Canlı sistem - Turkipedia

Canlı sistem (canlı CD, canlı DVD ya da canlı USB), bilgisayarın sabit diskine yazılmadan tamamen bir CD/DVD/USB bellek gibi ortam üzerinden okunarak bilgisayarın geçici belleğinde (RAM'de) çalışan, kurulum gerektirmeyen bir üründür. "Çalışan sistem" olarak da bilinir.

Canlı sistemler kullanılarak sabit disk'e gerek kalmadan bilgisayarda işletim sistemi başlatılabilir. Canlı sistem kullanımının farklı amaçları vardır.

Kullanım amaçları

Pek çok Linux dağıtımının kurulum medyası (CD / DVD / USB) aynı zamanda canlı sistem özelliklidir (ya da kurulum medyasından ayrı olarak canlı sistem sürümü yayınlanmaktadır). Canlı sistem özellikli bir işletim sistemi, bilgisayara kurulmadan, güvenli bir şekilde denenebilmektedir. Canlı sistem ile yapılan denemenin, bilgisayarda yüklü bulunan mevcut işletim sistemlerine ve verilere herhangi bir zararı yoktur.
Canlı sistemler herhangi bir nedenden dolayı normal yollarla işletim sisteminin başlatılamadığında bilgisayardaki belgelere ulaşmak için kullanılabilir. Herhangi bir sebepten ötürü bilgisayarda kurulu bulunan işletim sisteminin açılamadığı durumlarda bir canlı CD/DVD/USB bellek aracılığıyla sistem açılarak bilgisayardaki belgelere ulaşılabilir ve bu belgeler harici disk gibi ortamlara kopayalanabilir. İnternet tarayıcısı kullanılarak internetten yardım alınabilir.
Kurtarma amaçlı olarak yayınlanan (Knoppix, Boot-Repair-Disk 19 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Rescatux 27 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gibi) bazı canlı sistemler; herhangi bir nedenden dolayı zarar görerek açılmayan işletim sistemlerinin açılış sisteminin onarılması için kullanılabilir.
Bilgisayarın sabit disk bölümlerinin yeniden yapılandırılması (disk bölümlerinin küçültülerek yeni bölüm oluşturulması, disk bölümlerinin silinmesi, biçimlendirilmesi gibi...) işlemler için kullanılabilir. GParted ve Parted Magic buna örnek olarak gösterilebilir.
Virüs taraması yapmak için kullanılır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Linux dağıtımı ; Linux çekirdeği, GNU araçları ve bir masaüstü ortamının bir araya gelmesiyle, bu birlikteliği sürdürülebilir şekilde yönetecek bir yapılandırma araçları seti, yazılım güncelleme araçları vb. ile oluşturularak tam teşekküllü bir işletim sistemi haline gelen uygulamalar bütününü ifade eder.

Ubuntu, Linux tabanlı özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir. Bilgisayarlar, sunucular ve akıllı telefonlara yönelik olarak geliştirilmektedir. Ubuntu projesi Linux ve özgür yazılımın, bilgisayar kullanıcılarının günlük yaşamının bir parçası haline gelmesi amacıyla başlatılmış olup ilk kararlı masaüstü sürümü Ekim 2004'te yayınlanmıştır. Ubuntu’nun masaüstü sürümü günümüzde 40 milyonu aşkın kullanıcı sayısıyla dünyanın en yaygın kullanılan masaüstü Linux dağıtımı konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">DOS</span> bilgisayarlar için ufak ve basit işletim sistemi

DOS, bilgisayarlar için ufak ve basit bir işletim sistemi türü olup, ana görevi disket ve sabit disk gibi saklama ortamlarının yönetimidir.

<span class="mw-page-title-main">Sabit disk sürücüsü</span> veri depo cihazı

Sabit disk ya da Hard disk kısaca HDD ya da Türkçesi ile sabit disk sürücüsü veri depolanması amacı ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır. Önceleri büyük boyutları ve yüksek fiyatları nedeni ile sadece bilgisayar merkezlerinde kullanılan sabit diskler, cep telefonları ve sayısal fotoğraf makineleri içine sığabilecek kadar küçülen boyutları ile günlük hayatımıza girmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">USB</span>

USB, İngilizce "Universal Serial Bus" kelimesinin kısaltmasıdır. USB'nin Türkçesi "Evrensel Seri Veriyolu"dur. USB dış donanımların bilgisayar ile bağlantı kurabilmesini sağlayan seri yapılı bir bağlantı biçimidir. Son sürümü 3.1'dir. 1,22 GByte/sn'lik aktarım hızı vardır. Dört nesil USB özelliği vardır: USB 1.x, USB 2.0, USB 3.0 ve USB4. Ayrıca USB-C ve USB On-The-Go türleri de var.

Knoppix, Debian işletim sistemi üzerinde kurulmuş bir Linux dağıtımıdır. En önemli özelliği ise sabit diske kurulum gerektirmeden, canlı sistem olarak çalışabilmesidir. İşletim sisteminin tüm paket ve dosyaları CD/DVD üzerinden okunarak bilgisayarın geçici belleğine (RAM'de) yazılır. Dolayısıyla CD/DVD'de sıkıştırılmış halde bulunan işletim sistemi her açılışta tekrar çözülerek başlatılır.

Bilgisayar donanımı, kasa, merkezi işlem birimi (CPU), monitör, fare, klavye, bilgisayar veri depolama, grafik kartı, ses kartı, hoparlörler ve anakart gibi bir bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Slax</span>

Slax, Linux işletim sistemi barındıran küçük bir çalışan işletim sistemidir. Herhangi bir kuruluma ihtiyaç duymadan CD veya USB bellek üzerinden direkt olarak çalışır. Slax, Slackware Linux dağıtımı tabanlı bir işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">ISO (dosya biçimi)</span>

ISO, bir CD ya da DVD üzerinde bulunan tüm bilgilerin tıpatıp saklanabildiği, açılışta başlatma özelliklerinin (bootable) korunabildiği bir arşiv biçimidir. Bir ISO imajı (.iso), gayriresmî bir terimdir ve bir ISO-9660 dosya sisteminde bir disk imajı olduğu ve az sıkıştırılmış olduğundan, çoğunlukla UDF biçimine benzemektedir.

<span class="mw-page-title-main">BIOS</span> EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek biçiminde yer alan yazılım

BIOS,. EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek biçiminde yer alan bir tür yazılımdır. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin herhangi bir sürücüden yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Damn Small</span>

Damn Small Linux özellikle mini CD'lerle düşük kapasiteli bilgisayarlarda çalışmak için hazırlanmış mini bir Linux dağıtımıdır. Düşük sistem gereksinimleri ve küçük boyutu sayesinde eski x86 bilgisayarlarda da rahatlıkla çalışır. Aynı zamanda sabit diske veya USB belleğe yüklenerek de kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Clonezilla</span>

Clonezilla, disk yedeklemek ve geri yüklemek için hazırlanmış, GNU/Linux tabanlı özgür bir yazılımdır. ext2, ext3, reiserfs, xfs, jfs of GNU/Linux, FAT, NTFS gibi dosya sistemlerini desteklediğinden dolayı hem GNU/Linux tabanlı sistemler için hem de Microsoft tabanlı sistemlerdeki disk bölümlerinin yedeklenmesi/geri yüklenmesi için kullanılabilir.

Bölümlere ayırma, bilgisayarda sabit disk üzerinde işletim sistemlerine özgü mantıksal formatlamaya izin veren mantıksal bölümlerin oluşturulması, bilgisayar mühendisliğinde sabit disk sürücüsünün bölümlere ayırılması ile gerçekleştirilir. Diskin bölümlere ayrılması mantıksal hacim yönetiminin önünü açan bir tekniktir.

ThinkPad, bir dizüstü bilgisayar serisidir. IBM'in 2005'te Çinli şirket Lenovo'ya satılan markasıdır. Tescilli Marka hakkını IBM'den üstlenen şirket, 2007'den beri IBM marka altında kendi ürettiği dizüstü bilgisayarlarda IBM logosunu kullanmaktan vazgeçmiştir.

Puppy Linux, herhangi bir dağıtımı temel almamış bir Linux dağıtımı. Eski bilgisayarlarda performans hedefleyen küçük boyutlu bir linux dağıtımıdır. Varsayılan olarak JVM ve Openbox masaüstleriyle birlikte gelmektedir. Kendi depoları üzerinden paketler mevcuttur.

GParted, bir GNU Projesi olan GNU Parted disk bölümlendirme aracı için yazılmış bir arayüzdür. GParted bir uygulama olarak Linux altında kullanılabilirken yazılımın canlı CD/USB sürümü, bilgisayardaki işletim sisteminden bağımsız olarak her sistemde kullanılabilmektedir.

UNetbootin, çeşitli Linux dağıtımlarının kalıp dosyasını bir USB belleğe yazdırarak, bilgisayar açılışında başlatılabilir özellikli Çalışan USB oluşturulmasını sağlayan çoklu platform destekli, özgür ve ücretsiz bir yazılımdır.

Canlı USB, önyüklenebilen tam bir işletim sistemi içeren taşınabilir bir USB'ye bağlı harici veri depolama aygıtıdır. Terim, USB flash sürücüleri anımsatır, ancak sırasıyla "canlı HDD" ve "canlı SSD" olarak adlandırılsalar da, harici bir sabit disk sürücüsünü veya yarıiletken sürücüyü kapsayabilir. Canlı CD'lerden sonraki evrimsel adımdır, ancak yazılabilir depolamanın ek avantajıyla, önyüklenen işletim sisteminde özelleştirmelere izin verir. Canlı USB'ler, sistem yönetimi, veri kurtarma veya test sürüşü için gömülü sistemlerde kullanılabilir ve USB cihazına ayarları kalıcı olarak kaydedebilir ve yazılım paketlerini yükleyebilir.

Windows Preinstallation Environment, PC'ler, iş istasyonları ve sunucular dağıtım için kullanılan Windows'un hafif versiyonudur veya çevrimdışı iken bir sorun çekimi işletim sistemidir. MS-DOS boot diskleri değiştirmek için tasarlanmıştır ve USB bellek aygıtı, IPXE, PXE, CD-ROM ya da sabit disk üzerinden booting edilebilir. Geleneksel büyük şirketler ve OEM tarafından kullanılır, ve Windows Otomatik Yükleme Seti (WAIK) üzerinden şimdi ücretsiz yazılım olarak kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">SystemRescue</span> Linux dağıtımı

SystemRescue, x86 ve x64 mimarili bilgisayarlar için tasarlanan bir Linux dağıtımıdır. SystemRescueCD'nin temel amacı, bir sistem çökmesinden sonra önyüklenemeyen veya başka şekilde hasar görmüş bilgisayar sistemlerini onarmaktır. SystemRescueCD'nin kalıcı bir işletim sistemi olarak kullanılması amaçlanmamıştır. Canlı CD, USB bellek veya her türlü sabit diskten çalışır. François Dupoux liderliğindeki bir ekip tarafından tasarlanmıştır. Arch Linux tabanlıdır. 6.0 sürümünden itibaren init sistemi olarak systemd'ye sahiptir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.