İçeriğe atla

Canes Venatici (takımyıldız)

Koordinat:Sky map 13sa 00d 00s; +40º 00' 00″
Canes Venatici
Takımyıldız
Canes Venatici
Canes Venatici takımyıldızının haritası
KısaltmaCVn
TamlayanCanum Venaticorum
SembolizmAvlanan köpekler
Bahar açısı12sa 06,2d ila 14sa 07,3d
Yükselim+27,84° ila +52,36°[1]
Alan465 derece kare (38.)
Ana yıldızlar2
Bayer/Flamsteed
yıldızları		21
Gezegeni olduğu
bilinen yıldızlar		4
Parlak yıldızlar (3,00m'den)1
En parlak yıldızCor Caroli (α CVn) (2,90m)
Yakın yıldızlar (10 pc içindeki)2
Messier nesneleri5
Göktaşı yağmurları
  • Canes Venaticidler
Çevreleyen
takımyıldızlar
En iyi Mayıs ayı saat 21:00'de
+90° ve −40° enlemleri arasında görülebilir.

Av Köpekleri takımyıldızı (Latince: Canes Venatici), Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından belirlenen 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda Johannes Hevelius tarafından oluşturulmuş küçük bir kuzey takımyıldızıdır. Adı Latince "av köpekleri" anlamına gelir ve çizimlerde genellikle komşu takımyıldız olan Çoban Boötes'in köpeklerini temsil eder şekilde tasvir edilir.

Cor Caroli, 2,9 kadir görünür büyüklüğüyle takımyıldızın en parlak yıldızıdır. La Superba (Y CVn), çıplak gözle görülebilen en kırmızı yıldızlardan ve aynı zamanda en parlak karbon yıldızlarından biridir. Dünya'dan bakıldığında bize yüzünü dönmüş gibi görünen Fırıldak Gökadası, sarmal yapısı fark edilen ilk gökada olma özelliğini taşır. Bunların yanı sıra, 66 milyar güneş kütlesiyle bilinen en büyük kütleli kara deliklerden biri olan kuasar TON 618 de bu takımyıldızda yer alır.

Tarihçe

Hevelius'un yıldız atlasında tasvir edilen Av Köpekleri. O dönemin geleneklerine göre görüntünün ayna görüntüsü şeklinde olduğuna dikkat ediniz.
Av Köpekleri, Urania'nın Aynası'ndan alınan bu 1825 tarihli yıldız haritasında göze göründüğü yönelimiyle tasvir edilmiş.

Av Köpekleri takımyıldızını oluşturan yıldızlar pek parlak değildir. Klasik dönemde Batlamyus, yıldız kataloğunda bu yıldızları Büyük Ayı takımyıldızının altında yer alan ve bir şekil oluşturmayan yıldızlar olarak listelemiştir.

Orta Çağ'da bu yıldızların 'Çoban' Boötes'in köpekleri olarak tanımlanması bir çeviri hatasından kaynaklanmıştır. Boötes'in bazı yıldızları, geleneksel olarak onun sopasını (Yunanca: κολλοροβος, kollorobos) temsil ettiği şekilde tanımlanıyordu. Yunan gökbilimci Batlamyus'un Almagest adlı eserini Yunancadan Arapçaya çeviren Huneyn bin İshak bu Yunanca kelimeyi bilmiyordu ve benzer sesli, bir tür silahı ifade eden Arapça bir kelime olan العصا ذات الكُلاب al-'aşā dhāt al-kullāb yani "kancalı asa" olarak çevirdi.

Arapça metni daha sonra Latinceye çeviren Gerard of Cremona, كُلاب (kullāb, 'kanca') kelimesini كِلاب (kilāb, 'köpekler') ile karıştırdı. Her iki kelime de Arapça metinde harekeler olmadan yazıldığında aynı görünür, bu da Gerard'ın bunu Hastile habens canes ('mızrak saplı köpekler') olarak çevirmesine yol açtı.[2] 1533 yılında Alman gökbilimci Peter Apian, Boötes'i iki köpekle birlikte tasvir etti.[3]

Bu hayali köpekler, Hevelius'un 1687'de onları ayrı bir takımyıldız yapmaya karar verene kadar astronomi literatüründe dolaştı.[4] Hevelius yıldız atlasında kuzeydeki köpek için Asterion,[a] güneydeki köpek için ise Chara[b] isimlerini seçti ve bunları "av köpekleri" anlamına gelen Canes Venatici olarak adlandırdı.[6]

Çek gökbilimci Antonín Bečvář yıldız kataloğunda Asterion ismini β CVn için, Chara ismini ise α CVn için kullandı.[7]

Uluslararası Astronomi Birliği 1930 yılında Orta Çağ ve Rönesans dönemine ait birkaç takımyıldızı kaldırmış olmasına rağmen "Av Köpekleri" Canes Venatici, IAU'nun belirlediği 88 takımyıldızdan biri olarak varlığını sürdürmüştür.[8]

Komşular ve sınırlar

Av Köpekleri kuzeyde ve batıda Büyük Ayı, güneyde Berenis'in Saçı ve doğuda Çoban takımyıldızlarıyla çevrilidir. Uluslararası Astronomi Birliği tarafından 1922'de kabul edilen üç harfli kısaltması "CVn"dir.[9] Belçikalı gökbilimci Eugène Delporte tarafından 1930'da belirlenen resmi takımyıldız sınırları,[8] 14 kenarlı bir çokgen ile tanımlanmıştır.

Ekvatoral koordinat sisteminde bu sınırların sağ açıklık koordinatları 12sa 06,2d ila 14sa 07,3d arasında, dik açıklık koordinatları ise +27,84° ila +52,36° arasındadır.[1] 465 derece karelik bir alanı kaplayan takımyıldız, 88 takımyıldız arasında büyüklük bakımından 38. sırada yer alır.

Notlar

  1. ^ Hevelius'un kuzeydeki köpek için seçtiği Asterion ismi, Yunanca αστέριον kelimesinden gelir ve 'küçük yıldız' anlamındadır.[5] Bu, αστηρ 'yıldız' veya 'yıldızlı' kelimesinin küçültme halidir. (Allen 1963, s. 115)
  2. ^ Hevelius'un güneydeki köpek için seçtiği Chara ismi Yunanca χαρά kelimesinden gelir ve 'sevinç' anlamındadır.(Allen 1963, s. 115)

Kaynakça

  1. ^ a b Canes Venatici, constellation boundary. The Constellations. Uluslararası Astronomi Birliği. 16 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  2. ^ Allen 1963, s. 105; Kunitzsch 1959, ss. 123–124; Kunitzsch 1974, ss. 227–228; Kunitzsch 1990, ss. 48–49
  3. ^ Apianus 1533; Allen 1963, s. 157
  4. ^ Ridpath, Ian. "Canes Venatici". Star Tales. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024. ; Ridpath & Tirion 2017, ss. 98–99
  5. ^ Kunitzsch, P.; Smart, T. (2006). A Dictionary of Modern Star Names: A short guide to 254 star names and their derivations (2nd revised bas.). Sky Publishing. s. 22. ISBN 1-931559-44-9. 
  6. ^ Ridpath & Tirion 2017, ss. 98–99; Hevelius 1690
  7. ^ Bečvář 1951
  8. ^ a b Delporte, Eugène (1930). Délimitation scientifique des constellations. International Astronomical Union. 
  9. ^ Ridpath, Ian. "The IAU list of the 88 constellations and their abbreviations". 15 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Av Köpekleri takımyıldızı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Orion (takımyıldız)</span>

Avcı takımyıldızı, kuzey göksel yarımkürede kış aylarında görülebilen belirgin bir takımyıldızdır. Modern 88 takımyıldızdan biridir ve MS 2. yüzyılda astronom Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldız arasındadır. Adını Yunan mitolojisindeki avcıdan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Taurus (takımyıldız)</span>

Taurus ya da Boğa takımyıldızı, zodyak kuşağı takımyıldızlarından biridir. "Taurus" adı Latincede "boğa" anlamına gelir. Boğa, kuzey yarımkürede çıplak gözle dahi seçilebilecek kadar göze çarpan bir takımyıldızdır. Batısında "Koç", doğusunda "İkizler", kuzeyinde "Kahraman" ve "Arabacı", güneydoğusunda "Avcı", güneyinde "Irmak" ve güneybatısında "Balina" takımyıldızlarıyla çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Aquarius (takımyıldız)</span>

Kova takımyıldızı, Oğlak ve Balıklar takımyıldızları arasında yer alan, Zodyak kuşağındaki bir ekvatoral takımyıldızdır. Adı Latince "su taşıyıcısı" veya "kova taşıyıcısı" anlamına gelir ve eski astronomik sembolü (♒︎) suyu temsil eder. Kova, Zodyak üzerindeki en eski bilinen takımyıldızlardan biridir. 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biriydi ve günümüzde hala kullanılan 88 modern takımyıldız arasında yer almaktadır. Balina takımyıldızı Cetus, balık takımyıldızı Pisces ve ırmak takımyıldızı Eridanus gibi suyla ilişkilendirilen takımyıldızların bolluğu nedeniyle genellikle "Deniz" olarak adlandırılan bir bölgede bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Ophiuchus (takımyıldız)</span> 13 zodyak takımyıldızından birisi

Yılancı takımyıldızı, gök ekvatoru boyunca uzanan büyük bir takımyıldızdır. Adı, "yılan taşıyan" anlamına gelen Antik Yunanca ὀφιοῦχος (ophioûkhos) kelimesinden gelir ve genellikle elinde yılan tutan bir adam olarak tasvir edilir. Yılan, Serpens takımyıldızı ile temsil edilir. Yılancı, 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biriydi ve günümüzdeki 88 modern takımyıldızdan biri olarak kalmıştır. Takımyıldızın eski bir alternatif adı ise Serpentarius'tur. 13 zodyak takımyıldızından biri olmasına rağmen, zodyak takımyıldızları aralarında bir simgeye sahip olmayan tek takım yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Andromeda (takımyıldız)</span> bir takımyıldız

Andromeda, 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan ve 88 modern takımyıldızdan biridir. Kuzey Göksel Yarımküre'de yer alan takımyıldız, Yunan mitolojisinde kayalara zincirlenip deniz canavarı Cetus tarafından yenilmek üzere bırakılan Cassiopeia'nın kızı Andromeda'nın adını taşır. Andromeda, Perseus efsanesindeki karakterler için adlandırılmış diğer birkaç takımyıldızla birlikte, Kuzey Yarımküre'de en çok sonbahar akşamları belirgin şekilde görülür. Kuzeydeki dik açıklığı (deklinasyon) nedeniyle yalnızca 40° güney enleminin kuzeyindeki gözlemciler tarafından görülebilir, daha güneydeki gözlemciler için ise ufkun altında kalır. Kapladığı 722 derece karelik alanla en büyük takımyıldızlardan biridir. Bu büyüklük, Dolunayın boyutunun 1.400 katından, en büyük takımyıldız olan Suyılanı'nın boyutunun %55'inden ve en küçük takımyıldız olan Güneyhaçı'nın boyutunun 10 katından fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Boötes (takımyıldız)</span>

Boötes ya da Çoban takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan birisidir. Batlamyus'un bahsettiği 44 takımyıldızdan da birisidir. Boötes genelde "Ayı Terbiyecisi" olarak tasvir edilir, çünkü Ursa Major ve Ursa Minor takımyıldızlarına yukarıdan bakar gibidir. Dünyadan görünen en parlak üçüncü yıldız olan Arcturus'u barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Aquila (takımyıldız)</span> Aquila (Kartal takımyıldızı), modern 88 takımyıldızdan biridir

Aquila, modern 88 takımyıldızdan biridir. Mitolojide Zeus'un Kuşu olarak bilinir. Onun devlerle olan savaşında ona yardım eder ve ona bekçilik yapar.

<span class="mw-page-title-main">Canis Major</span>

Canis Major ya da Büyük Köpek takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Ayrıca, Batlamyus'un 48 takımyıldızından oluşan listesinde de geçer. Avcı Orion'u takip eden köpeklerden birini temsil ettiği söylenir Büyük Köpek takımyıldızı, gece gökyüzündeki en parlak yıldız olan Sirius'u içerir. Sirius, aynı zamanda Kış üçgeni'nin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fornax (takımyıldız)</span>

Ocak takımyıldızı, Güney göksel yarımküre'de yer alan ve kısmen göksel nehir Eridanus tarafından çevrelenmiş bir takımyıldızdır. Latincede "fırın" anlamına gelen adını, 1756 yılında Fransız gökbilimci Nicolas Louis de Lacaille vermiştir. Ocak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Monoceros (takımyıldız)</span>

Tekboynuz takımyıldızı, gök ekvatoru üzerinde yer alan soluk bir takımyıldızdır. Tanımlanması 17. yüzyıl haritacısı Petrus Plancius'a atfedilir. Batısında Avcı, kuzeyinde İkizler, güneyinde Büyük Köpek ve doğusunda Suyılanı takımyıldızlarıyla çevrilidir. Sınır komşusu olan diğer takımyıldızlar arasında Küçük Köpek, Tavşan ve Pupa yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Sagitta (takımyıldız)</span>

Sagitta ya da Okçuk takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Sagitta adı Latince'de ok anlamına gelmektedir. Bu takımyıldız Sagittarius (Yay) takımyıldızıyla karıştırılmamalıdır. Antik olduğu halde, 4. kadirden daha parlak yıldızı olmaması ve gökyüzündeki en küçük takımyıldız olmasından ötürü önemsiz bir takımyıldızdır. Batlamyus, 1. yüzyılda listelediği 48 takımyıldız arasına bu takımyıldızı da dahil etmiştir. Günümüzde Uluslararası Astronomi Birliği'nce belirlenmiş 88 modern takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürede yer alır ve gök ekvatorundan çok fazla uzakta yer almaması sebebiyle Güney Kutup Dairesi haricinde dünyanın her yerinden görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Scutum (takımyıldız)</span>

Scutum ya da Kalkan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. 17. yüzyılda oluşturulmuştur. Scutum adı Latince'de kalkan, koruyucu anlamlarına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Ursa Major (takımyıldız)</span>

Büyük Ayı takımyıldızı, kuzey gökyüzünde bulunan ve mitolojisi muhtemelen tarih öncesi dönemlere kadar uzanan bir takımyıldızdır. Latince adı "büyük ayı" anlamına gelir ve yakınındaki Küçük Ayı ile tezat oluşturur. Antik çağda, MS 2. yüzyılda Batlamyus tarafından Yunan, Mısır, Babil ve Asur astronomlarının önceki çalışmalarına dayanarak listelenen orijinal 48 takımyıldızdan biriydi. Bugün 88 modern takımyıldız arasında üçüncü en büyük takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Ursa Minor (takımyıldız)</span>

Ursa Minor ya da Küçük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Büyük Ayı takımyıldızı "Büyük Kepçe"ye çok benzeyen "Küçük Kepçe", gerçekte tam bir takımyıldız değildir. Büyük Kepçe'nin işaretçileri gibi, Küçük Kepçe'nin kasesinin sonundaki parlakça yıldızların da özel bir adı vardır: Kutbun Bekçileri!

Değişen yıldız belirtmesi, astronomi'de değişen yıldız'lara verilen özel bir tanımlayıcıdır. 17. yüzyılda Bayer tüm parlak yıldızları kataloglarken, takımyıldız adlarının kısaltmaları önüne eski yunan alfabesinin harflerini koyarak bir adlandırma yoluna gitmiştir. Yunan alfabesinin harfleri yeterli olmayınca bu adlandırmaya Latin alfabesinin küçük harfleri ve daha sonra da büyük harfleri ile devam etmiştir. Fotoğraf filminin astronomide kullanılmaya başlaması ile gözlenen yıldız sayısındaki hızlı artış sonucu, Hevelius ve Flamsteed, harflerle yapılan adlandırmanın yeterli olmayacağını düşünerek, bir takımyıldızdaki üyeleri sağ açıklık sırasına dizmişler ve takımyıldız adının önüne sayıları koyarak yıldızları adlandırmayı tercih etmişlerdir. Argelander, 19. yüzyıl ortasında "Bonner Durchmunsterung (1855)" kataloğu ve haritalarını oluştururken, çok sayıda ışık değişimi gösteren yıldızın var olduğunu görmüş ve bunların düzenli bir şekilde adlandırılması gerektiğini düşünmüştür. Argelander değişen yıldızların adlandırılması için arayış içinde iken Latin alfabesinin küçük harfleri tükenmiş, büyük harflerin ise bir kısmı kullanılmış durumdaydı. Alfabenin sonuna yakın harfler hiçbir takımyıldız üyesi için kullanılmamıştı. Argelander öncelikle, bir takımyıldızda 9 dan fazla değişen keşfedilemeyeceği düşüncesi ile Latin alfabesinin R, S, T, U, V, W, X, Y, Z harflerini takımyıldız isminin "in" halinin önüne koyarak adlandırmaya başlamıştır. Ancak yeterli olmadığını görünce, aynı harflerin ikili kombinasyonlarını kullanmıştır:

<span class="mw-page-title-main">Beta Canum Venaticorum</span>

Beta Canum Venaticorum, Av Köpekleri takımyıldızı yönünde bulunan G-tipi anakol yıldızıdır. Görünen parlaklığı 4,26 kadir olan yıldız, takımyıldızının ikinci en parlak yıldızıdır ve yaklaşık olarak 28 ışık yılı uzaklıkta yer alır. β CVn, Yeni Genel Katalog'da NGC 4530 olarak girişi yapılan nesneyle aynı nesnedir.

Alfa<sup>2</sup> Canum Venaticorum değişeni

Alfa2 Canum Venaticorum değişeni, değişen yıldızların bir türüdür. Bu yıldızlar, sınıfları B8p ile A7p aralığındaki kimyasal olarak tuhaf ana kol yıldızlarıdır. Güçlü manyetik alanlara ve güçlü silikon, stronsiyum veya krom tayf çizgilerine sahiptirler. Parlaklıkları genellikle 0,5 ile 160 günlük bir süre boyunca 0,01 ile 0,1 kadir aralığında değişkenlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Mısır astronomisi</span>

Mısır astronomisi, tarih öncesi zamanlarda, Predinastik Dönem'de gelişmeye başladı. M.Ö. 5. binyılda yapılan Nabta Playa'daki taş dairelerin tasarımında astronomik hizalamalardan esinlenilmiş olabilir. Tarihi Hanedan Dönemi M.Ö. 3. binyılda başladığında, 365 günlük periyot sistemi zaten Mısır takviminde kullanılıyordu ve Nil'in yıllık su baskınlarının belirlenmesinde yıldız gözlemi önemli bir yer tutuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Cor Caroli</span> Av Köpekleri takımyıldızının en parlak yıldızı

Cor Caroli, Alfa Canum Venaticorum veya α Canum Venaticorum olarak belirtilen ikili yıldızdır. Uluslararası Astronomi Birliği "Cor Caroli" adını özellikle ikilinin daha parlak olan yıldızı için kullanır. Alfa Canum Venaticorum, kuzey takımyıldızı Av köpekleri'nin en parlak yıldızdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.