İçeriğe atla

Canhot Kuşuk

Canhot Kuşuk
Жанхъуэт Къущыкъу
Kabardey baş prensi
Görev süresi
1809-1822
Yerine geldiğiIV. Atajuk
Yerine gelenMakam kaldırıldı
Kabardey geçici mahkemesi başkanı
Görev süresi
1822-1830
Yerine gelenŞardan Yakub
Kişisel bilgiler
Doğum 1758
Ölüm 1830

Canhot Kuşuk (Kabardeyce: Жанхъуэт Къущыкъу; 1758 - 1830), Kabarda'nın son baş prensi (1809-1822); Kabardey geçici mahkemesinin ilk başkanı (1822-1830).

biyografi

Canhot Kuşuk'un sancağı

Kabardey Bekmırza ailesine mensup. Prens Cantok'un en büyük oğlu.

1787-1788'de Prens Kuşuk, Kabardeylerin Trans-Kuban bölgesinde Türklere ve Kırım Tatarlarına karşı Tümgeneral I.P. Goriç komutasındaki harekâta katıldı. 1795'te asal binbaşılığa terfi etti ve 1796'da "kabile mahkemelerinin kurulmasında mükemmel titizliği nedeniyle" albay rütbesini aldı.

19. yüzyılın başlarında, Prens Kuşuk, Kabardey'in en etkili isimlerinden biri oldu. 1809'dan beri yaptığı baş prenslik görevi Kabardey'in 1822'de Rus İmparatorluğunca ilhak edilmesiyle Kabardey geçici mahkemesinin başkanlığına atandı.

Çerek Nehri üzerindeki kendi köyünün yanı sıra Nalçik ve Yekaterinograd yakınlarında da toprakları vardı.

Kabardey Mübaşir, General I.P. Delpozzo mükemmel karakter kararlılığına dikkat çekti. Birbiriyle uzlaşmaz biçimde savaşan iki taraf arasında manevra yapmak zorunda kaldı: inatçı Kabardeyler ve Rus askeri yönetiminin temsilcileri. Kabardey'in nihai fethi ile ilgili tedbirler konusundaki tereddütü, Kafkasya'daki en yüksek askeri yetkililer arasında hoşnutsuzluk ve şüphe uyandırdı. General S.A. Bulgakov ona güvenmedi. General Delpozzo, raporlarından birinden bir alıntıyla kanıtlandığı gibi, onun hakkındaki fikrini değiştirdi: o, halkı öfkeye götüren ilk araçtır." General N.F. Rtişev ile birlikte, Prens Kuşuk, zamanının aktif bir siyasi figürü olarak hareket eden Digorları Rus himayesine girmeye ikna etmeye yönelik çabalar sarf etti; Kuzey Kafkasya ve Rusya halkları arasında arabuluculuk yapmaya çalıştı. Üç oğlu babalarının siyasi görüşlerini paylaşmadılar, Kabardeylerin Rusya'ya karşı mücadelesine aktif olarak katıldılar ve farklı zamanlarda öldüler.

Aile ve Çocuklar

Üç kez evlendi. Üç oğlu ve iki kızı vardı. Büyük oğlu Kuban Nehri'ni geçerken boğuldu, ikinci Georgiyevsk civarında öldü. en küçük oğlu Cambulat ise, Ekim 1825'te Nalçik'te Ruslar tarafından öldürüldü.

Kızları Hamset ilk olarak Küçük Kabardey prensi Talhosten ile ondan sonra Nogay mirza Albay Toganov ile, Kebahan Kabardey prensi Nevruz ile evlendi.

Kardeşleri Kırım-Girey, Elmirza ve Utsmi I. Nikolay tarafından vaftiz edilerek hristiyanlığa girdi.

Prens 1858'de öldü, babası Cantok ve büyükbabası Tatarhan'ın yanında, Günümüz Psıgansu köyündeki aile mezarlığına gömüldü.

Kaynakları

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kabardino-Balkarya</span> Rusya Federasyonundaki özerk cumhuriyet

Kabardino-Balkarya Cumhuriyeti ya da Kabardino-Balkarya, Rusya'nın 8 bölgesinden (okrug), 7 bölgeyi (region) içeren Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi'nde (okrug), "etnik adlar taşıyan" çokuluslu cumhuriyetlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesya</span> Kuzeybatı Kafkasyada Adige kabilelerinin birleşmesi ile kurulmuş eski bir devlet

Çerkesya, günümüzde Rusya sınırlarında kalan Kuzeybatı Kafkasya'da var olmuş tarihî ülke ve bölge. Rus-Çerkes Savaşı sonucunda Çerkesya yıkılmış ve Çerkes nüfusunun %75-90'ı topluca katledilmiş, kalan Çerkeslerin büyük kısmı da Osmanlı topraklarına sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında 1806-1812 yılları arasında yapılmış savaş

1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında birçok cephede yapılmış savaştır. Napolyon Bonapart'ın önderliğindeki Fransa'nın Avrupa'da başlattığı savaşların arka planında yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Balkarlar</span> Rusyanın Kuzey Kafkasya bölgesinde yaşayan türk budunu

Balkarlar, Kuzey Kafkasya'da yaşayan Türk halklarından biridir. Çoğunluğu, Rusya içindeki Kabardey-Balkarya cumhuriyetinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Kabarda</span>

Kabarda Prensliği veya Doğu Çerkesya, tarihsel ülke.

<span class="mw-page-title-main">Kabardeyler</span> Çerkes boyu

Kabardeyler veya Kabartaylar, Kuzey Kafkasya'nın yerlisi olan Çerkesleri oluşturan 12 boydan biridir. Rusya içindeki özerk Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti'ne adını veren halklardan biridir. Nüfuslarının bir kısmı başta Kabartay-Balkar Cumhuriyeti olmak üzere Kuzey Kafkasya ve Rusya Federasyonu içinde olmakla birlikte, büyük bir kısmı 19. yüzyıl sonunda yaşanan soykırım ve sonrasındaki Büyük Çerkes Sürgünü ile birlikte diyasporada yaşamaktadır. Türkiye, Mısır, Suriye ve Ürdün gibi Orta Doğu ülkeleri diyaspora Kabardeylerinin yoğunluk kazandığı yerler olmakla birlikte Avrupa ve Kuzey Amerika'da da önemli sayıda Kabardey nüfusu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hatukaylar</span> Çerkes boyu

Hatukaylar, tarihsel olarak Çerkesya'nın Hatukay vilayetinde yaşayan Çerkes boyu. Savaşçı kimlikli bir boy olarak biliniyorlardı. Günümüzde sayıları az olup çoğunlukla Türkiye'de yaşarlar. Çerkes bayrağında yer alan ve 12 Çerkes boyunu temsil eden yıldızlardan biri de Hatukayları ifade eder. Rus-Çerkes Savaşı döneminde Kafkasya'daki varlıkları Çerkes soykırımı sırasında yok edildi. Günümüzde Kafkasya'da kalmadıkları için Çerkes diyalektolojisinde adları geçmez. Şapsığlar, Hakuçlar, Abzehler gibi Batı Çerkeslerinde soylu sınıfı bulunmaz iken, Bjeduğ ve Çemguylarda olduğu gibi Hatukaylarda da bu sınıf görülür.

<span class="mw-page-title-main">Kuban</span>

Kuban, Güney Rusya'da Kuban Nehri çevresinde, Karadeniz kıyısında Don Stepleri, Volga Deltası ve Kafkasya arasında ve Kırım Yarımadası'ndan Kerç Boğazı ile ayrılmış olan bir coğrafî bölgedir. Krasnodar Krayı hem resmen hem gayriresmî olarak sıkça Kuban olarak belirtilse de, Kuban sadece burayı içermez, ayrıca Adıge, Karaçay-Çerkesya Cumhuriyetlerini ve kısmen Stavropol Krayını da içerir.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya Prensliği</span>

Abhazya Prensliği, Gürcistan Krallığı içerisinde devam eden iç karışıklıklar içerisinde ortaya çıkmış feodal karakterli eski bir devlettir. Bağımsızlığını kaybetmesinden sonra önce Osmanlı İmparatorluğu tarafından sonra da Çarlık Rusyası tarafından belli ölçüde otonomi elde edip varlığını sürdürse de, 1864 yılında Rusya tarafından tamamen ele geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Donskoy</span> Moskova büyük knezi

Aziz Dmitri İvanoviç Donskoy ya da Don'lu Dmitri, bazen basitçe Dmitri -, II. İvan'ın (1326–1359) oğlu. 1359'dan itibaren Moskova Büyük Prensi ve 1363'ten itibaren Vladimir Büyük Prensi olarak ölümüne kadar hükmetmiştir. Rusya'daki Moğol otoritesine açıkça meydan okuyan ilk Moskova prensiydi. Donskoy takma adıdır, Don Nehri üzerinde gerçekleşen Kulikovskaya Muharebesi'nde (1380) Tatarlara karşı büyük zaferini ifade eder. 19 Mayıs'ta kutlanan ziyafet günüyle Ortodoks Kilisesi'nde bir Aziz olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Gagarin</span> Rus ressam, tümgeneral ve yönetici

Prens Grigori Grigoryeviç Gagarin, Rus ressam, tümgeneral ve yönetici idi.

<span class="mw-page-title-main">I. Niko Dadiani</span>

Nikoloz "Niko" Dadiani veya Nikolay Davidoviç Dadian-Mingrelsky, Megrelya'nın son Prensidir. 1853'ten 1867'ye Megrelya Prensliği yapmıştır. Gürcistan'ın soylu Dadiani Hanedanı'ndan olan babası Davit Dadiani'nin ölümüyle tahta geçmiş ama asla devlet işlerinde kendi başına karar vermemiştir. Saltanatı sırasında ülkeyi fiilen annesi Prenses Ekaterina yönetmiştir. 1857'de Megrelya geçici bir Rus yönetimi altına girmiştir. 1867'de Dadiani resmi olarak tahttan feragat etmiş ve Megrelya doğrudan Rus İmparatorluğu'na dahil olmuştur. Dadiani, daha çok Saint Petersburg'ta yaşamıştır. İmparatorluk Rus Ordusu'nda bir subay olan Dadiani, 93 Harbi'nde büyük general seçilmiş ve bu rütbeyle emekli olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Grigol Dadiani (Kolhideli)</span>

Grigol Dadiani Megrelya'da prenslik yapmış Dadiani hanedanının bir üyesiydi. Megrelya Prensi V. Levan Dadiani'nin oğlu olan Grigol, yeğeni I. Niko Dadiani'nin küçüklüğünde Megrelya'nın naip konseyi üyesiydi. Rus İmparatorluğu'nda subay olarak görev yapan Grigol, Rus-Türk, Kırım ve Kafkasya savaşlarında yer almış ve tümgeneral rütbesi ile emekli olmuştur. Aynı zamanda bir edebiyat tutkunu olan Dadiani, Kolhideli mahlasıyla Romantizm akımından şiirler yazmıştır.

Kanjal Savaşı; 1708'de Prens Kurğoko önderliğindeki Kabardey Çerkeslerinin, Kırım Tatarları ve Türklerden oluşan Kırım Hanı Kaplan Giray'in birliklerini mağlup ettiği bir savaş. 2013 yılında, Rusya Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Kanjal Savaşı'nın "Çerkes ve Osetlerin ulusal tarihinde büyük önem taşıdığını" belirtti.

V. Giorgi Gurieli 1756-1758, 1765-1771 ve 1776-1788 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir.

V. Mamia Gurieli, 1797-1826 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. 1797'den 1809'a kadar amcası Prens Kaihosro'nun naipliği altındaydı. Mamia, Guria'nın idaresinde ve eğitim sistemindeki reform çabalarına öncülük eden Avrupalılaşan bir hükümdardı. Osmanlı'ya bağlılığı reddederek, 1810'da Guria'yı Rus İmparatorluğu'na bağlı özerk bir prenslik haline getirdi. Amcası Kaihosro ve Guria'nın önde gelen soyluları 1820'de Rus hegemonyasına karşı silahlanmaya başladıklarında bile yeni düzene bağlılığını sürdürdü. Mamia'nın imparatorluğa olan sadakati, Guria'daki ayaklanmaları durdurma konusunda kararsız bir tutum sergilemesine rağmen, Rus hükûmeti tarafından takdir edildi. Mamia'nın kendisi ayaklanmadan sonra giderek daha fazla depresyona girdi ve 1826'da öldü yerine oğlu Davit'i Guria'nın son prensi olarak bıraktı.

Kurgoko Atajuko (Hatekhuşıko) (Kabardeyce: Кургъуокъуэ ХьэтIохъущокъуэ, Rusça: Кургоко Атажукин Kabardey baş prensi, Kazıy Atajuko'nun büyük oğludur.

IV. Kaihosro Gurieli 1797'den 1809'a kadar reşit olmayan yeğeni V. Mamia Gurieli'nin naibi olarak Guria Prensliği'ni fiilen yönetmiş Gurieli hanedanı üyesidir. Saltanatı döneminde, Guria'ya düzen ve istikrar getiren bir dizi önlem aldı. Kaihosro, 1809'da iktidar yetkilerini yeğeni V. Mamia'ya verdikten sonra bile Guria siyasetindeki etkisini sürdürdü. Rus İmparatorluğu Guria ile sıcak ilişkiler kursa da, Kaihosro Rusların iyi niyetlerinden şüpheleniyordu. Mamia Rusya'ya sadık kalırken, Kaihosro 1820'de Batı Gürcistan'da patlak veren Rus hegemonyasına karşıtı ayaklanmaya katıldı. İsyancıların yenilgisinden sonra Kaihosro, 1829'da öldüğü Osmanlı topraklarına kaçmak zorunda kaldı.

Canbolat Boletıqo, Çemguy baş prensi, Çerkes askeri komutan ve aristokrat. Rus-Çerkes Savaşı'nın en etkili isimlerinden biriydi. Soylu Boletıqo ailesindendi.

Mısost Bematıqo, Çerkes aristokrat ve askerî komutan. 1785 ile 1788 yılları arasında Kabarda başprensi. Rusya'nın Çerkesya'yı işgaline karşı çıktı ve Rusya'ya karşı Kırım Hanı ile ittifaklar kurdu. Yaşlılığında ise Rusya'ya bağlılık yemini ettiğini belirten bir mektup gönderdi.