İçeriğe atla

Carcharodontosauridae

Carcharodontosauridler
Yaşadığı dönem aralığı: 154-91 myö
Kimmericiyen-Koniasiyen 
C. saharicus kafatası rekonstrüksiyonu
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
İnfra takım:Carnosauria
Klad:Carcharodontosauria
Familya:Carcharodontosauridae
Stromer, 1915
Cinsler
Sinonimler
  • Acrocanthosauridae Molnar, 2003

Carcharodontosauridae ("köpekbalığı dişli kertenkelegiller"), carnosaur teropod dinozor familyasıdır. 1931'de Ernst Stromer tarafından isimlendirildi. 2015'te Christophe Hendrickx ve meslektaşları tarafından yapılan bir makalede en büyükler için maksimum uzunluk tahmini 14 metre (46 ft), en küçükler için ise 6 metre (20 ft) olarak verilmiştir.

Sınıflandırma

Carcharodontosauridae familyası ilk olarak 1931'de Ernst Stromer tarafından sadece C. saharicus'u içerecek şekilde isimlendirilmişti, ancak yeni keşfedilen Giganotosaurus, C. saharicus'un akrabası olarak 1995'te familyaya katıldı. Ek olarak, birçok paleontolog Acrocanthosaurus'u bu aileye dahil etmiştir, ancak bazıları ise onu Allosauridae familyasına yerleştirmiştir. 2006'da Mapusaurus'un keşfiyle Carcharodontasauridae'ye Giganotosaurinae alt familyası Rodolfo Coria ve Phil Currie tarafından eklendi. Tyrannotitan keşfedildiğinde Coria ve Currie, Tyrannotitan'ı bu alt familyaya resmi olarak eklemediler, bu cinsin daha ayrıntılı bir tanımını beklediler, ancak uyruk kemiğinin özelliklerine dayanarak bunun bir gigantosaurin olabileceğini belirttiler.[3]

Bazı Carcharodontosaurid'lerin boyut karşılaştırması

.

1998'de Paul Sereno, Carcharodontosauridae'yi, resmi bir klad olarak tanımladı. Aşağıdaki kladogram ise 2009'da Brusatte tarafından yapılmıştır.[4]

Carcharodontosauridae

Neovenator

Acrocanthosaurus

Eocarcharia

Shaochilong

Tyrannotitan

Carcharodontosaurus

Giganotosaurinae

Giganotosaurus

Mapusaurus

2010'da Ortega tarafından yapılmış bir kladogram:[5]

Carcharodontosauridae

Eocarcharia

Concavenator

Acrocanthosaurus

Shaochilong

Tyrannotitan

Carcharodontosaurus

Giganotosaurus

Mapusaurus

2013'te Novas tarafından yapılmış bir kladogram:[6]

Allosaurus

Carcharodontosauridae

Neovenator

Eocarcharia

Concavenator

Acrocanthosaurus

Shaochilong

Carcharodontosaurinae

Carcharodontosaurus

Giganotosaurini

Tyrannotitan

Mapusaurus

Giganotosaurus

Canale et al.'den sonra 2022'de yapılan ve şu an kabul gören kladogram:[7]

Allosaurus

Carcharodontosauridae

Neovenator

Eocarcharia

Concavenator

Acrocanthosaurus

Shaochilong

Carcharodontosaurinae

Carcharodontosaurus

Giganotosaurini

Meraxes

Tyrannotitan

Giganotosaurus

Mapusaurus

Acrocanthosaurus iskelet rekonstrüksiyonu

Acrocanthosaurus'un hangi gruba mensup olduğu belirsizdi, bazıları Carcharodontosauridae'yi, bazıları ise Allosauridae mensup olduğuna inanmaktaydı. 2011 yılında, Kelmayisaurus'un Stephen L. Brusatte, Roger B. J. Benson ve Xing Xu tarafından yeniden tanımlanmasıyla onun Carcharodontosauridae'nin geçerli bir cinsi olduğu kanıtlandı.

Carcharodontosauridlerin allosauridlerin aksine Abeliosauridlere daha yakından ilişkili olduğu öne sürülmüştür. Bunun nedeni, bu iki kladın bazı kranial özellikleri paylaşmasıdır. Ancak bu benzerlikler, bu iki grup arasındaki paralel evrimden kaynaklanıyor gibi görünmektedir. Daha fazla sayıda kranial ve postcranial karakter, onların allosauridlerle olan ilişkilerini destekler.

Kaynakça

  1. ^ Carrano, M.T.; Benson, R.B.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology (İngilizce). 10: 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2022. 
  2. ^ Novas, Fernando E. (2013). "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia". Cretaceous Research. 45: 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001. 
  3. ^ Coria, R.A.; Currie, P.J. (2006). "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina". Geodiversitas. 28 (1): 71-118. 
  4. ^ Brusatte, S.; Benson, R.; Chure, D.; Xu, X.; Sullivan, C.; Hone, D. (2009). "The first definitive carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) from Asia and the delayed ascent of tyrannosaurids" 27 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF)
  5. ^ Ortega, F.; Escaso, F.; Sanz, J. L. (2010). "A bizarre, humped Carcharodontosauria (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Spain" 8 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF)
  6. ^ Novas, Fernando E. (2013). "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia". 10.1016/j.cretres.2013.04.001 11 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ Canale, J.I.; Apesteguía, S.; Gallina, P.A.; Mitchell, J.; Smith, N.D.; Cullen, T.M.; Shinya, A.; Haluza, A.; Gianechini, F.A.; Makovicky, P.J. (7 Temmuz 2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology. doi:10.1016/j.cub.2022.05.057Özgürce erişilebilir. PMID 35803271. 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Giganotosaurus</i> dev teropod

Giganotosaurus, Geç Kretase döneminin erken Senomaniyen çağında Güney Amerika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi.

<i>Abelisaurus</i>

Abelisaurus Abelisaurus, Geç Kretase Devrinde, Güney Amerika’da yaşamış etobur bir dinozordur. 7-9 m uzunluğa kadar erişebildiği sanılmakla beraber, sadece kısmi bir kafatasından bilinmektedir. Cins ismi, şu an fosilin içinde bulunduğu Arjantin Cipotelli Müzesi eski müdürü ve fosilin kaşifi olan Roberto Abel tarafından verildi. Bulunduğu, Arjantin’in Comahue bölgesine atfen isimlendirilmiş türü, A. Comahuensis’tir. Cins ve tür isimleri, Arjantinli paleontologlar lan Jose Bonaparte ve Fernando Novas tarafından, 1985 yılında verilmiştir. Onlar bu türü yeni ortaya attıkları Abelisauridae ailesine eklemişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannotitan</span>

Tyrannotitan Arjantin'de keşfedilen Erken Kretase döneminin büyük etobur iki ayaklı dinozor cinsidir.

<i>Acrocanthosaurus</i>

Acrocanthosaurus Kuzey Amerika kıtasında 125-105 milyon yıl önce Kretase dönemimde yaşamış yaklaşık 62 metrik ton ağırlığında, 1.4 metre uzunluğunda büyük bir kafaya sahip, 11 metre (36 ft) uzunluğundaki etobur bir Teropod dinozordur.

<i>Carcharodontosaurus</i> Teropod dinozor cinsi

Carcharodontosaurus Geç Kretase (Cenomanian) zamanında Kuzey Afrika'da yaşamış Carcharodontosaurid teropod bir dinozor cinsidir. Cins adı Carcharodon'dan gelir, Grekçe karchar[os] ve odōn sözcükleri ve -saurus ("kertenkele") son ekinin birleşmesiyle oluşur. Cins güncel olarak iki tür içerir; C. saharicus ve C. iguidensis.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Eutyrannosauria</span> tyrannosauridler ve yakın akrabaları

Eutyrannosauria, fosilleri şu anda Asya ve Kuzey Amerika olan bölgelerde bulunan, tyrannosauroid teropodların gelişmiş bir grubudur. Klad, Tyrannosauridae familyasını ve familyanın ataları ile ilişkili olan, Appalachiosaurus, Dryptosaurus ve Bistahieversor gibi tyrannosauroidlerden oluşur. Grup ismi, 2018 yılında Delcourt ve Grillo tarafından,olası güney yarımküre tyrannosauroidlerinin filocoğrafyası hakkındaki makalelerinde seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Megalosauroidea</span>

Megalosauroidea, Orta Jura'dan Geç Kretase dönemine kadar yaşayan tetanuran theropod dinozorlarının bir üst ailesidir. Gruptaki tüm taksonlar, tip tür Megalosaurus bucklandii ile Allosaurus fragilis veya Passer domesticus'tan daha yakın bir ortak ataya sahiptir. Grubun üyeleri arasında Spinosaurus, Megalosaurus ve Torvosaurus bulunur.

<i>Juratyrant</i>

Juratyrant, İngiltere'nin geç Jura döneminden bir tyrannosauroid dinozor cinsidir. Cins, bir zamanlar Stokesosaurus türü olarak sınıflandırılan Juratyrant langhami adlı tek bir tür içerir.

<i>Zupaysaurus</i> bazal teropod

Zupaysaurus, şimdiki Arjantin'de Geç Triyas'ın Noriyen evresinde yaşamış, erken dönem theropod dinozorların soyu tükenmiş bir cinsidir. Zupaysaurus fosilleri, kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'ndaki Los Colorados Formasyonu'nda bulundu. Henüz tam bir iskelet keşfedilmemiş olsa da, Zupaysaurus 4 metreye (13 ft) kadar uzunluğa sahip iki ayaklı bir yırtıcı olarak kabul edilebilir. Burnu boyunca uzanan iki paralel tepesi olabilir.

<i>Monolophosaurus</i> Jura döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Monolophosaurus, şu anda Xinjiang, Çin'de bulunan Orta Jura Shishugou Formasyonu'ndan soyu tükenmiş bir tetanuran teropod dinozor cinsidir. Kafatasının tepesindeki tek armadan esinlenerek adlandırılmıştır. Monolophosaurus, yaklaşık 5 metre uzunluğunda orta büyüklükte bir teropoddu.

<span class="mw-page-title-main">Allosauroidea</span> Dinozor kladı

Allosauroidea [tip cinsi Allosaurus'tan; allos (farklı) sauros (kertenkele)], Metriacanthosauridae, Allosauridae, Carcharodontosauridae ve Neovenatoridae familyalarını içeren bir teropod dinozor kladıdır. Allosauroidler, megalosauroidler ile birlikte Orta Jura ve Geç Kretase dönemlerinde süper yırtıcılardı. En tanınmış allosauroid, kalıntıları Kuzey Amerika'nın üst Jura tortullarında bulunan Allosaurus cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Allosauridae</span>

Allosauridae, geç Jura döneminde yaşamış, allosauroid teropod dinozor familyasıdır. Allosauridae, ilk olarak 1878'de Amerikalı paleontolog Othniel Charles Marsh tarafından adlandırılan oldukça eski bir familyadır. Allosauridler, kemiğin yanal kısmına çıkma sürecini kısıtlayan bir astragalus, lateral kondilden daha büyük bir medial ve kondillerin yüzü boyunca yatay bir oluk ile ayırt edilir.

<span class="mw-page-title-main">Meraxes gigas</span>

Meraxes Geç Kretase yaşlı Arjantin, Patagonya'daki Huincul Oluşumundan bilinen carcharodontosaurid bir teropod cinsidir. Cins tek bir tür içerir: M. gigas.

<span class="mw-page-title-main">Megaraptora</span>

Megaraptora, tetanuran teropod dinozor kladıdır. Diğer teropodlarla karmaşık ilişkileri vardır. En önemli özellikleri uzun pençeleri ve boyutlarına göre büyük kollarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Megaraptor</span> tükenmiş dinazor cinsi

Megaraptor Geç Kretase çağlarında yaşamış büyük bir teropod dinozor cinsidir. Fosilleri, Güney Amerika'da Arjantin'in Patagonya'daki Portezuelo Formasyonu'nda keşfedilmiştir. Başlangıçta dev bir dromaeosaur benzeri coelurosaur olduğu düşünüldü, önceki filogenlerde bir neovenatorid allosauroid olarak sınıflandırıldı, ancak daha yeni filogeni ve ilgili megaraptoran cinslerinin keşifleri onu bazal bir tyrannosauroid veya bazal bir coelurosaur olarak yerleştirdi, ayrıca hala onu bir neovenatorid olarak düşünen bazı çalışmalar vardı.

<i>Chilantaisaurus</i>

Chilantaisaurus, Çin'in Geç Kretase yaşlı Ulansuhai Formasyonundan büyük bir teropod dinozor, olasılıkla bir neovenatorid veya ilkel bir coelurosaur cinsidir. C. tashuikouensis, tip tür, 1964 yılında Hu tarafından tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Siats</span>

Siats (/see-ats/), Utah, Amerika Birleşik Devletleri'nin Geç Kretase Cedar Mountain Formasyonu'ndan bilinen soyu tükenmiş büyük teropod dinozor cinsidir. Tek bir tür içerir, Siats meekerorum. Başlangıçta, çok tartışmalı ilişkilere sahip büyük bir teropod sınıfı olan bir megaraptoran olarak sınıflandırıldı. Siatlar bir neovenatorid allosauroid, filogenetik konumu belirsiz bir coelurosaur, veya bir tyrannosauroid olabilir.

<i>Skorpiovenator</i>

Skorpiovenator, Arjantin'in Geç Kretase yaşlı Huincul Formasyonu'ndan bir abelisaurid teropod dinozor cinsidir. Neredeyse eksiksiz ve eklemli bir iskeletten tanımlanan, şimdiye kadar bilinen en eksiksiz ve bilgilendirici abelisauridlerden biridir.