İçeriğe atla

Carillon

Münih Olimpiyat Parkı'nda carillon

Carillon, genellikle bir kilisenin veya belediye binasının çan kulesinde bulunan bir müzik aletidir. Enstrüman, bir melodi üretmek için seri olarak çalınan veya bir akor çalmak için birlikte duyulan en az 23 döküm bronz, fincan şeklindeki çandan oluşur. Geleneksel manuel bir carillon, baton denilen çubuk şekilli tuşlardan oluşan bir klavyeye yumruklarla vurularak ve pedallı bir klavyenin tuşlarına ayakla basılarak çalınır.

Carillon, mevcut tüm müzik aletleri içinde, büyük borulu orglardan sonraki en ağır ikinci enstrümandır. New York'daki Riverside Kilisesi'nde bulunan dünyanın en ağır carillon'u 91 ton ağırlığındadır. 120 çan ile dünyanın en büyük carillon'u, Portekiz'deki Mafra Sarayı'nda bulunur.[1]

Tarihçe

Orta Çağ'da, sallanan çanlar ilk olarak insanlara kilise hizmetlerini duyurmak, yangın, fırtına, savaş gibi olayları bildirmek için kullanıldı. Bununla birlikte,çanların melodik müzik parçaları çalmak için kullanılması, Benelüks ülkelerinin olduğu bölgede 16. yüzyılda ortaya çıkmıştır. İlk carillon Belçika'nın Flaman Bölgesi'ndeydi.

17.yüzyılda Pieter ve François Hemony kardeşler modern carillon'un evriminde önemli rol oynadılar. 1644'te, Jacob van Eyck'le birlikte, Hollanda'nın Zutphen şehrindeki Wijnhuistoren kulesi için, akort edilmiş ilk carillon'u dökerek, carillon'u tam teşekküllü bir enstrümana dönüştürdüler.

Müzikal Özellikleri

Her çandan tek nota çıktığı için, bir carillon'un ses genişliği sahip olduğu çan sayısına göre belirlenir. Carillon'lar içerdikleri çan sayısına göre farklı isimler alırlar. 23 ve 27 çanlar arasında olan carillon'lara iki oktavlık carillon denir. Bu enstrümanı çalan müzisyenler genellikle özel olarak düzenlenmiş notalar kullanırlar. Bir konser carillon'u ise en az dört oktav (47 çan) ses genişliğine sahiptir. Bu tiplere bazen "standart boyutlu" carillon da denmektedir. New York'taki Riverside Carillon'u, dünyanın akortlu en büyük carillon çanına sahiptir ve Do2 (orta Do'nun iki oktav altı) sesi çıkarır.

Hareket edebilen carillon'lar da bulunmaktadır. Bunlar bir kuleye yerleştirilmez ancak bir yerden bir yere taşınabilir. Hatta bazıları Frank Steijns'in mobil carillon'u gibi iç mekanlarda bile çalınabilir.[2]

Carillon Müziği

Carillon müziği tipik olarak iki porte üzerine yazılır. Bas nota anahtarıyla yazılmış notalar genellikle ayakla çalınır. Tiz nota anahtarıyla yazılmış notalar ise elle çalınır.

Carillon zillerinin akustik özellikleri nedeniyle, diğer enstrümanlar için yazılan müziklerin carillon için yeniden aranje edilmesi gerekir. Carillon ve diğer enstrümanların kombinasyonu genellikle iyi sonuç vermez. Bunun en önemli sebebi carillon'un diğer birçok konser enstrümanıyla birlikte kullanılamayacak kadar gürültülü olmasıdır.

Carillonist

Carillonneur de denilen carillonist, carillon çalan müzisyenlere denir. Carillonist genellikle çanların altındaki bir kabinde oturur ve küçük parmağı aşağıya gelecek şekilde gevşekçe sıktığı yumruğuyla, piyano tuşları şeklinde sıralanmış tuşlara vurur. Piyanonun tersine, nadiren çok özel bir çalış tekniği olarak kullanılmadığı sürece parmaklarla çalınmaz. Tuşlar doğrudan çan dillerine bağlanan kolları ve telleri etkinleştirdiği için; carillonist piyanoda olduğu gibi, tuşa uyguladığı kuvvet oranında notanın yoğunluğunu değiştirebilir.

Carillon Okulları

Dünyanın ilk uluslararası carillon okulu olan Royal Carillon Okulu "Jef Denyn", kampanoloji çalışmalarının ilk ortaya çıktığı Belçika'nın Mechelen şehrinde bulunmaktadır. Diğer carillon okulları arasında Amersfoort'daki Hollanda Carillon Okulu sayılabilir.

Kuzey Amerika'da, Berkeley ve Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde, Ann Arbor'daki Michigan Üniversitesi'nde, Florida Üniversitesi'nde, Denver Üniversitesi Lamont Müzik Okulu'nda ve Missouri Devlet Üniversitesi'nde carillon eğitimi verilmektedir.

Birleşik Krallık'taki tek carillon okulu 2006 yılında açılan George Cadbury Carillon Okulu'dur.

Danimarka'nın Løgumkloster şehrindeki İskandinav Carillon Okulu 1979 yılında kurulmuştur. Çoğunlukla İskandinavlara hizmet verse de, üniversite seviyesinde, diğer carillon okullarıyla öğrenci değişim programları uygulamaktadır.

ABD'deki bazı üniversiteler ve kolejler, geleneklerinin bir parçası olarak carillon'u yaşatmaktadır. New Jersey'deki Princeton Üniversitesi, New Haven'daki Yale Üniversitesi, Austin'deki Texas Üniversitesi, Massachusetts'deki Smiths Koleji ve Vermont'taki Middlebury Koleji'ndeki carillon'lar halen faaldir.

Besteciler

Johan Adriaenssen

Emilien Allard

Samuel Barber

Ronald Barnes

John Cage

John Courter

George Crumb

Jef Denyn

Emma Lou Diemer

Margriet Ehlen

Edward Elgar

Richard Felciano

Wim Franken

Frans Geysen

Matthias van den Gheyn

Bengt Hambraeus

Hans Kockelmans

Giedrius Kuprevičius

Libby Larsen

Lowell Liebermann

Arne Nordheim

Charlemagne Palestine

Vincent Persichetti

Olesya Rostovskaya

David Sargent

Augusta Read Thomas

Roman Turovsky-Savchuk

Merlijn Twaalfhoven

Mary Jeanne van Appledorn

Charles Wuorinen

Tanınmış Carillonist'ler

Georges-Jacques Aelsters (1770–1849) – Belçika

Ronald Barnes (1927–1997) – ABD

Maria Blom – Belçika

Adèle Colson (1905-1997) – Belçika

Ruth Muzzy Conniston (1892-1952) – ABD

Mary Mesquita Dahlmer (1897–1993) – ABD

Jef Denyn (1862–1941) – Belçika

Jacob van Eyck (1590–1657) – Hollanda

Lyn Fuller – Avustralya

Wim Franken (1922–2012) – Hollanda

Hans Uwe Hielscher (d.1945) – Almanya

Monika Kaźmierczak, Polonya

Ulla Laage (d.1949) – Danimarka

Nora Johnston (1886–1952) – İngiltere

Olesya Rostovskaya – Rusya

Gordon Slater – Kanada

Sally Slade Warner (1932-2009) – ABD

Gladys Watkins (1884–1939) – Yeni Zelanda

Wendell Westcott (1911–2010) – ABD

Julianne Vanden Wyngaard – ABD

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Carillon ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Swing (müzik)</span>

Swing 1930'lu yıllarda ortaya çıkan caz akımı. 20. yüzyılın en popüler caz hareketlerinden biri.

<span class="mw-page-title-main">Gitar</span> perdeli yaylı çalgı

Gitar, bazı istisnalar dışında genellikle perdeli ve tipik olarak altı veya on iki teli olan telli bir müzik aletidir. Genellikle çalan kişinin vücuduna düz bir şekilde tutulur ve baskın el ile telleri tıngırdatarak veya kopararak çalınırken, aynı anda diğer elin parmaklarıyla seçilen telleri perdelere bastırarak çalınır. Tellere vurmak için bir gitar penası da kullanılabilir. Gitarın sesi ya akustik olarak, gitar üzerindeki rezonanslı bir oyuk oda aracılığıyla ya da elektronik bir pikap ve bir amplifikatör ile güçlendirilerek yansıtılır.

<span class="mw-page-title-main">Piyano</span> müzik aleti

Piyano, İtalya'da Bartolomeo Cristofori tarafından 1700 yılı civarında icat edilmiş akustik, tuşlu bir müzik aletidir. Piyanoda ses, teller vasıtasıyla elde edilir. Piyanonun tuşlarına basıldığında içindeki tahta çekiç tellere vurarak sesi oluşturur. Tahta çekicin tellere vurmasından dolayı piyano bazen vurmalı telli çalgı olarak da sınıflandırılır. Piyano klasik ve caz müzikte yaygın olarak kullanılır. Solo performanslar, ansambl, oda müziği, eşlik, bestecilik ve prova için oldukça uygun bir enstrümandır. Piyano taşınabilir bir enstrüman olmamasına ve genelde pahalı olmasına rağmen çok yönlülüğü ve aynı anda birçok yerde bulunma özelliği ile dünyada en yaygın olarak kullanılan enstrümanlardan biri olmayı başarmıştır

<span class="mw-page-title-main">Davul</span> vurmalı çalgı

Davul, bilinen en eski vurmalı çalgılardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Fagot</span>

Fagot, ahşap nefesli çalgıdır. Fagot, çift kamışlı ve tek parçalı bir enstrüman olan Curtal'dan, 16. yüzyıl'da Avrupa'da türemiştir. Ses aralığı 3,5 oktav olan, akçaağaç, ahşabı ve metal borudan yapılan fagotun uzunluğu 1,3 metre, borunun açılmış haliyle 2,5 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Tom Waits</span> Amerikalı sinema oyuncusu ve şarkıcı

Thomas Alan Waits Amerikalı şarkıcı, besteci ve oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Trompet</span>

Trompet, bir ağızlık ve kendi üstüne kıvrılmış silindir bir borudan oluşan nefesli çalgıdır. (~Fr trompette / İt trompetta [küç.] bir nefesli çalgı, askerî borazan < İt tromba boru +ette) Aerophone sınıfına ait bir bakır üflemelidir.

<span class="mw-page-title-main">Borulu org</span>

Borulu org, körükle verilen basınçlı havanın tahta veya metal borulardan geçerken içerideki hava sütunlarının titreşmesi sayesinde ses üreten bir müzik enstrümanıdır. Klavyeli ve pedallı bir enstrümandır. Değişik ses tonları ve notalar piyanoda olduğu gibi tuşlarla denetlenir. En çok bilinen türü kilise orgudur.

Porte ya da dizek, üzerine notaların yerleştirildiği, 4 eşit aralık ve birbirine paralel 5 çizgiden ve bir donanım bölümünden oluşan şekildir. Genelde portenin donanımına değiştirici diyez veya bemol işaretleri, ritim rakamları yazılır. Notaların üzerine yazıldığı eşit aralıklı beş çizgi ve dört aralıktan oluşan şekle porte (dizek) denir. Çizgiler aşağıdan yukarıya doğru sayılır.

<span class="mw-page-title-main">George Crumb</span> Amerikalı besteci (1929 – 2022)

George Henry Crumb, 20. yüzyıl klasik müzik bestecisi.

<span class="mw-page-title-main">Ksilofon</span>

Ksilofon, değişik sayıda akortlu tahta çubukların gam sırasıyla dizilmesinden oluşan, iki değnekle vurularak çalınan bir çalgıdır. Eski Yunancadan gelen tahta anlamındaki ksýlon (ξύλον) ve ses anlamındaki phonḗ (φονή) kelimelerinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Klavikord</span> müzik enstrümanı

Klavikord genellikle dikdörtgen biçiminde, metal telleri ve ses sayısı kadar tuşu olan klavyeli bir çalgıdır. Piyanonun atası sayılan klavikord, en güzel sesli çalgılardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Obua</span>

Obua, nefesli çalgılar ailesinden bir müzik aletidir. 1170 yılından önce "hautbois" denilen obuanın sözcük kökeni Fransızcadan İngilizceye geçen HAUT ("yüksek") ve BOIS bileşik kelimesinden türetilmiştir. Obua, ağız ve hava basıncıyla çalınır.

<span class="mw-page-title-main">Monofonik</span>

Müzikte, monofoni, tipik olarak tek bir şarkıcı tarafından söylenen veya uyum veya akorlara eşlik etmeden tek bir enstrüman çalar tarafından çalınan, bir melodiden oluşan müzik yapısının en basitidir. Birçok türkü ve geleneksel şarkılar tek seslidir. Bir şarkıcı grubu birlikte aynı melodiyi birlikte aynı unisonda ya da oktavda kopyalanan aynı melodi notalarını söylerse, bir melodi de tek sesli olarak kabul edilir. Eğer bütün bir melodi iki veya daha fazla enstrüman tarafından çalınırsa veya mükemmel bir beşinci gibi sabit aralıklı bir koro tarafından söylenirse, aynı zamanda tek sesli olduğu da söylenir. Bir şarkının veya müzik parçasının müzik dokusu, eşlik eden bir kısım veya polifonik melodi hatları gibi değişken bileşenlerin kullanılıp kullanılmadığının değerlendirilmesiyle belirlenir.

<span class="mw-page-title-main">Üçgen (çalgı)</span>

Üçgen çalgı, perküsyon veya vurmalı çalgı ailesine ait olan ve bir idiofon tipi müzik aletidir.

<span class="mw-page-title-main">Adalet Vezirov</span>

Adalat Safaralı oğlu Vazirov azerice Ədalət Vəzirov - Azerbaycanlı müzisyeni, kamança şarkıcısı, Azerbaycan Cumhuriyeti onur sanatçısı (1998).

<span class="mw-page-title-main">Frederic Rzewski</span>

Frederic Anthony Rzewski Amerikalı besteci ve virtüöz piyanisttir. Çoğunlukla sosyal ve politik temaları bir araya getiren başlıca besteleri arasında minimalist 'Coming Together' ve The People United Will Never Defeated!/Birleşmiş Bir Halk Asla Yenilmez' Piyano varyasyonları yer alıyor.

Rochester Üniversitesi Rochester, New York'ta bir özel araştırma üniversitesi'dir. Üniversite, doktora ve mesleki diploma dereceleri dahil lisans ve yüksek lisans derecelerinde eğitim verir.

<span class="mw-page-title-main">Dijital piyano</span> Akustik piyanonun ve diğer enstrümanların sesini kopyalamak için örnekler ve sentezleyiciler kullanan müzik aleti

Dijital piyano, hem çalma hissi hem de çıkardığı ses bakımından öncelikle geleneksel akustik piyanoya alternatif olması için tasarlanmış bir tür elektronik klavyeli enstrüman'dır. Dijital piyanolar, bir veya daha çok dahili hoparlör aracılığıyla çalınan, akustik piyanonun kaydedilmiş ses örneklerini kullanır. Ayrıca akustik piyano hissini yeniden yaratan ağırlıklı tuşları, dokunma hassasiyetine göre değişen ses seviyeleri vardır. Bazı dijital piyanolar aynı zamanda dik veya kuyruklu piyanoya benzeyecek şekilde tasarlanır.

Ogene, adını aldığı ve Igbo müziğinin bir türü olan bir müzik tarzıdır. Genellikle Nijerya'nın Igbo halkı tarafından yapılan büyük bir metal zilden oluşur. Ogene en önemli metal enstrümanlardan biridir ve tarih boyunca Igbo topluluğu tarafından yapılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.