nde Fritz London Fizik Profesörüdür ve W bozonları ve Higgs bozonu ile ilgili parçacık fiziği araştırmaları yürütür ve yeni parçacıklar ve kuvvetler araştırmaları yapmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.