İçeriğe atla

Caltech Milimetre-altı Gözlemevi

Koordinatlar: 19°49′21″N 155°28′34″W / 19.8225°K 155.476°B / 19.8225; -155.476
Caltech Milimetre-altı Gözlemevi
Bulunduğu yer(ler)Hawaii County, Hawaii, ABD
Koordinatlar19°49′21″N 155°28′34″W / 19.8225°K 155.476°B / 19.8225; -155.476 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
OrganizasyonKaliforniya Teknoloji Enstitüsü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Yükseklik13.570 ft (4.140 m) Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Dalga boyu1.300, 350, 850 µm (230, 860, 350 GHz)
Yapım tarihi–1985 (–1985) Bunu Vikiveri'de düzenleyin
İlk ışık1986 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Kullanımdan kaldırılma2015 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Teleskop çeşidigözlemevi
radyo teleskop Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Çap10,4 m (34 ft 1 in) Bunu Vikiveri'de düzenleyin
submm.caltech.edu/cso/ Bunu Vikiveri'de düzenleyin
ABD Hawaii üzerinde Caltech Milimetre-altı Gözlemevi
Caltech Milimetre-altı Gözlemevi
Caltech Milimetre-altı Gözlemevi konumu
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Caltech Milimetre-altı Gözlemevi (Caltech Submillimeter Observatory, CSO), Mauna Kea Gözlemevleri'ndeki 15 metrelik (49 ft) James Clerk Maxwell Teleskobu'nun (JCMT) yanında yer alan 10,4 metre (34 ft) çapındaki bir milimetre-altı dalga boyu teleskobuydu. CSO, terahertz radyasyon bandının milimetre-altı astronomisiyle ilgiliydi. 1985 yılında inşa edilen teleskop, 18 Eylül 2015 tarihinde kapatıldı.[1]

En son 8 Eylül 2015 tarihinde kullanılan CSO, bölgenin kültürel, doğal ve bilimsel kaynaklarını korumayı amaçlayan Hawaiʻi Üniversitesi Maunakea Kapsamlı Yönetim Planı'nın "Hizmet Dışı Bırakma Planı" kapsamında dağdan kaldırılan ilk teleskoptur.[2] Caltech Milimetre-altı Gözlemevi'nin (CSO) Maunakea'daki 34 fit çaplı teleskobunun sökülmesine 28 Ağustos 2023 tarihinde başlandı. Tüm ıslah sürecinin 2024 yazına kadar tamamlanması ve 4 milyon dolardan fazlaya mal olması bekleniyor.

Teleskop 1980'lerde Robert Leighton liderliğindeki bir ekip tarafından tasarlanmış ve Caltech'te inşa edilmiştir. Alet düzeni yıllar içinde Caltech öğretim üyeleri, öğrencileri ve personeli, NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'ndaki bilim insanları ve dünyanın dört bir yanındaki kurumlardan işbirlikçiler tarafından geliştirilmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Third Maunakea observatory set for decommissioning". University of Hawaii News. University of Hawaii. 21 Ekim 2015. 4 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2015. 
  2. ^ "DECOMMISSIONING PLAN FOR THE MAUNA KEA OBSERVATORIES" (pdf). hilo.hawaii.edu (İngilizce). Ocak 2010. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gemini Rasathanesi</span> Hawaii ve Şilide 8,1 metrelik iki teleskopu olan gözlemevi

Gemini Rasathanesi Hawaii ve Şili'de 8,1 metrelik iki teleskopu olan astronomik rasathane. Bu ikiz teleskoplar, kuzey ve güneyde neredeyse tüm gökyüzünü kapsamaktadır. Şu anda astronomların kullandığı optik/kızılötesi teleskopların en gelişmiş ve en büyükleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Hawaii (ada)</span> Büyük Okyanusta bulunan Hawaii Takımadalarının en büyük adası

'Hawaii veya Hawaii Büyük Adası (İngilizce: The Big Island, Hawai‘i; Hawaii dili: mokupuni o Hawai‘i Büyük Okyanus kuzeyinde bulunan volkanik Hawaii Takımadaları'nın en büyüğü ve en güneydoğuda bulunanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Atacama Large Millimeter Array</span>

Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA), Şili'nin kuzeyinde Atacama Çölü'nde yüksek bir platoda bulunan astronomik interferometre özellikli radyo teleskoplardır. Milimetre ölçülerinde dalgaboylarını belirlemek daha kolay olduğundan rasathane, yüksek ve kuru olması nedeniyle Atacama Çölü'nde 5.000 metre yükseklikteki Chajnantor Platosu'na kurulmuştur. 66 adet 12 metre ve 7 metre çaplarında radyo teleskoplar evrendeki milimetre ve milimetre-altı ölçülerinde dalgaboylarını araştırmaktadır. ALMA'nın evrenin erken dönemlerindeki yıldız doğumları hakkında fikir vermesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Llano de Chajnantor Rasathanesi</span> Kuzey Şilide Atacama Çölünde bulunan rasathane grubu

Llano de Chajnantor Rasathanesi, yerden 4.800 m yüksekte, Kuzey Şili'de Atacama Çölü'nde bulunan rasathane grubuna verilen genel bir isimdir. Antofagasta bölgesinde bulunan bu alan, San Pedro de Atacama köyüne yaklaşık olarak 50 kilometre uzaklıktadır. Oldukça kurak ve soğuk bir iklimi olan bu bölge insanlar için elverişli olmamasına karşın milimetre-altı astronomi için mükemmel bir konum özelliği taşımaktadır. Bunun nedeni ise su buharlarının milimetre-altı radyasyonu emerek gözlemin verimini düşürmesidir. Llano de Chajnantor bölgesi aynı zamanda dünyanın en büyük ve pahalı astronomik teleskop projesine, Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA), ev sahipliği yapmaktadır. Llano de Chajnantor ve çevresi Şili hükûmeti tarafından Chajnantor Bilim Fonu kapsamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Milimetre-altı astronomi</span>

Milimetre-altı astronomi, elektromanyetik spektrumdaki milimetre-altı dalga boyunda çalışmaların yapıldığı gözlemsel astonominin bir dalıdır. Gök bilimciler kızılötesi ve mikrodalga bandı arasındaki milimetre-altı dalgaboyunda, genellikle birkaç yüz mikrometre ve mikrodalga arasında çalışırlar. Milimetre-altı astronomide halen yaygın olarak dalga boyuna mikron ya da eski ismiyle mikrometre denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">James Clerk Maxwell Teleskobu</span>

James Clerk Maxwell Teleskobu (JCMT), Hawaii'deki Mauna Kea Gözlemevinde bulunan bulunan bir milimetre-altı dalga boyu teleskobudur. Teleskop, 4.092 metre yüksekliğindeki Mauna Kea'nın zirvesinin hemen yanına inşa edilmiştir. 15 metre genişliğinde ana bir aynaya sahip olan bu teleskop elektromanyetik spektrumların milimetre-altı dalga boylarını gözlemlemeye yarayan en büyük astronomik teleskop olma özelliğine sahiptir. Bilim insanları bu teleskopu Güneş Sistemi çalışmalarında, yıldızlararası toz ve gaz ve uzak galaksi çalışmalarında kullanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mneme (uydu)</span>

Mneme, Jüpiter'in düzensiz uydularından biridir. Jüpiter XL olarak da bilinmektedir. Hawaii Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından 2003'te bulgulanmıştır. Mneme, 9 Şubat 2003 tarihinde Hawaii'deki Mauna Kea Gözlemevi'nde Scott S. Sheppard ve Brett Joseph Gladman tarafından keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Mauna Kea Gözlemevleri</span>

Mauna Kea Gözlemevleri; ABD'ye bağlı Hawaii eyaletinin Büyük Hawaii Adasındaki Mauna Kea Dağının zirvesinde bulunan bir dizi astronomik araştırma tesisidir. Tesisler Mauna Kea Science Reserve'de bulunan "Astronomi Semti" olarak bilinen 500 dönümlük özel bir arazide yer almaktadır. Astronomi Semti 1967 yılında kurulmuş ve Tarihsel Koruma Yasası tarafından korunan bir arazi üzerinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılötesi astronomi</span>

Kızılötesi astronomi, kızılötesi radyasyon ile görüntülenebilen astronomik nesnelerin incelendiği astronomi dalıdır. Kızılötesi ışığın dalga boyu 0.75 ile 300 mikrometre arasında değişir. Kızılötesi, 380 ila 750 nanometre arasında değişen görünür radyasyon ile milimetre altı dalgalar arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Baby Boom (gökada)</span>

Baby Boom Gökadası, 12,2 milyar ışıkyılı uzaklıkta bulunan, yıldızlarla dolup taşan bir gökadadır. NASA'nın California Teknoloji Enstitüsü'ndeki Spitzer Bilim Merkezi tarafından keşfedilen galaksi, çok uzak evrendeki en parlak yıldız patlaması galaksisinin rekorunu elinde tutuyor ve parlaklık, aşırı yıldız oluşum oranının bir ölçüsüdür. Baby Boom Galaxy, yılda 4.000'e varan oranda yıldız ürettiği için "ekstrem yıldız makinesi" olarak adlandırıldı. Dünya'nın içinde bulunduğu Samanyolu galaksisi ise, yılda ortalama sadece 10 yıldıza çıkıyor.

Eric Wolfgang Weisstein, MathWorld ve Eric Weisstein'ın World of Scienceını (ScienceWorld) yaratan ve sürdüren bir ansiklopedisttir. CRC Concise Encyclopedia of Mathematicsin yazarıdır. Wolfram Research şirketinde çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Subaru Teleskobu</span>

Subaru Telescope Hawaii'deki Mauna Kea Gözlemevi'nde bulunan Japonya Ulusal Astronomi Gözlemevi'nin 8,2 metrelik amiral gemisi teleskopudur. Adını İngilizcede Pleiades olarak bilinen açık yıldız kümesinden almıştır. Devreye alınmasından 2005 yılına kadar dünyanın en büyük monolitik birincil aynasına sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Mauna Kea</span> Hawaii yanardağı

Mauna Kea, Hawaii adasında sönmüş bir yanardağdır. Zirvesi deniz seviyesinden 4,207.3 m yüksekliktedir, bu da onu Hawaii eyaletindeki en yüksek nokta ve dünyadaki bir adanın ikinci en yüksek zirvesi yapar. Zirve, büyük komşusu Mauna Loa'dan yaklaşık 38 m daha yüksektir. Mauna Kea, yüksekliği nedeniyle alışılmadık şekilde topografik olarak öne çıkmaktadır. Islak zirvesi, 4.207,3 metre ile dünyada 15. sırada, kuru zirvesi ise, 9.330 metre ile Everest Dağı'ndan sonra dünyada ikinci sıradadır. Kuru zirvesi, Everest Dağı'nın deniz seviyesinden yüksekliği olan 8.848.86 metreden daha uzundur. Bu yüzden bazı yetkililer, Mauna Kea'yı su altı tabanından dünyanın en yüksek dağı olarak etiketlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">2022 Mauna Loa püskürmesi</span>

Mauna Loa'nın 2022 püskürmesi, Hawaiʻi'de bulunan dünyanın en büyük aktif yanardağı olan Mauna Loa'da gerçekleşen volkanik etkinliğin bir bölümüydü. Mauna Loa, 27 Kasım 2022'de gece yarısından kısa bir süre önce, Moku'āweoweo'daki püsürme çatlaklarından lav akıntılarının çıkmasıyla patlamaya başladı. 38 yıl içinde yanardağdaki ilk patlama oldu. Püskürme, iki haftadan uzun bir süre sonra 13 Aralık 2022'de sona erdi. Patlama, kayıtlı hiçbir yaralanma veya ölümle sonuçlanmadı ve Mauna Loa Gözlemevi'nin yanı sıra adalar arası Saddle Road'daki ekipmanı tehdit ederken, 2018'de 700 evi yıkan komşu Kīlauea patlaması gibi diğer Hawaii patlamalarının neden olduğu büyük maddi hasara yol açmadı. Hawaii bölgesi sivil savunma yöneticisi bunu "Mauna Loa'dan isteyebileceğimiz en iyi durum" olarak nitelendirdi ve Hawaii Volkan Gözlemevi'nden sorumlu bilim adamı bunu "en sevdiği patlama" olarak nitelendirdi.

<span class="mw-page-title-main">UZAYBİMER Gözlemevi</span> Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Gözlemevi

Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Gözlemevi Uygulama ve Araştırma Merkezi, Erciyes Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü tarafından işletilen bir radyo astronomi gözlemevidir. Türkiye'nin merkezinde yer alan Kayseri ilinin Melikgazi ilçesindeki üniversite kampüsü içerisinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Siding Spring Gözlemevi</span>

Siding Spring Gözlemevi Avustralya Ulusal Üniversitesi'ndeki (ANU) Astronomi ve Astrofizik Araştırma Okulu'nun (RSAA) bir parçası olan Coonabarabran, Yeni Güney Galler, Avustralya yakınlarında bulunan bir gözlemevidir. Diğer birtakım teleskoplarla birlikte Anglo-Avustralya Teleskobunu da bünyesinde barındırmaktadır. Gözlemevi Woorat Dağı'ndaki Warrumbungle Milli Parkı'nda deniz seviyesinden 1.165 metre (3.822 ft) yüksekte konuşlanmıştır. Bu dağ ayrıca Siding Spring Dağı olarak da bilinmektedir. Siding Spring Gözlemevi, Avustralya Ulusal Üniversitesi(ANU) bünyesinde yer almakta olup, Stromlo Dağı ve Siding Spring Gözlemevleri araştırma okullarının da bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Uzak kızılötesi astronomi</span>

Uzak kızılötesi astronomi, uzak kızılötesi radyasyonda görülebilen gök cisimleriyle ilgilenen astronomi ve astrofizik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Gözlemevi</span> Hawaiideki ilk astronomik araştırma gözlemevi

Haleakala Gözlemevi, Hawaii'nin ilk astronomik araştırma gözlemevidir. Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü'ne ait olan tesis, Maui adasında bulunur. Enstitü, alandaki bazı tesisleri işletir ve bazı kısımları diğer kuruluşlara kiralar. Kiracılar arasında ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı (AFRL) ve Las Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı (LCOGTN) bulunmaktadır. 3.050 metre (10.010 ft) üzerindeki yüksekliğiyle Haleakala zirvesi, Dünya troposferinin üçte birinin üzerindedir ve mükemmel astronomik gözlem koşullarına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu</span> gözlemevi

Kanada–Fransa–Hawaii Teleskobu, Mauna Kea Gözlemevi'nin bir parçası olan, Hawaii'nin Büyük Adası'nda bulunan Mauna Kea dağının zirvesine yakın bir konumda 4.204 metre yükseklikte konuşlanmış bir teleskoptur. Teleskop, 1979'dan beri faaliyette olup, Prime Focus/Cassegrain konfigürasyonuna sahip olarak 358 metre (1.175 ft) kullanılabilir açıklık çapına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Leiden Gözlemevi</span> Hollandanın Leiden kentindeki astronomik gözlemevi

Leiden Gözlemevi Hollanda'da bulunan Leiden Üniversitesi'nin astronomi enstitüsüdür. 1633 yılında Willebrord Snellius'un çeyreğini barındırmak için kurulan bu gözlemevi, dünyadaki en eski faaliyet gösteren üniversite gözlemevidir ve hala mevcut olan tek eski gözlemevi Vatikan Gözlemevi'dir.