Calvary Alayı

Calvary Alayı
Sanatçı	Pieter Brueghel (baba)
Yıl	1564
Tür	Ahşap üzerine yağlı boya
Boyutlar	124 cm × 170 cm (49 in × 67 in)
Konum	Viyana Sanat Tarihi Müzesi, Viyana

Calvary Alayı ya da Çarmıha Gidiş,^[1] Flaman Rönesans ressamı Pieter Bruegel'in 1564 tarihli ahşap üzerine yağlı boya manzara tablosudur. İsa'nın kendi çivileneceği devasa haçı kurgusal olarak Flaman topraklarında taşıma sahnesini gösteren eser, sanatçı tarafından "BRVEGEL MD.LXIIII" şeklinde imzalanmıştır ve şu anda Viyana Sanat Tarihi Müzesinde sergilenmektedir. Calvary ya da Golgotha, Kudüs'te bulunan, Hristiyan inanışına göre İsa'nın çarmıha gerildiği tepenin adıdır.

Tarihi ve açıklama

Bu tablo, boyutları bakımından Bruegel'in bilinen en büyük ikinci eseridir. Anvers'li zengin koleksiyoner ve Bruegel'in himayesinde olduğu Niclaes Jonchelinck'in envanterinde bulunmuş on altı eserinden biridir. Bruegel'in Aylar serisine aracılık eden Jonchelinck, bu eserde de aynı görevi yapmış olabilir. Eser Bruegel'den Jonchelinck'in Antwerp'teki koleksiyonuna geçmiştir. 1604 yılında Kutsal Roma Cermen İmparatoru II. Rudolf'un Prag Koleksiyonunda kayıtlı olan eser, buradan Viyana'ya nakledilmiş. Napoleon Bonaparte tarafından 1809 yılından 1815'e kadar savaş ganimeti olarak Paris'te tutulmuştur.

150'den fazla insan figürünü içeren eser kalabalık bir kompozisyondur, Bruegel'in diğer eserlerine göre oldukça geleneksel çizgidedir ki bunun nedeni muhtemelen böylesine kutsal bir dini olayı elen alan eserin, isimsiz bir flaman ressamı olan Brunswick Monogramcısı'nın ve çağdaşı Pieter Aertsen'in çok bilinen projelerinin bir uyarlaması olmasıdır. İsa'nın kalabalıklar arasında dikkat çekmeyen konumu, Bruegel'in sık sık uyguladığı bir yöntemdir. Resmin ana temasını kalabalıklar arasında gizlemiştir. Öyle ki resimdeki figürler dahi bu hedef saptırmaya yardımcı olmaktadırlar, herkesin bakışları resmin sağ alt kadranına yakın Simon'un askerler tarafından haçın taşınmasına yardım etmek üzere zorla alınmasına dönmüştür,^[2] ve hemen hiç kimse İsa'ya dönük değildir. Kederli Meryem Ana ve yandaşları, kasıtlı olarak arkalarında meydana gelen dramatik olaylara kayıtsız bir tutum içinde ve suni bir şekilde kayalık bir zemine yerleştirilmişlerdir.

Bruegel'in manzara çalışmaları kariyeri boyunca, kuş bakışı manzaralardan, olağanüstü doğallığı göze çarpan Aylar serisindeki geniş manzaralara doğru gelişim göstermiştir. Joachim Patinir'in öncülük ettiği Antwerp Ekolü, inanılmaz biçimde yeryüzüne çıkmış kaya kütleleriyle karakterizedir. Patinir'in takipçileri tarzı popüler fakat eski formüle dönüştürmüşlerdir. Bruegel'in manzara çizimleri dizisi, bu formülün kademeli olarak terk edilişini gösterir. Ancak bu çalışmada ressamın Antwerp ekolüne dönüşünün sebebi, kutsal toprakların kayalık ve alışılmadık arazi yapısını resmine aktarmak istemesidir.

Tabloda Tanrı, sahneye yukarıdan bakan konumdaki değirmenci olarak betimlenmiştir. Resmin sol tarafındaki şehrin etrafındaki surlar içindeki halka hayat çemberini ve sol taraftaki yeşil yapraklı ağaç ise hayat ağacını simgeler. Sol tarafındaki Golgotha Tepesindeki izleyicilerin oluşturduğu siyah halka ise ölüm çemberini simgeler. Ressam kendisi ve hamisi Jonchelinck'i de sağ tarafta ölüm ağacı olarak simgelediği tekerlek şeklindeki dar ağacının dibinde resmetmiştir.

Detaylar

Bruegel'in çalışmalarında çağının yaşam tarzına ilişkin gözlemlerinden kaynaklı görünün bir canlılık hakimdir. Halka açık infazlar 16. yüzyıl dünyasında özellikle de sorunlu Flandre topraklarında alışılagelmiş bir olaydı. Ressam öndeki arabanın içinde oturmakta olan, az sonra İsa'nın her iki yanında çarmıha gerilerek infaz edilecek iki hırsızı da göstermektedir. Hırsızlar, anakronik olarak iki yanlarında cübbeli rahipler varken, avuçlarında tutmakta oldukları haç figürleriyle son günah çıkarmalarını yaparken gösterilirler.

Hırsızlar, rahipler ve bulundukları arabayı çevrelemiş korkunç izleyici kalabalığının hepsi çağlarının özgün kıyafetleri içerisindedirler. Ressam, İsa'nın koruyuculuğu konusunda iki hırsız arasında bir ayrım belirtmemiştir. Bruegel zamanında karnaval ya da festival havası olan toplu infaz ortamlarına katıldı. Dolayısıyla arabanın etrafında sefil halde ve korku dolu hükümlülere mutlak bir ilgisizlikle bön bön bakan kalabalıkları gösterir. Başka bir tarafta bu etkinliklerdeki kalabalıklardan beslenen seyyar satıcılar ve yan kesiciler gösterilir. Sol tarafta, Golgotha Tepesi'nde iki haç hırsızların bedenlerinin asılması için dikilmiş vaziyettedir.

Kazılmış çukur ise İsa'nın bedeninin asılacağı haç içindir. İnfaz edilmiş bir cesedin kuzgunlardan arta kalan kısımlarının sarkmakta olduğu tekerlek şeklindeki bir darağacından yeni cümbüşün! yaşanacağı korkunç noktaya doğru akın etmekte olan yaya ve atlı izleyiciler gösterilir. İsa'nın kendisi dışında alaydaki tüm askerler çağdaş kıyafetler giymektedirler, Bruegel burada olayın şüphe götürmeyecek şekilde kendi zamanında gerçekleşmiş şekilde temsil etmektedir.^[3]

Kırmızı ceketli İspanyol lejyonerlerinin özellikle gösterilmesi ressamın döneminde ülkesindeki İspanyol varlığına karşı hoşnutsuzluğunu gösterir. Resimdeki kutsal figürler olan Aziz John ve diğer iki Maria'nın (Meryem) yardımıyla duran halsiz Meryem Ana olayların gerçekleştiği zeminden kayalık bir zemin üzerine yerleştirilerek ayrıştırılmıştır. Arkalarındaki dram ve farkında olmadıkları büyük kalabalıktan bağımsız görünüşte, kendi halleri üzerinedirler. Meryem ana ve arkadaşları arkalarındaki figürlerden daha büyük ve izole durumdadırlar.

Referans alınan kurgular

Michael Francis Gibson'ın Değirmen ve Haç isimli tarihsel romanı konusunu bu tablodan almıştır.^[4] 2011 yılında Polonyalı yönetmen Lech Majewski tarafından aynı adla sinemaya uyarlanmıştır.^[5]