İçeriğe atla

Capsicum pubescens

Capsicum pubescens
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Bitki
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Solanales
Familya: Solanaceae
Cins: Capsicum
Tür: C. pubescens

Capsicum pubescens Bolivya, Peru ve Ekvador'a[1] özgüdür ve kökeni İnka öncesi dönemlere kadar uzanmaktadır; Guitarrero Mağaralarında varlığının izleri bulunmuştur. Capsicum pubescens'in varlığı, Paracas, Nazca, Moche ve Chimu kültürlerinin eski Perulularının tekstil, seramik ve ev kalıntıları aracılığıyla belgelendi. Bu acı biber, Bolivya sosu llajwa'nın en önemli maddesidir. Ayrıca Peru'nun amiral gemisi olarak kabul edilir ve taze, macun, kurutulmuş veya öğütülmüş olarak tüketilir. Capsicum (biber) cinsinin bir türüdür ve Peru ve Ekvador'da rocoto, Meksika'da manzano biberi, Bolivya ve Arjantin'de locoto olarak bilinir.[2] Bu tür, yoğunlukla Orta ve Güney Amerika'da bulunur ve yalnızca yetiştiricilikte bilinir.[3] Tür adı olan pubescens, bu biberin tüylü yapraklarını ifade eden tüylü anlamına gelir. Çörek otu ile birlikte yaprakların tüylülüğü bu türü diğerlerinden ayırır.[4] Nispeten ileri bir yaşa geldiklerinde ve kökleri hızla odunlaştıklarında, bazen ağaç biber olarak adlandırılırlar. Tüm evcilleştirilmiş biber türleri arasında, bu tür en az yaygın olan ve sistematik olarak diğerlerinden en uzak olanıdır. Capsicum cinsinin diğer türlerinden üreme açısından izole edilmiştir. Bu türün çok dikkate değer bir özelliği, dona dayanamasa da[5] diğer kültür biber bitkilerinden daha düşük sıcaklıklara dayanabilmesidir.

Kaynakça

  1. ^ "Chilli Plants: Capsicum Pubescens". World of Chillies. 25 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2018. 
  2. ^ Redwood City Seed Company Catalog of Ecoseeds
  3. ^ "Capsicum Genus Guide". Chileman Guides. thechileman.org. 31 Ekim 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2011. 
  4. ^ The Complete Chile Pepper Book: A Gardener's Guide to Choosing, Growing, Preserving, and Cooking. Timber Press. 2009. ISBN 978-0881929201. 
  5. ^ Lost crops of the Incas: little-known plants of the Andes with promise for worldwide cultivation. National Academies. 1989. ss. 196-197. ISBN 9780309042642. NAP:14292. 11 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2012. 
C. pubescens'in yetiştirildiği ülkeler

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Peru</span> Güney Amerika ülkesi

Peru, ya da resmî adıyla Peru Cumhuriyeti Güney Amerika'nın batısında bir ülkedir. Kuzeyde Ekvador ve Kolombiya, doğuda Brezilya, güneydoğuda Bolivya, güneyde Şili ve batıda Büyük Okyanus'la sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Biber</span> sebze

Capsicum ya da biber, patlıcangillerden (Solanaceae) bir cins. Bu cinsin türleri, binlerce yıldır yetiştirildikleri Amerika kıtasına özgüdür. Capsicum dünya çapında yetiştirilmekte ve birçok mutfakta kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Koka ağacı</span> 1-2 metre boyunda çalı tipli bir ağaççık.

Koka ağacı, Erythroxylaceae (kokaağacıgiller) familyasından Güney Amerika kökenli, 1-2 metre boyunda çalı tipli bir ağaççık. İki alt türü bulunur. Kuzeybatı Arjantin, Bolivya, Peru, Ekvador ve Kolombiya'da, bu bölgelerin bazılarında yasa dışı olsa bile, ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">And kondoru</span> Güney Amerikaya özgü yırtıcı bir kuş türü

And kondoru, Yeni Dünya akbabaları (Cathartidae) ailesinden olan ve Vultur cinsindeki tek kuş türüdür. Güney Amerika'ya özgü olan bu yırtıcı kuş türü And Dağları'nda ve Büyük Okyanus kıyılarında bulunur. Batı Yarımküre'nin en büyük uçan kara kuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Keçuva dilleri</span>

Keçuva dilleri veya İnka dilleri veya topluca Keçuvaca, Güney Amerika'nın And Dağları'nın ortalarındaki bölgelerde konuşulan bir dil ailesi veya lehçe sürekliliğidir. Keçuvaca dil ailesinin bilinen bir akrabası yoktur ve Amerikan yerli dilleri içinde en çok konuşulan dil ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika yerlileri</span>

Amerika yerlileri, Avrupalılar'ın gelişinden önce Amerika kıtasında yaşayan Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderilileri kapsayan ortak ad. Bazıları bu adı İngilizce Amerindian terimin karşılığı olarak yalnızca Kızılderililer için kullanır ve Eskimo-Aleut halklarını dahil etmez. Alaska ve Kanada gibi hem Eskimo hem de Kızılderili nüfus barındıran yörelerde Amerika yerlisi adı her ikisi için kullanılırken, Kıta ABD'sinden Arjantin'e kadar Eskimo barındırmayan diğer yörelerde yalnızca Kızılderili anlamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Karabiber</span>

Karabiber, çiçekli bitkilerden Piperaceae familyasına ait Piper nigrum bitkisinin meyvelerinin kurutulup, baharat şeklinde kullanılmasıyla elde edilen toz şeklidir. Beyaz biber, yeşil biber gibi çeşitleri de vardır. Kökeni Hindistan olmasına karşılık, tüm sıcak iklimlerde yetiştirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">İnka İmparatorluğu</span>

İnka İmparatorluğu, Kolomb öncesi Amerika'nın en büyük imparatorluğudur. İnka terimi, yarı efsanevi kurucu Manco Capac'tan 1532'de İspanyollara yenik düşmüş Atahualpa'ya dek toplam 13 imparatordan oluşan bir hanedanın hükmettiği Kolomb öncesi Güney Amerika halklarının tarihi ve uygarlığına ilişkin her türlü olayı kapsayan bir ifadedir.

<span class="mw-page-title-main">Tao (kuş)</span>

Tao, tinamugiller familyasından bir kuş türü. Güney Amerika'da, Brezilya'nın batısı ve kuzeyi, Ekvador'un doğusu, Peru'nun doğusu, Kolombiya'da And Dağları'nın doğusu, Venezuela'nın kuzeyi, Bolivya'nın kuzeyi ve Guyana'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Acı biber</span>

Acı biber farklı türlerden, tadı acı olan biber çeşitlerine verilen ad. Uzun olanları sivri, ufak olanları cin biber olarak adlandırılır. Amerika kökenlidir. Bütün dünyada yiyecek ve ilaç malzemesi olarak kullanılmaktadır. Kırmızı biber, Amerika'da MÖ 7500'lü yıllardan beri insan beslenmesinin bir parçasıdır. Amerika'ya Avrupalıların gelmesiyle birlikte, önce İspanya ve Portekiz'de, daha sonra tüm Avrupa ve dünyada yayılmıştır.

2018 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, Rusya'da düzenlenecek olan 2018 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 32 takımdan 4,5 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 2015'in Ekim ayında başlayan maçlar, 2017'nin Ekim ayında sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bhut jolokia</span> Hindistanın belirli bölgelerinde yetiştirilen bir acı biber türü

Bhut jolokia veya naga jolokia ve hayalet biber, Hindistan'ın Arunaçhal Pradesh, Assam, Nagaland ve Manipur eyaletlerinde yetiştirilen bir acı biber türüdür. Capsicum chinense ve Capsicum frutescens'in bir melezi olup Bangladeş'teki Naga morich ile yakından ilişkilidir.

<i>Capsicum cardenasii</i>

Capsicum cardenasii, Capsicum cinsi ve Solanaceae familyasındaki bir bitki türüdür. 2n = 2x = 24 olan bir diploiddir. Yakın ilişkili Capsicum türlerinden oluşan bir grup olan C. pubescens kompleksinin bir üyesidir. C. eximium ile yakından ilişkilidir. And Dağları'na özgüdür ve Bolivya ve Peru'da bulunabilir. Yerel adı ulupica'dır.

<i>Capsicum frutescens</i>

Capsicum frutescens, Amazon Havzası'na özgü olan Capsicum chinense'ye genetik yakınlığa sahip yabani bir acı biberdir. C. frutescens'in biber çeşitleri tek yıllık veya kısa ömürlü çok yıllık bitkiler olabilir. Çiçekleri, yeşilimsi beyaz veya yeşilimsi sarı bir taça sahip beyaz çiçeklerdir. Böcek veya kendi kendine tozlaşır. Bitkilerin meyveleri tipik olarak elipsoid-konik ilâ mızrak şeklinde dikleşir. Genellikle çok küçük ve 10-20 milimetre (0,39-0,79 in) uzunluğunda ve 3-7 milimetre (0,12-0,28 in) çapında ve acıdırlar. Meyveler tipik olarak soluk sarı renkte büyür ve parlak kırmızıya doğru olgunlaşır, ancak başka renkler de görülebilir. C. frutescens, diğer Capsicum türlerine kıyasla daha az çeşitli şekillere sahiptir.

Capsicum hunzikerianum Barboza ve Bianch tarafından tanımlanmış bir biber türü. Catalogue of Life' da hiçbir alt türü listelenmemiştir.

Capsicum tovarii, şimdiye kadar sadece Huancavelica bölgesindeki (Peru) Mantaro Nehri vadilerinde bulunan biber (Capsicum) cinsinden vahşi bir türdür. Botanik olarak ilk kez 1983'te tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Tamarillo</span>

Tamarillo, Solanum cinsine bağlı Solanum betaceum türünün meyvesidir. Olgunlaşmış hali olan yumurta şeklindeyken yenilir. Küresel olarak, özellikle Peru, Kolombiya, Yeni Zelanda, Ekvador, Ruanda, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Andrés de Santa Cruz</span> Bolivyalı siyasetçi ve asker

Andrés de Santa Cruz y Calahumana, 1829 yılından 1839'a kadar Bolivya'nın yedinci başkanı olarak görev yapan, Bolivyalı general ve politikacıydı. Kendisinden önce başkanlık yapan José Miguel de Velasco iki kez görev aldığı için, başkanlık yapan altıncı farklı isimdir. 2005 yılında başkan seçilen Evo Morales'e kadar, Bolivya'da en uzun süre başkanlık yapan isim Santa Cruz'dur. Ayrıca, 1827 yılında ve ardından 1836 yılından 1838'e kadar Peru'nun geçici başkanı olmuştur. Peru ile Bolivya'nın konfederatif bir yapıda birleşmesi için uğraşan ve 1836 yılından 1839'a kadar hayatta kalan Peru-Bolivya Konfederasyonu'nun "Yüce Koruyucusu" sıfatıyla görev yaptı; onun kişisel çabalarıyla oluşturulan bu siyasi yapı uzun süreli olmadı.

<span class="mw-page-title-main">2021 Copa América</span> 47. Copa América turnuvası

2021 Copa América, 13 Haziran - 10 Temmuz 2021 tarihleri arasında Brezilya'da düzenlenen, Copa América'nın 47. turnuvası olan etkinliktir. Turnuva başta 12 Haziran - 12 Temmuz 2020 tarihleri arasında 2020 Copa América adıyla Arjantin'de ve Kolombiya'da oynanacaktı; ancak 17 Mart 2020'de CONMEBOL, UEFA'nın 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası kararı gibi COVID-19 pandemisi nedeniyle turnuvanın ertelendiğini duyurdu. 1991'den sonra ilk defa stadyumlarda diğer ülke vatandaşları yer almadı.

2026 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, 2026 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 48 takımdan 6 veya 7 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 7 Eylül 2023'te başlayan maçlar, Eylül 2025'te sona erecektir.