İçeriğe atla

Camili Biyosfer Rezervi

Koordinatlar: 41°15′36″K 41°46′12″D / 41.26000°K 41.77000°D / 41.26000; 41.77000
Camili Biyosfer Rezervi
Saha içerisinde bulunan Uğurköy'den bir görünüm.
DevletTürkiye
İlArtvin
İlçeBorçka
Koordinatları 41°15′36″K 41°46′12″D / 41.26000°K 41.77000°D / 41.26000; 41.77000
Kapladığı alan 27.152,4 hektar (67.095 akre)[1]

Camili Biyosfer Rezervi, Artvin'in Borçka ilçesine bağlı Camili köyü ile çevresindeki altı köyü de içine alan 27.152 hektarlık bir havzadır. Havza içerisinde 1998'de orman Bakanlığınca tabiat koruma alanı ilan edilmiş iki adet ormanlık saha, Maral Şelalesi ve iki önemli vadi mevcuttur. 29 Haziran 2005'te UNESCO tarafından İnsan ve Biyosfer Ağı'na Türkiye’nin ilk biyosfer rezervi olarak dâhil edilmiştir. 2024'te sahada terapi ormanı açılmıştır.

Yıl boğu yağış alan nemli bir iklimi vardır, kışları çok soğuk geçer.

Bölgenin %65'i ormanlıktır ve 110 familya ve 432 cinse ait toplam 990 bitki taksonu kaydedilmiş olup bunların 23'ü endemik türdür. Yırtıcı göçmen kuşların rotasındadır ve özellikle Kafkas arı ırkının yaşam alanıdır.

Bölge

Rezerv sahası

Saha; Borçka Belediyesine bağlı olup ilçe merkezinin 55 km uzağındadır. Doğusu, güneyi ve batısı yüksek dağlarca çevrelenmiş, 27.152 hektarlık bir alandır. Bir tarafı Türkiye Gürcistan sınırına dayanmakta olup bu kısmı birinci derece askerî yasak bölge olarak tanımlanmıştır. Söz konusu yasak bölge 2004 öncesinde sınır boyunca 600 m genişliğinde iken 2004'te Bakanlar Kurulu Kararı ile 100 m'ye düşürülmüştür.[2] Saha, Tarım Bakanlığınca 2001'de Gen Koruma Alanı ilan edilmiş, 29 Haziran 2005'te UNESCO'nun İnsan ve Biyosfer Ağı'na Türkiye’nin ilk biyosfer rezervi olarak dâhil edilmiştir.[1][3] 2024'te sahada terapi ormanı oluşturuldu.[4]

1921'de Maçahel bölgesi olarak anılan alanda yerleşik 18 köyde bir referandum yapıldı. Böylece 12 köy Sovyetler Birliği'nde 6 köy (Camili, Maral, Düzenli, Efeler, Kayalar ve Uğurlu) de Türkiye'de kaldı. 6 köyün merkezi niteliğindeki Camili köyüne atfen Maçahel'in Türkiye'deki bölgesine Camili Havzası denildi.[5]

Rakım Camili Köyü'nde 350 m iken Karçal Tepesi'nde 3414 m’ye ulaşmaktadır.[2] Dağlık alanlar akarsular tarafından derin bir şekilde parçalanmıştır. Bu da jeomorfolojik bağlamda dağlar, tepeler, vadiler, sırtlar ve yamaçlardan mürekkep bir saha yaratmıştır. Öyle ki rezerv içerisindeki arazinin yaklaşık %88’i dik, sarp ve çok sarp alanlardan oluşmaktadır.[6]

İçerisinde iki adet tabiat koruma alanı, Maral Şelalesi ve iki önemli vadi mevcuttur. Vadi tabanları tamamen kızılağaçlarla kaplıdır. Burada 3 ila 6 yıl süresinde 7–8 m boyunda kızılağaç ormanları oluşmaktadır. Saha içerisinde akan iki dere Camili’de birleşerek Çoruh'a dökülür.

Sahaya girişler, 1815 rakımlı Küçükyayla geçidine yapılmış giriş kontrol ve bilgilendirme binası vasıtasıyla sağlanır.

Camili-Efeler tabiat koruma alanı

Orman Bakanlığı tarafından 1998 yılında tabiat koruma alanı olarak ilan edilmiştir. 1453 hektar genişliğindedir. Orman ekosistemleri çok tabakalı, tam kapalı ve genel olarak geniş yapraklı türlerin özellikle de doğu kayınının egemen olduğu karışık bir yapı göstermektedir. Yer yer de gürgen ve ıhlamur, Anadolu kestanesi, akçaağaç bulunmaktadır.[7]

Camili-Gorgit tabiat koruma alanı

Orman Bakanlığı tarafından 1998 yılında tabiat koruma alanı olarak ilan edilmiştir. 490.5 hektar genişliğindedir. Anıtsal özelliklere sahip doğu ladini, doğu kayını ve akçaağaçların bulunduğu ormanlarla kaplıdır. Bölgede yaşayan ayı, karaca, geyik, porsuk, yaban kedisi ve vaşak; kafkas ve Baran engerekleri Klark ve Kafkas kertenkeleleri ile kara hayalet ve Kafkas zümrütü türündeki kelebekler tehlike altındaki türlerdendir. Bölge, yırtıcı kuşların göç yolu üzerindedir. Bu özelliği sebebiyle de huştavuğu, ortanca ağaçkakan, aksırtlı ağaçkakan, çalış kamışçını, çizgili ötleğen ile alaca sinekkapan sık görülür.[7]

Coğrafyası

Oluşumu

Araziyi, Alp orojenezi ve çağdaşı volkanizma ürünleri oluşturur. En yaşlı birimler Üst Kretase yaşlı asit ve bazik nitelikteki denizaltı volkanizmasının ürünleridir. Bu birimler, Paleosen’den Eosen sonlarına kadar devam eden volkanizmayla birlikte aynı ortamda sedimantasyonun sürmesine bağlı olarak kalın volkano-sedimanter istifler meydana getirmişlerdir. Üst Pliyosen’de yatay ve dikey yönde tektonik hareketlere maruz kalan sahada Kuaterner esnasında epirojenik tarzda yükselmeler etkili olmuştur. Yine bu dönemde özellikle Karçal Dağları'nın olduğu arazide düşük açılı bindirmelerle kendini gösteren ekay tipi yapılar ve ters faylar meydana gelmiştir.[8] 4. dereceden deprem bölgesi statüsüne sahip olup deprem riski oldukça azdır.[6]

İklimi

Havza, dört mevsim bol yağışlı ve nemlidir. En çok kışın ve güzün olmak üzere yıllık ortalama 1564 mm yağış alır. Yıllık sıcaklık ortalaması 11.9 °C olmakla birlikte kışın 0 °C’nin altına düşer ve kar kalınlığı yer yer 2–3 m’yi geçer. Mayıs sonuna değin karın kalkmadığı yerler bulunur. Hâkim toprak tipi kahverengi kireçsiz asit orman topraklarıdır. 50–100 m. mesafede bir kaynak görülür. Yükseltisi 350 m ila 3415 m arasında değişir.[6]

Bitki örtüsü ve hayvan varlığı

Bölgenin %65'i ormanlıktır ve 110 familya ve 432 cinse ait toplam 990 bitki taksonu kaydedilmiştir. Bu taksonların 953'ü tohumlu bitki, 37'si de eğrelti bölümüne aittir. 145 bitki taksonu tıbbi ve ticari değere sahiptir. 23'ü endemik türdür. Doğu ladini, doğu kayını, kestane ve Kafkas ıhlamuru gibi doğal yaşlı ve karışık ılıman kuşak yağmur ormanları, alpin ve subalpin ekosistemler, sucul toplulukların koruma önceliği vardır. Orman altı diri örtüsünde tipik yer bitki örtüsü olarak ise cehri ve karayemiş, orman gülü, ayı üzümü, bodur ardıç, eğreltiotu, kara yosunu, böğürtlen, ahududu ve otsu bitkiler yer alır.[3][9] Bölgede 150 yaşında bir Doğu Göknarı ortalama 33–35 m boy vermektedir. Ancak bunlar arasında 40 m’yi aşanları da tespit edilmiştir.[6] Başlıca endemik türler şunlardır: Doronicum balansae, Helichrysum artvinense, Inula helenium orgyalis, Hieracium karagolense, Tanacetum coccineum Scorzonera seidlitzii ve S. Tomentosa.[6][10]

Saha; Kafkas arı ırkı, boz ayı, Kafkas engereği, çengel boynuzlu dağ keçileri, Kafkas semenderi ve kırmızı benekli alabalık için yaşam alanıdır.[6][11]

Yerleşim

Vadi içerisindeki düzlükler, az eğimli yamaç ve sırtlar ile heyelan düzlüklerinde yayılış göstermişlerdir. Güney, güneydoğu ve güneybatı yamaçlar yerleşim yeri olarak tercih edilmiştir. Havzadaki köyler, birkaç evin oluşturduğu birbirinden uzak mahallelerden oluşan dağınık yerleşimlerdir. Evler birbirlerinden 5 ila 20 dakikalık yürüme mesafesiyle ayrılırlar.[12]

Efeler, Uğur ve Düzenli Vadilerine doğru ve bu vadilerin birleştiği noktalarında meskun Efeler, Kayalar, Düzenli, Uğur, Maral ve Camil isminde altı köy ve Karçal Dağları'nın eteklerinde de yaylalar bulunmaktadır. Köylerin toplam alanı 1870,70 ha'dır.[13] . Yöre insanının başlıca geçim kaynağı fındık üretimi, hayvancılık ve arıcılıktır.[14]

Kasımda yağan kar yolları kapatır ve bölgenin Türkiye tarafını iki ila üç ay ulaşılamaz hâle sokar. Bölge halkı da bu aralıkta Artvin Valiliğinin Gürcistan ile imzaladığı protokol çerçevesinde ihtiyaçlarını Gürcistan tarafından karşılar.[15]

Galeri

  • Bölgede kaydedilmiş bir video. (üreten: Şenol Kös)

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b "Camili Biosphere Reserve, Türkiye". unesco.org. 10 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  2. ^ a b Aydın, İnci Zeynep; Türker, Mustafa Fehmi (2010). "Artvin- Borçka Camili Biyosfer Rezerv Alanındaki Ekoturizm Potansiyelinin Orman Köylüleri Üzerindeki Sosyo-Ekonomik Etkilerinin İrdelenmesi". 1 (11). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. s. 43-51. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2022. 
  3. ^ a b "Sürdürülebilir Kalkınmada Bir Başarı Öyküsü: 'Camili Biyosfer Rezervi'" (PDF). UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. 12 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2018. 
  4. ^ "Yaygınlaşan terapi ormanları "strese iyi gelecek"". Anadolu Ajansı. 19 Haziran 2024. 20 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024. 
  5. ^ Sarıçayır, Ecem (18 Kasım 2013). Türkiye'nin Tek Biyosfer Alanı: Camili. Arkitera (Tez). 20 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024. 
  6. ^ a b c d e f KAYMAZ, Çağlar Kıvanç (2012). Camili(Macahel)'nin Coğrafi Etüdü (Artvin-Borçka) (PDF) (Yüksek lisans). Atatürk Üniversitesi. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  7. ^ a b Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Özel Amaçlarla Korunan Orman Ekosistemleri (PDF). KIRSAL ÇEVRE VE ORMANCILIK SORUNLARI ARAŞTIRMA DERNEĞİ. ss. 53-68. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  8. ^ Koday, Zeki (2013). "Turizmin Doğal Çevre ile İlişkisine Bir Örnek: Camili (Macahel) Biyosfer Rezerv Alanı (Artvin, KD Türkiye)". Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi Bildiriler Kitabı. Fatih Üniversitesi. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  9. ^ Ertürk, Erdoğan (2015). "Camili Biyosfer Rezervi ve Kırsal Kalkınmadıki Önemi" (PDF). 2023'e Doğru 3. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu. Orman Mühendisleri Odası. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  10. ^ Eminağaoğlu, Özgür; Kutbay, Hamdi Güray; Özkan, Zafer Cemal; Ergül, Arzu (1 Ocak 2008). "Flora of the Camili Biosphere Reserve Area (Borçka, Artvin, Turkey)". Turkish Journal of Botany (İngilizce). 32 (1): 43-90. ISSN 1300-008X. []
  11. ^ Güler, Ahmet (1 Nisan 2001). "Morphological Characters of the Honeybee (Apis mellifera L.) of the Artvin Borçka-Camili (Macahel) Region". Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 25 (4): 473-481. ISSN 1300-0128. []
  12. ^ Karahan, Esra; Saatçi, Suphi (29 Aralık 2020). "Camili Havzası (Macahel) Geleneksel Konutları". FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi: 425-444. doi:10.16947/fsmia.849246. ISSN 2147-3153. 
  13. ^ ALBAYRAK, Ferruh Fatih (2010). Korunan Alanların Ekoturizm Gelişimine Örnekleri: Camili Biyosfer Rezervi Örneği (Yüksek lisans). Artvin Çoruh Üniversitesi. 
  14. ^ İnanç, Sevim (2014). "Camili Biyosfer Rezerv Alanının Sosyal Dokusu ve Yönetsel Sorunları" (PDF). II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu. 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024. 
  15. ^ "Türkiye'nin İlk ve Tek Biyosfer Rezervine Sahip olan Borçka Macahel Bölgesinde 11. Ayda Yağan Kar Nedeniyle Türkiye'yle Bağlantısı Kesiliyor". Anka Haber Ajansı. 21 Haziran 2023. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Efeler, Borçka</span>

Efeler, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı köydür.

<span class="mw-page-title-main">Borçka</span> Artvin ilinin ilçesi

Borçka, Artvin iline bağlı bir ilçe ve ilçenin merkezidir. Çoruh Nehri kıyısında yer alan Borçka kasabası eskiden Çoruh'ta kayıkla yapılan taşımacılığın iskelelerinden biriydi. Borçka'nın yüz ölçümü olarak en büyük köyü Güreşen eski adıyla Pehlivan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Camili, Borçka</span> Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı köy

Camili, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Hertvisi / Hertvis'tir. Türkiye tarafındaki Maçaheli bölgesinin diğer köyleriyle birlikte UNESCO'nun Camili Biyosfer Rezervi'ne ev sahipliği yapmaktadır.

Maçahel, günümüzde Türkiye'in Artvin iline ve Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'ne yayılan vadinin ve tarihsel bölgenin adıdır. Daha eski adının Bicihiani'dir. Türkçede Maçahel veya Macahel olarak yazılır. Bölgedeki vadi ve akarsu ile eskiden yapılan tüfeklere ise Maçahela (Machakhela) denir.

<span class="mw-page-title-main">Düzenli, Borçka</span>

Düzenli, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Maralköy</span>

Maralköy, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Bir Gürcü köyü olan Mindieti, tarihsel Maçaheli bölgesinin Türkiye tarafında kalan köylerinden biridir. Maralköy endemik flora ve faunaya sahip doğası ve Maral Şelalesi'yle de tanınır.

Türkiye'deki tabiat parkları listesi, Türkiye'de bulunan tabiat parklarının derlendiği listedir. Tarım ve Orman Bakanlığı kayıtlarına göre Türkiye'de 266 adet tabiat parkı bulunmaktadır. 1 Aralık 1983'te tabiat parkı ilan edilen Ölüdeniz Kıdrak Tabiat Parkı, Türkiye'nin ilk tabiat parkıdır. Sınırları içerisinde yirmi altı farklı tabiat parkı bulunduran İstanbul, bu bakımdan en zengin il olup yüz ölçümü 19.624,27 hektar (196,2427 km2) olan Ayvalık Adaları Tabiat Parkı, Türkiye'nin en geniş tabiat parkıdır. En son 23 Kasım 2023'te tabiat parkı olarak ilan edilen yer, Kâğıthane Hasdal Tabiat Parkı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Maral Şelalesi</span> Artvinde şelale

Maral Şelalesi, Artvin ili, Borçka ilçesinde Karçal Dağları'nda Maral Deresi üzerindeki şelale. Şelale tek bir eğim kırıklığından, 63 m yüksekten düşer. Şelale adını, eski adı Mindieti olan Maralköy'den alır. Günümüzde Camili Biyosfer Rezervi alanında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sinharaja Orman Rezervi</span>

Sinharaja Orman Rezervi, Sri Lanka'da bir ulusal parktır. Uluslararası öneminden dolayı UNESCO tarafından Biyosfer Rezervi ve Dünya Mirası Alanı olarak belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maçahel Suyu</span> Gürcistan ve Türkiyede nehir

Maçahel Suyu Türkiye'nin Artvin ilinde doğan ve Gürcistan'daki Acara Özerk Cumhuriyeti'ne akan bir nehirdir. Ana kollarını Uğur-Maral ve Efeler dereleri oluşturmaktadır. Nehir, Gürcistan sınırlarında Çoruh Nehri'ne karışır. Toplam uzunluğu 37 kilometredir. Havzası 369 км²'dir. Akış hızı 20,8 м³/s'dir.

<span class="mw-page-title-main">Uzunbocak</span>

Uzunbozhak, Bulgaristan'ın güneydoğusundaki Istranca Tabiat Parkı'ndaki beş doğa koruma alanından biri olan bir UNESCO Biyosfer Rezervidir. Koruma alanı bazen Lopushna. olarak da adlandırılır. Uzunbozhak 13 Aralık 1956'da kurulmuş ve Mart 1977'de UNESCO biyosfer rezervleri ağına dahil edilmiştir. 2529.6 hektar veya 25.296 km²'lik bir alanı kaplamaktadır. Koruma alanı topraklarında tüm ekonomik faaliyetler yasaktır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Vidzeme Biyosfer Rezervi</span>

Kuzey Vidzeme Biyosfer Rezervi, Estonya sınırındaki kuzey Vidzeme bölgesinde yer alan Letonya'nın tek biyosfer rezervidir.

<span class="mw-page-title-main">Karpat Biyosfer Rezervi</span>

Karpat Biyosfer Rezervi, 1968 yılında doğa rezervi olarak kurulan ve 1992 yılında UNESCO Dünya Biyosfer Rezervleri Ağı'nın bir parçası haline gelen bir biyosfer rezervidir. 2007'den bu yana, Uzh Nehri Millî Parkı'nın bazı bölgeleri ile birlikte rezervin daha büyük kısmı, Karpatlar ve Avrupa'nın Diğer Bölgeleri Antik ve İlkel Kayın Ormanlarının bir parçası olarak UNESCO Dünya Mirası Siteleri'nde listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bistrişko Branişte</span>

Bistrişko Branişte, Bulgaristan'daki Vitoşa Dağı'nda yer alan ve Golyam Rezen, Malak Rezen ve Skoparnik doruklarının doğu yamaçlarını, Golyam Kupen Zirvesi'nin kuzey yamaçlarını ve Vitoşka Bistritsa Nehri ile Yançevska Nehri'nin üst vadilerini kapsayan bir doğa koruma alanıdır. Yüzey alanı 1061.6 ha, rakımı 1430 ve 2277 m arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya karma ormanları</span>

Kafkasya karma ormanları, Kafkas Dağları, Küçük Kafkas sıradağları ve Karadeniz'in doğu ucundaki Kuzey Anadolu Dağları'nda konumlanmış geniş yapraklı karma ormanlardan oluşan ekolojik bölgedir.

Azerbaycan devlet rezervleri; fauna, flora ve ekosistemlerini koruyan Azerbaycan devlet rezervlerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Golija</span>

Golija, güneybatı Sırbistan'da, Ivanjica ve Novi Pazar kasabaları arasında yer alan bir dağdır. Dinar sıradağlarının bir parçasıdır. Dağ, önemli biyolojik çeşitliliğe sahip yoğun ormanlarla kaplıdır. Sırbistan'daki ilk UNESCO - MAB kayıtlı biyosfer rezervi olan Golija-Studenica Biyosfer Rezervi'ni içerir. Aynı zamanda birkaç tarihi anıt ve manastırın bulunduğu küçük bir kayak merkezidir. En yüksek zirve, 1,833 m'lik yüksekliği ile Jankov kamen'dir.

<span class="mw-page-title-main">İremeti Camii</span>

İremeti Camii veya İremit Camii, tarihsel Maçaheli bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Maralköy'de tarihi bir camidir. Köyün İremeti mahallesinde bulunduğu için bu adı taşımaktadır. İremeti Camii, Maçaheli vadisinin Türkiye tarafında tespit edilmiş sekiz ahşap camiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Camili-Gorgit Tabiatı Koruma Alanı</span> Tabiati Koruma Alani (01a.02.0032)

Camili-Gorgit Tabiatı Koruma Alanı Artvin'in Borçka ilçesine 45 kilometre uzaklıkta olan 490 hektarlık bu orman 24.03.1998 tarihinde koruma altına alınmıştır. Avrupa ve Asya sınırları içerisinde bulunan en büyük doğal yaşlı ormandır ve Türkiye'de bulunan el değmemiş ormanlardan biridir.

Camili-Efeler Ormanı, Artvin'in Borçka ilçesine 45 kilometre uzaklıkta olan ve Efeler köyü içerisinde bulunan 1023 hektarlık bu orman 24 Mart 1998 tarihinde koruma altına alınmıştır. Türkiye'deki el değmemiş ormanlardan biridir. Birçok ağaç çeşidine ve özellikle anıt ağaçlarına ev sahipliği yapar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.