İçeriğe atla

Canis Major

Canis Major
Takımyıldız
Canis Major
Canis Major takımyıldızının haritası
KısaltmaCMa
TamlayanCanis Majoris
SembolizmBüyük köpek
Bahar açısı7
Yükselim-20
Alan380 derece kare (43.)
Parlak yıldızlar (3,00m'den)5
En parlak yıldızSirius (α CMa) (-1.46m)
Göktaşı yağmurlarıYok
Çevreleyen
takımyıldızlar
En iyi Şubat ayı saat 21:00'de
+60° ve −90° enlemleri arasında görülebilir.

Canis Major ya da Büyük Köpek takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Ayrıca, Batlamyus'un 48 takımyıldızından oluşan listesinde de geçer. Avcı Orion'u takip eden köpeklerden birini temsil ettiği söylenir (ayrıca bakınız: Orion, Canis Minor, Canes Venatici takımyıldızlarının maddeleri.) Büyük Köpek takımyıldızı, gece gökyüzündeki en parlak yıldız olan Sirius'u içerir. Sirius, aynı zamanda Kış üçgeni'nin bir parçasıdır.

Dikkat çekici noktalar

Büyük Köpek'in alfası Sirius, Dünya'dan görünen (Güneş'i saymazsak) en parlak yıldızdır. Ayrıca, Dünya'ya en yakın yıldızlardan biridir. Sirius, yakıcı, kavurucu anlamına gelir. Bu isimle anılmasının nedeni, Sirius'un doğudan yükselmeye başlamasının ardından, günler geçtikçe Güneş'in ışığında kaybolmasıyla birlikte yaz sıcaklarının başlamasıdır. Antik Yunan'da yazın bu günlerine, o sıcakta dışarıya çıkmak için sadece köpeklerin yeterince deli olduğuna ithafen, köpek günleri denirdi. Yıldız, bu sebepten Köpek Yıldızı olarak anılmaya başlamıştır. Sonuçta takımyıldız da Büyük Köpek olarak adlandırılmıştır.

Canis Major Yıldızı Güneşten yaklaşık olarak 7.000.000.000 kat daha büyüktür.

Büyük Köpek takımyıldızındaki diğer isimlendirilmiş yıldızlar:

  • β CMa: Mirzam - "Spiker"
  • γ CMa: Muliphein
  • δ CMa: Wezen - "Ağırlık"
  • ε CMa: Adara - "Bakire"
  • ζ CMa: Furud - "Parlak ve tek olan"
  • η CMa: Aludra

Dikkat çekici derin uzay nesneleri

Gökyüzünün bu bölgesinde pek derin uzay nesnesine rastlanmaz. Büyük Köpek'teki tek Messier nesnesi, 4.6 kadirden bir açık küme olan M41'dir (NGC 2287). Sirius'un 4 derece güneyinde yer alır. M41, Dünya'dan 2350 ışık yılı uzaklıktadır, yaklaşık 8000 yıldız içerir ve 24 ışık yılı çapındadır. Ayrıca birkaç tane K-sınıfı yıldız barındırdığı belirtilmiştir.

Takımyıldız bölgesinde görünen Büyük Köpek Cüce Gökadası, Samanyolu'nun çevresindeki bir yörüngede dönen, yakın zamanda keşfedilmiş bir cüce gökadadır.

Mitoloji

Bu takımyıldız, batılılar tarafından çok eski bir tarihten bu yana bilinmektedir. Leyla ile mecnun hikâyesinde de geçmektedir. Leylanın kopeği olarak bahsedilir. Leyla göçebe bir hayat yaşamaktadır. Mecnun Leylanın arkasından çadırının olduğu yere gelir ve Leylayı bulamaz ama Canis Major dilini uzatmış yeryüzünde Mecnunu karşılamıştır

Bu takımyıldızın Jüpiter tarafından europa'yı korumak üzere kurulduğu söylenir. Değişik inançlardan birisi de orion'un köpeklerinden biri olduğu inancıdır.

Dış bağlantılar


Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Orion (takımyıldız)</span>

Avcı takımyıldızı, kuzey göksel yarımkürede kış aylarında görülebilen belirgin bir takımyıldızdır. Modern 88 takımyıldızdan biridir ve MS 2. yüzyılda astronom Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldız arasındadır. Adını Yunan mitolojisindeki avcıdan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sirius</span> Büyük Köpek takımyıldızında yer alan ve gece gökyüzündeki en parlak yıldız

Sirius ya da Akyıldız, Büyük Köpek Takımyıldızı’nda yer alan bahar ayında kuzey yarı küreden görülebilen gece gökyüzünün en parlak yıldızıdır. Türkçe’de Akyıldız ismiyle bilinen Sirius, -1,47 olan görünür kadiri bakımından, görünür kadiri olarak kendine en yakın olan Canopus’a oranla iki kat daha parlaktır. Çıplak gözle tek yıldızmış gibi görünen Sirius, aslında tayf türlerine göre yapılan yıldız sınıflandırma sisteminde A1V sınıfında bulunan Sirius-A ile DA2 sınıfına giren ve Sirius-B olarak adlandırılan bir beyaz cüceden oluşan bir çift yıldızdır. Sirius bu parlak görünümünü aydınlatma gücünün yanı sıra Güneş Sistemi'ne yakınlığına borçludur. Güneş'e 2,6 parsek uzaklıkta oluşundan dolayı, Sirius sistemi uzaydaki yakın komşularımızdan biridir. Sirius kütlesi bakımından Güneş'in iki katıdır ve 1,42’lik bir mutlak kadir değerine sahiptir. Aydınlatma gücü Güneş'in 25 katı olmakla birlikte, Canopus veya Rigel gibi diğer parlak yıldızlarınkine oranla düşük kalır. Sirius sisteminin yaşı 200-300 milyon yıldır. Sistem başlangıçta iki mavimsi yıldızdan oluşuyordu. Bu iki yıldızdan da kütlesi bakımından daha büyük olan Sirius-B zamanla yakıtını tüketerek, dış katmanlarını kaybetmeden önce kırmızı dev haline gelmiş ve yaklaşık 120 milyon yıl önce dış katmanlarını uzaya atarak bugünkü hali olan bir beyaz cüceyi oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz cüce</span> bir yıldızın yaşam döngüsünde ışık saçtığı son halinden bir önceki hali

Beyaz cüce, termonükleer reaksiyonların meydana geldiği aşamadan sonra orta kütleli bir yıldızın evriminden kaynaklanan küçük ama yüksek yoğunluğa sahip yaşlı bir yıldızdır. Yüksek yüzey sıcaklığına rağmen çok düşük bir parlaklığa sahiptir ve bu nedenle Hertzsprung-Russell diyagramında ana kolun çok aşağısında yer alır. Kütlesi 8 kata kadar azaldığı halde yüksek yüzey sıcaklığını uzun süre koruduğundan "beyaz cüce" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Boötes (takımyıldız)</span>

Boötes ya da Çoban takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan birisidir. Batlamyus'un bahsettiği 44 takımyıldızdan da birisidir. Boötes genelde "Ayı Terbiyecisi" olarak tasvir edilir, çünkü Ursa Major ve Ursa Minor takımyıldızlarına yukarıdan bakar gibidir. Dünyadan görünen en parlak üçüncü yıldız olan Arcturus'u barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Canis Minor</span>

Canis Minor ya da Küçük Köpek Takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Küçük bir takımyıldızı olup adı, Büyük Köpek Takımyıldızıyla karşılaştırma olarak Latince "küçük köpek" anlamına gelir. Koordinatları 08h 00m, +05° 00′ civarındadır.

<span class="mw-page-title-main">Ursa Major (takımyıldız)</span>

Büyük Ayı takımyıldızı, kuzey gökyüzünde bulunan ve mitolojisi muhtemelen tarih öncesi dönemlere kadar uzanan bir takımyıldızdır. Latince adı "büyük ayı" anlamına gelir ve yakınındaki Küçük Ayı ile tezat oluşturur. Antik çağda, MS 2. yüzyılda Batlamyus tarafından Yunan, Mısır, Babil ve Asur astronomlarının önceki çalışmalarına dayanarak listelenen orijinal 48 takımyıldızdan biriydi. Bugün 88 modern takımyıldız arasında üçüncü en büyük takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Çift yıldız</span>

Çift yıldız, ortak kütle merkezinde yörünge yapan iki yıldızdan oluşan bir yıldız sistemidir. İki, üç, dört ya da daha çok yıldızlı sistemler çoklu yıldız sistemleri olarak adlandırılır. Bu sistemler, özellikle daha uzakken, çıplak göze tek bir ışık noktası olarak görünürler ve diğer yollarla çift olarak ortaya çıkarlar. Son iki yüzyıl boyunca yapılan araştırmalar sonucunda, evrende gözlemlediğimiz yıldızların yarısı ya da daha fazlasının, çoklu yıldız sistemlerinin parçası olduğunun farkına varıldı.

<span class="mw-page-title-main">Procyon</span>

Procyon, Küçük Köpek takımyıldızı'nın en parlak yıldızıdır. 0,34 kadir görünen parlaklığıyla gece gökyüzünün en parlak sekizinci yıldızıdır. Çıplak gözle bakıldığında tek bir yıldız gibi görünür fakat aslında ikili yıldız sistemidir. Procyon A olarak adlandırılan birincil bileşen, sarı-beyaz bir F-tipi ana kol yıldızıdır. Procyon B olarak adlandırılan ikincil bileşen ise, tayf sınıfı DQZ olan soluk bir beyaz cücedir. Parlaklığının nedeni Güneş'e olan göreceli yakınlığından değil, kendi içsel aydınlatma gücünden kaynaklanmaktadır. ESA'nın Hipparcos uydusuyla yapılan ölçümlerde, yıldızın uzaklığı 11,4 ışık yılı olarak hesaplanmıştır ve bu da Procyon'u en yakın komşu yıldızlardan birisi yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">VY Canis Majoris</span> 4.892 ışık yılı uzaklıkta, büyük köpek takımyıldızında bulunan bir üstündev yıldız

VY Canis Majoris ya da bilinen adıyla VY CMa, Büyük Köpek Takımyıldızı'nın içinde bulunan ve evrendeki bilinen en büyük yıldızlardan birisi olmasıyla beraber bir kızıl üstündev yıldız. Yarıçapı 1.420±120 güneş yarıçapı genişliğindedir. Ayrıca, aydınlatma gücü en yüksek yıldızlardan biri olan VY CMa, Dünya'dan yaklaşık 3.840 ışık yılı uzaktadır. Çift veya çoklu yıldız sistemlerinde bulunan çoğu yıldızın aksine, VY CMa tekil bir yıldızdır ve herhangi bir yıldızsal yoldaşı bulunmamaktadır. Bu yıldız yarıdüzenli değişen olarak kategorilendirilmiştir ve 2.000 günlük bir yörünge süresi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Wezen</span>

Delta Canis Majoris diğer geleneksel adı 'Wezen veya Wesen Büyük Köpek takımyıldızında bulunan bir yıldızdır. Geleneksel adı Arapçadan gelen وزن wazn, ağırlık anlamındadır. Dünyadan yaklaşık 1790 ışık yılı uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rigel (yıldız)</span> Yıldız

Rigel Orion burcundaki bir yıldız. Bu burcun en parlak yıldızıdır ve kuzey göğünde kışın Sirius yıldızından sonraki en parlak yıldızdır. Normal olarak Rigel'in olarak adlandırması gerekirdi. Bir görüşe gore ayni burçtaki değişken dev Betelgeuse 19. yüzyılda bugünkünden daha parlak olduğu için Rigel bu şekilde adlandırılmıştır.

Büyük Köpek Cüce gökadası gökyüzünde Büyük Köpek takımyıldızıyla aynı bölgede yer alır. Gökada, çoğunluğu kırmızı dev yıldızlardan oluşan yaklaşık 1 milyar civarında yıldız içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Beta Canis Majoris</span>

Beta Canis Majoris, Büyük Köpek takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 492 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve çoklu yıldız sisteminin birincil bileşeni olan B-tipi mavi-beyaz bir parlak devdir. Takımyıldızında köpeğin ön ayakları konumunda yer alır. Geleneksel isimleri olan Murzim, Al-Murzim veya Mirzam, Arapça Mirzem sözcüğünden (مرزم) gelmektedir ve "haberci" anlamındadır. Bu isim, Sirius'dan önce doğarak onun gelişini haber verdiği için verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ayı Hareketli Grubu</span>

Büyük Ayı Hareketli Grubu, 500 milyon yıl önce oluştuğu düşünülen ortak kökene ve ortak harekete sahip yakın bir yıldız topluluğudur. Çekirdeği yaklaşık olarak 80 ışık yılı uzaklıktadır. Çoğunlukla Büyük Ayı yıldızlarından oluşur ve parlak yıldızlar açısından oldukça zengindir.

<span class="mw-page-title-main">Mavi üstdev</span>

Mavi üstdev, bilimsel olarak OB üstdevleri olarak adlandırılan sıcak parlak yıldızlardır. Parlaklık sınıfı I ve spektral sınıf B9 veya daha öncekilere sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Epsilon Canis Majoris</span>

Epsilon Canis Majoris veya Adara, Büyük Köpek takımyıldızında bulunan bir ikili yıldızdır. Dünyadan 430 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup Büyük Köpek takımyıldızındaki ikinci en parlak nesnedir ve 1.50 görünen büyüklüğü ile gece gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biridir. Yaklaşık 4,7 milyon yıl önce, −3.99 görünen büyüklüğü ile gökyüzündeki en parlak yıldızdı.

<span class="mw-page-title-main">Orion'un Kemeri</span> Uzayda Parlayan 3lü

Orion Kuşağı, Orion (Avcı) takımyıldızının merkezinde yer alan çarpıcı bir yıldız desenidir. Üç parlak kuşak yıldızı olan; Alnitak, Alnilam ve Mintaka'dan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Sh2-308</span> Salma Bulutsusu

Sh2-308, Büyük Köpek takımyıldızının merkezine yakın bulunan iyonize hidrojenden oluşmuş bir H II bölgesidir. Gece gökyüzündeki en parlak yıldız olan Sirius'un yaklaşık 8 derece güneyindedir. Bulutsu, EZ Canis Majoris adlı Wolf-Rayet yıldızını çevreleyen bir kabarcığa benzer. Bu yıldız kısaca, yıldız evriminin ön-süpernova aşamasındadır. Bulutsu, Dünya'dan yaklaşık olarak 4.530 ışık yılı uzaklıktadır, fakat bazı kaynaklar hem yıldızın hem de bulutsunun 5.870 ışık yılı uzakta olduğunu belirtir. Hatta bulutsunun Dünya'dan 1.875 ışık yılı uzaklıkta olduğunu belirten kaynaklar da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kış üçgeni</span>

Kış üçgeni, kuzey kutup dairesinde kış mevsimi görünür olan ve üç parlak yıldızdan oluşan astronomik hayali yıldız desenidir. Bu yıldızlar, sırasıyla büyük köpek(canis major), avcı(orion) ve küçük köpek(canis minor) takım yıldızlarının başlıca yıldızları olan Sirius, Betelgeuse ve Procyon yıldızlarından çizilen hayali bir eşkenar üçgen olarak tanımlanır.