İçeriğe atla

Cannes Film Festivali'nde Türkiye

Yılmaz Güney, 1982'de Yol filmiyle Türkiye'ye ilk Altın Palmiye'yi kazandıran yönetmendir.

Cannes Film Festivali, Fransa'nın güneyinde bulunan Cannes kentinde her yıl genellikle mayıs ayında düzenlenen uluslararası bir festivaldir. Festivale dünyanın her yanından ve her türden yeni filmler katılır. Festivalin en prestijli ödülü, "En İyi Film" olarak belirlenen filme verilen Altın Palmiye'dir. 1946 yılında kurulan ve sadece davetlilerin katılabildiği festival, Venedik Film Festivali ve Berlin Film Festivali ile birlikte Avrupa'nın en önemli üç uluslararası festivalinden biri olarak görülmektedir.[1][2] Kimilerine göre ise "Oscar" olarak anılan Akademi Ödülleri'nden sonra dünyadaki en prestijli film törenidir.[3] Her yıl ortalama 20 filmin yarıştığı festivalde kazananlar, uluslararası sanatçılardan oluşan jüriler tarafından belirlenir. Türkiye de festivalde çeşitli başarılar elde eden ülkelerden biridir.

Cannes Film Festivali'nde gösterilen ilk Türkiye yapımı film, Suavi Tedü'nün 1952 yapımı Göçmen Çocuğu filmiydi.[4] Yılmaz Güney'in 1970 yapımı Umut filmi ise, yayınlandığı yıl Türkiye'deki Altın Koza Film Festivali'nde beş farklı dalda ödüle layık görülmesine[5] rağmen sansüre uğradı ve ertesi yıl Yılmaz Güney'in izniyle yapımcı Abdurrahman Keskiner'in kardeşi Arif Keskiner tarafından Fransa'ya kaçırılıp 1971 Cannes Film Festivali'nde gösterildi.[6] Sonraki 10 yılda festivalde gösterilen veya büyük ödül için yarışan herhangi bir Türk filmi olmadı. Türkiye'nin festivaldeki ilk büyük başarısı ise, bir Yılmaz Güney yapımı olan Yol filminden geldi. Yılmaz Güney ve Şerif Gören ortaklığında gerçekleştirilen Yol, 1982 Cannes Film Festivali'nde "En İyi Film" seçilerek Altın Palmiye Ödülü'nü kazandı ve bu ödülü alan ilk Türk filmi oldu.[7][8] İki ek ödüle daha layık görülen Yol, festivalde "üç ayrı dalda ödül kazanan tek Türk filmi" olarak kayıtlara geçti. Ertesi yıl, tekrar Yılmaz Güney'in yönetmenliğinde Fransa'da çekilen Duvar filmi, 1983 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye için yarışsa da ödül alamadı.[9]

Yol'dan sonraki 32 yılda Altın Palmiye alan başka bir Türk filmi çıkmazken, bu süreçte festivalde diğer birtakım ödüller kazanıldı. 1982'deki Altın Palmiye başarısından sonra Türkiye'nin festivalde başka bir ödül kazanması 21 yıl sürdü. Bu da, Türkiye'nin Cannes tarihinde "iki ödül arasındaki en uzun zaman dilimi" oldu. Nuri Bilge Ceylan'ın 2002 yapımı Uzak filmi Grand Prix (Büyük Ödül) ve En İyi Erkek Oyuncu Ödülü'nü, İklimler (2006) filmi FIPRESCI Ödülü'nü ve Bir Zamanlar Anadolu'da (2011) filmi yine Grand Prix'i Türkiye'ye kazandırırken, kendisi de Üç Maymun (2008) filmiyle festivalde En İyi Yönetmen Ödülü'ne değer görüldü. Bu sırada Fatih Akın'ın 2007 yapımı filmi Yaşamın Kıyısında, kendisine En İyi Senaryo Ödülü'nü kazandırdı. Yönetmenliğini Rezan Yeşilbaş'ın yaptığı 2012 yapımı Sessiz, kısa film dalında Altın Palmiye kazanan ilk Türk filmi oldu. Nuri Bilge Ceylan'ın 2014 yapımı Kış Uykusu filmi ise, aynı yıl festivalde "En İyi Film" seçildi ve uzun metraj dalında Altın Palmiye kazanan ikinci Türk filmi oldu. Ceylan, Türk sinemasının 100. yılında kazanılan Altın Palmiye Ödülü'nü, Türkiye'nin siyasi huzursuzluğuna karışan "genç insanlara" ve festivalin başlamasından bir gün önce gerçekleşen Soma Faciası'nda ölen madenci işçilere adadı.[10] Türkiye'nin festivaldeki son başarısı, yine bir Nuri Bilge Ceylan filmi olan Kuru Otlar Üstüne (2023) ile kazanılan En İyi Kadın Oyuncu Ödülü oldu.

Türkiye'nin festivaldeki ödülleri

Festivalin en büyük ödülü olan Altın Palmiye'yi kazandı.
Yıl Ödülü alan(lar)[a]Kategori Film Filmin yönetmen(ler)i Kaynak(lar)
1982Yılmaz GüneyEn İyi Film ÖdülüYolYılmaz Güney & Şerif Gören[11][12]
FIPRESCI Ödülü
Özel Mansiyon: Ekümenik Jüri Ödülü[13][14]
2003Nuri Bilge CeylanGrand PrixUzakNuri Bilge Ceylan[15][16]
Mehmet Emin ToprakEn İyi Erkek Oyuncu Ödülü[17]
Muzaffer ÖzdemirEn İyi Erkek Oyuncu Ödülü[18]
2006Nuri Bilge CeylanFIPRESCI ÖdülüİklimlerNuri Bilge Ceylan[15][16]
2007Fatih AkınEn İyi Senaryo ÖdülüYaşamın KıyısındaFatih Akın[19]
Ekümenik Jüri Ödülü[20]
2008Nuri Bilge CeylanEn İyi Yönetmen ÖdülüÜç MaymunNuri Bilge Ceylan[15][16]
2011Nuri Bilge CeylanGrand PrixBir Zamanlar Anadolu'daNuri Bilge Ceylan[15][16]
2012Rezan YeşilbaşAltın Palmiye Kısa Film Ödülü SessizRezan Yeşilbaş[21][22]
2014Nuri Bilge CeylanEn İyi Film ÖdülüKış UykusuNuri Bilge Ceylan[15][16]
FIPRESCI Ödülü
2016Mehmet Can MertoğluFrance 4 Vizyon ÖdülüAlbümMehmet Can Mertoğlu [23]
2023Merve DizdarEn İyi Kadın Oyuncu ÖdülüKuru Otlar ÜstüneNuri Bilge Ceylan[16][24]

Notlar

  1. ^ Ödülü "fiziksel" olarak alan kişiyi belirtir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "The History of the Festival" (İngilizce). Festival de Cannes. 19 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  2. ^ "Dünyanın En Popüler Film Festivalleri 2023". Freya Art. 8 Mayıs 2023. 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  3. ^ "Cannes vs. The Oscars" (İngilizce). Stylight. 30 Mart 2015. 17 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024. 
  4. ^ Özgüç, Agâh (Aralık 1990). Başlangıcından Bugüne Türk Sinemasında İlk'ler. İstanbul: Yılmaz Yayınları. ss. 65-67. 
  5. ^ "1970 Altın Koza Film Festivali Ödülleri". altinkozafestivali.org.tr. 14 Temmuz 2014. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024Internet Archive vasıtasıyla. 
  6. ^ Dorsay, Atilla (2022). Yılmaz Güney Kitabı. Puslu Yayıncılık. ISBN 978-625-8035-04-9. 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
  7. ^ "Altın Palmiyeli Firari". Habertürk. 26 Mayıs 2019. 11 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  8. ^ "YOL" (İngilizce). Festival de Cannes. 23 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  9. ^ "LE MUR" (İngilizce). Festival de Cannes. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  10. ^ Brooks, Xan (25 Mayıs 2014). "Cannes festival ready for shut–eye after Winter Sleep wins Palme d'Or" (İngilizce). The Guardian. ISSN 0261-3077. 25 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  11. ^ "Yol – The full version in Cannes Classics, the birth of the Palme d'or 1982" (İngilizce). Festival de Cannes. 19 Mayıs 2017. 10 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2024. 
  12. ^ Canby, Vincent (6 Ekim 1982). "YOL: A BIG, ANGRY EPIC OF CONTEMPORY TURKEY" (İngilizce). The New York Times. ISSN 0362-4331. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  13. ^ "1982 Cannes Film Festivali". MUBI. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  14. ^ "Yılmaz Güney'in 'Yol' filmi Cannes'da gösterilecek". NTV. 4 Mayıs 2017. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  15. ^ a b c d e "Altın Palmiye, Nuri Bilge Ceylan'ın 'Kış Uykusu'na". BBC News Türkçe. 24 Mayıs 2014. 12 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  16. ^ a b c d e f "Nuri Bilge CEYLAN" (İngilizce). Festival de Cannes. 15 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2024. 
  17. ^ Göl, Berke (3 Kasım 2020). "Mehmet Emin Toprak: Kaçıp Uzaklara Gitmek". Altyazı Sinema Dergisi. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  18. ^ ""Sarışınları süzüp rezil olurum diye Cannes'a gitmedim"". nuribilgeceylan.com. 2003. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  19. ^ "Yaşamın Kıyısında (2007)". MUBI. 10 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2024. 
  20. ^ "Altın Palmiye'yi '4 ay, 3 hafta, 2 gün' kazandı". NTV. 11 Aralık 2007. 11 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024Internet Archive vasıtasıyla. 
  21. ^ "Rezan Yeşilbaş ile 'Sessiz' Üzerine Söyleşi". Altyazı Sinema Dergisi. 27 Temmuz 2020. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  22. ^ "SESSIZ–BE DENG (SILENT)" (İngilizce). Festival de Cannes. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  23. ^ Tartaglione, Nancy (19 Mayıs 2016). "Critics' Week Grand Prize Goes To 'Mimosas' – Cannes". www.deadline.com (İngilizce). Deadline Hollywood. 14 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  24. ^ "Merve Dizdar, Cannes Film Festivali'nde En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü aldı". BBC News Türkçe. 27 Mayıs 2023. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  25. ^ "Tarık Akan'ın başrol oynadığı Yol filmi Cannes'da Altın Palmiye kazanmıştı". T24. 16 Eylül 2016. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yılmaz Güney</span> Kürt kökenli Türk sinema sanatçısı (1937–1984)

Yılmaz Güney, Kürt kökenli Türk oyuncu, yönetmen, senarist, yapımcı, yazar, şair ve aktivisttir. Oyuncu olarak yer aldığı Çirkin Kral, hem senaristi hem de yönetmeni olduğu Umut, Ağıt, Baba, Arkadaş ve Duvar, senaryosunu yazdığı ancak 1974–1981 yılları arasında cinayet nedeniyle hüküm giymesi sebebiyle çekimlerinde bulunamadığı eş yönetmenli Yol ve Sürü gibi filmleriyle tanınmaktadır. Güney, eserlerinin birçoğunu sol perspektiften üretmiş ve bunları Türkiye'deki işçi sınıfı insanlarının içinde bulunduğu kötü duruma adamıştır. Filmlerinde Türkiye'deki toplumsal yapı ile birlikte Kürt kültürünün, halkının ve dilinin tasvirini etkin bir şekilde kullanmıştır. Sinemada elde ettiği başarılar, uluslararası bir üne ulaşmasını sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nuri Bilge Ceylan</span> Türk yönetmen, senarist, film yapımcısı ve fotoğrafçı

Nuri Bilge Ceylan, Türk yönetmen, senarist ve fotoğrafçı.

<i>Mayıs Sıkıntısı</i>

Mayıs Sıkıntısı, Nuri Bilge Ceylan'ın yazıp yönettiği 1999 Türk drama filmidir. Filmin başrollerinde Mehmet Emin Toprak, Mehmet Emin Ceylan ve Fatma Ceylan yer alıyor. Mayıs Sıkıntısı, Nuri Bilge Ceylan'ın 1995'te 20 dakikalık Koza ve 1997'de 85 dakikalık Kasaba'dan sonra üçüncü filmi. Film, En İyi Yönetmen, En İyi İkinci Film ve En İyi Laboratuvar kategorilerinde 1999 Altın Portakal Film Festivali'nde ödüller kazanmıştır. Jüri ayrıca filmin tüm amatör oyuncularına özel ödüller vermiştir.

<i>Uzak</i> (film, 2002) 2002 yapımı Türk dram filmi

Uzak, yönetmen Nuri Bilge Ceylan'ın 2002 yılında çektiği bol ödüllü filmi. 2003 yılında Cannes Film Festivali'nde Büyük Ödül'ü kazanmıştır. Film, 76. Akademi Ödülleri'nde Türkiye'nin yabancı dilde en iyi film dalında Oscar aday adayı olarak seçilmiştir.

<i>Yol</i> (film) Yılmaz Güney ve Şerif Gören tarafından yönetilen, Altın Palmiye Ödülü kazanan 1981 yapımı Türk filmi

Yol, senaryosu Yılmaz Güney tarafından yazılan, Yılmaz Güney ve Şerif Gören tarafından yönetilen 1981 yapımı dram, politik ve gerilim filmidir. Tarık Akan, Şerif Sezer, Halil Ergün, Necmettin Çobanoğlu, Meral Orhonsay gibi oyuncuların başrolde yer aldığı film, Türk sinemasının en cesur ve en başarılı filmlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Yurt dışında büyük ilgi gören film, o dönemde sıkıyönetimin yarattığı baskıcı yönetim tarzına ve ülkedeki Kürtlerin sorunlarına açıkça değindiğinden ötürü Türkiye'de uzun bir süre yasaklı kalmış ve izleyenlere cezalar bile verilmiştir. Türkiye'de 1992 yılında izlenme yasağı kaldırılmış ve 1999 yılında Yılmaz Güney'in eşi Fatoş Güney'in çabalarıyla gösterime girebilmiştir. Film, 1982'deki Cannes Film Festivali'nde "En İyi Film" seçilip Altın Palmiye Ödülü'nü kazanmış ve bu ödülü alan ilk Türk filmi olmuştur. Ödül, Türk sinema tarihinde kazanılan en önemli ödüllerden birisidir.

Yılmaz Güney filmografisi, Kürt kökenli Türk sinema sanatçısı Yılmaz Güney'in filmlerinin listesidir. Güney, sinema kariyeri boyunca çok sayıda filmde oyuncu, yönetmen, senarist ve yapımcı olarak görev yaptı. Sanatçı; 114 filmde oyuncu, 27 filmde yönetmen, 17 filmde yapımcı, 64 filmde de senaristlik yapmıştır. 1981 yapımı Yol filmiyle Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye Ödülü'nü kazanmıştır.

<i>İklimler</i>

İklimler, Nuri Bilge Ceylan'ın yönettiği ve oynadığı 2006 yapımı Türk filmi. 20 Ekim 2006'da gösterime girmiştir. Film 56. Cannes Film Festivali'nde FIBRESCI ödülü ile birçok festivalde ödül kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk sineması</span> Türkiyede sinemaya genel bakış

Türk sineması, Türkiye sineması veya eski adıyla Yeşilçam, Türkiye'deki film endüstrisine dair faaliyetleri ve sinema kültürünü kapsamaktadır.

<i>Üç Maymun</i> 2008 yapımı Türk dram filmi

Üç Maymun, 2008 Türkiye-Fransa-İtalya ortak yapımı Nuri Bilge Ceylan filmidir. Yönetmenin Uzak ve İklimler'den sonra Cannes Film Festivali'nin yarışmalı bölümüne kabul edilen üçüncü, toplamda ise beşinci uzun metrajlı filmidir.

Ebru Ceylan, Türk fotoğrafçı, senarist ve oyuncu. Eşi Nuri Bilge Ceylan'ın İklimler filmindeki oyunculuğu ile ünü artmıştır.

<i>Bir Zamanlar Anadoluda</i> 2011 yapımı Türk dram filmi

Bir Zamanlar Anadolu'da, Nuri Bilge Ceylan'ın senaryosunu yazdığı ve yönettiği 2011 yapımı Türk dram filmi. Başrollerini Muhammet Uzuner, Yılmaz Erdoğan ve Taner Birsel'in paylaştığı film, bir doktor ile cinayet soruşturması yürüten bir savcının 12 saatlik gerilimli hikâyesini konu almaktadır. On bir hafta süren filmin çekimleri Kırıkkale'nin Keskin ilçesinde gerçekleşti.

<i>Hudutların Kanunu</i> Yılmaz Güneyin başrolündeki 1966 yapımı film

Hudutların Kanunu, yönetmenliğini Lütfi Ömer Akad'ın yaptığı, senaryosunu Yılmaz Güney'in yazdığı, başrollerinde Yılmaz Güney, Pervin Par, Erol Taş, Tuncel Kurtiz, Osman Alyanak gibi oyuncuların yer aldığı 1966 yapımı Türk filmidir.

<i>Kış Uykusu</i> (film) Nuri Bilge Ceylanın 2014 yapımı filmi

Kış Uykusu, Nuri Bilge Ceylan tarafından yönetilmiş olan 2014 yapımı Türk filmidir. Başrollerinde Haluk Bilginer, Demet Akbağ, Melisa Sözen, Ayberk Pekcan, Nejat İşler ve Serhat Kılıç yer almaktadır. Film, 2014 yılında Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye Ödülü kazanmıştır. Film aynı festivalde FIPRESCI Ödülü'ne de layık görülmüştür. Filmin ilk gösterimi festival kapsamında 16 Mayıs 2014'te yapılmış, 13 Haziran'da da Türkiye'de gösterime girmiştir. Yılmaz Güney'in 1981 yapımı Yol filminin ardından Altın Palmiye kazanan ikinci Türk filmidir.

<span class="mw-page-title-main">2014 Cannes Film Festivali</span>

67. Cannes Film Festivali 14 - 25 Mayıs 2014 tarihlerinde düzenlenmiş uluslararası film festivalidir. Yeni Zelandalı yönetmen Jane Campion ana yarışma kategorisinin jüri başkanlığını yapmıştır. Festivalde Altın Palmiye ödülünü Nuri Bilge Ceylan'nın filmi Kış Uykusu kazandı.

47. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri, Sinema Yazarları Derneği'nin (SİYAD) 2014 yılında Türkiye'de gösterime giren 108 Türk yapımı filmden 9'u arasında farklı kategorilerde verdiği ödüllerdir. Aday filmlerin 25 Şubat 2015 tarihinde açıklandığı 47. SİYAD Ödülleri, 11 Mart 2015 akşamı Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda yapılan törenle sahiplerine verildi.

<i>Ahlat Ağacı</i> (film) 2018 yapımı Türk filmi

Ahlat Ağacı, yönetmenliğini Nuri Bilge Ceylan'ın gerçekleştirdiği, dram türündeki, 2018 çıkışlı sinema filmidir. Nuri Bilge Ceylan, filmin senaryosunu da eşi Ebru Ceylan ve Akın Aksu ile birlikte yazdı. İlk gösterimi 71. Cannes Film Festivali'nde gerçekleştirilen filmin başrollerinde Aydın Doğu Demirkol, Murat Cemcir ve Bennu Yıldırımlar yer almaktadır.

<i>Kuru Otlar Üstüne</i> Nuri Bilge Ceylanın 2023 çıkışlı filmi

Kuru Otlar Üstüne, Nuri Bilge Ceylan'ın yönettiği ve senaryosunu Ebru Ceylan ve Akın Aksu ile birlikte yazdığı 2023 çıkışlı bir Türk dram filmi. Başrollerini Deniz Celiloğlu, Merve Dizdar ve Musab Ekici'nin paylaştığı film, Doğu Anadolu'nun kırsal kesiminde çalışan ve İstanbul'a atanmayı ümit eden bir öğretmenin öğrencisini taciz etmekle suçlanmasını konu alır. Filmin prömiyeri, Dizdar'ın En İyi Kadın Oyuncu ödülünü kazandığı 2023 Cannes Film Festivali'nin ana yarışma bölümünde 19 Mayıs 2023 tarihinde yapıldı. En İyi Uluslararası Film Akademi Ödülü için Türkiye'nin adayı olarak seçilen film, 29 Eylül 2023 tarihinde ülke genelinde sinemalarda gösterime girdi.

Muzaffer Özdemir, Türk oyuncudur. Ağırlıkla Nuri Bilge Ceylan'ın Mayıs Sıkıntısı ve Uzak filmlerinde oynadığı karakterler ile tanındı. Her iki filmde de Nuri Bilge Ceylan otoportresine yakın özellikler taşıyan karakterleri oynarken Kasaba'da Deli Ahmet karakterini canlandırdı. Uzak filminde canlandırdığı Mahmut karakteri ile 2003'te Cannes Film Festivali En İyi Erkek Oyuncu Ödülünü Mehmet Emin Toprak ile paylaştı.

<span class="mw-page-title-main">Nuri Bilge Ceylan'ın kazandığı ve aday gösterildiği ödüller listesi</span>

Nuri Bilge Ceylan'ın kazandığı ve aday gösterildiği ödüller listesi, Türk yönetmen, senarist ve fotoğrafçı Nuri Bilge Ceylan'ın kazandığı ve aday gösterildiği ödüllerin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yılmaz Güney'in kazandığı ve aday gösterildiği ödüller listesi</span>

Yılmaz Güney'in kazandığı ve aday gösterildiği ödüller listesi, Kürt kökenli Türk yönetmen, senarist, yapımcı, oyuncu ve yazar Yılmaz Güney'in kazandığı ve aday gösterildiği ödüllerin bir listesidir.