Caldarium
Calidarium (ayrıca calidarium, cella caldaria veya cella coctilium; Latince: caldus/calidus, sıcak, ılık[1]), klasik Roma hamamlarında kullanılan, sıcak su dolu dalma havuzuna sahip bir oda bölümüdür.
Caldarium, köleler tarafından bakımı yapılan bir ocakta ısıtılan sıcak hava tünelleriyle çalışan yerden ısıtma sistemi olan hypocaust ile ısıtılan yüksek sıcaklığa sahip ve buharlı bir odaydı. Caldarium, hamam odaları arasında en sıcak olan odaydı; buradan sonra banyo yapanlar, tepidarium üzerinden frigidarium'a geçerlerdi.
Hamamın müşterileri, vücutlarını zeytinyağı ile temizledikten sonra, fazla yağı çıkarmak amacıyla bir strigilis (kazıma aleti) kullanırlardı. Bu yağ bazen yerde bırakılırdı; köleler tarafından toplanır ya da kadınların saçlarında kullanmaları için yeniden kaba koyulurdu.[2]
Caldarium'un sıcaklığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak Romalıların ahşap tabanlı sandaletler kullandığı göz önüne alınırsa, sıcaklığın yaklaşık olarak 43 °C[3] veya biraz daha fazla olması muhtemeldir.
Roma'nın en büyük hamamlarında, odalar birkaç bölüme ayrılmıştı.[4]
Yapısı ve işlevi
Caldarium, günümüzdeki modern bir sıcak su havuzuna benzetilebilir. Bu havuz, terleme yoluyla deriden kirlerin atılmasını sağlamak amacıyla, neredeyse kaynar bir sıcaklıkğa yakın tutulurdu.[5] Caldarium'un çıkışında, banyo yapanların odadan çıkmadan önce başlarından aşağı dökmeleri için büyük bir labrum yani bir leğen bulunurdu. Caldarium'da bir süre vakit geçirdikten sonra aşırı ısınmamak için bu işlem banyo yapanlar için önem taşımaktaydı.[6]
Roma hamamları, arkeolojik olarak olağanüstü ölçüde sofistike ısıtma sistemleriyle bilinmektedir. Caldarium'un ilk ve en çok övgüye tabi tutulan ısıtma unsuru, hipokaust sistemiydi.[7] Bir hipokaust sisteminde, odanın zemini ile temel arasında boşluk oluşturmak için zemin, bir dizi destek ya da platform üzerine kaldırılırdı.[8] Bu boşluğa bir ocak yerleştirilir ve duvarlar ile zeminler kiremitlerle kaplanırdı. Ocakta, seramik kiremitleri ısıtmak için kömür ya da odun yakılırdı. Bu kiremitler, ısıyı muhafaza etmek ve ısı kaybını önlemek için çift işlev görürdü.[7][9] Hipokaust sistemine ek olarak, bir diğer önemli ısıtma unsuru ise içi boş duvarlardı. İlk bakışta çelişkili gibi görünse de, içi boş duvarlar caldarium'un ısıtma sistemleri için son derece önem arz etmekteydi. Bu içi boş duvarlar, alttaki hipokaust'ta yer alan mangaldan çıkan dumanın dikkatlice yerleştirilmiş havalandırma deliklerinden dışarı çıkmasını sağlıyordu. Bu durum, dumanın caldarium'da birikmesini önleyerek, taze ve ısıtılmış havanın oda içinde yeniden dolaşmasına olanak tanırdı. Ayrıca, bu içi boş duvarlar, odanın etrafında eşit bir sıcaklık dağılımı sağlamaktaydı ve böylece sıcak havan duvarın bir tarafından diğer tarafına hareket ederek tüm oda ısınıyordu. Son olarak, bu içi boş duvarlar, ısıtılmış havanın kompleksin diğer bölümlerine taşınmasını sağlayarak enerji tasarrufu sağlamakta ve her odanın ayrı ayrı ısıtılmasından daha verimli bir yöntem sunmaktaydı.[9]
Roma kamu hamamlarındaki en önemli ısıtma unsuru ise, odanın etrafını saran geniş pencere ağıydı. Yazar Seneca, bu yeni sistemi eleştiriyor olmasına rağmen, hamam pencerlerinin Romalılara etkisini dürüst bir şekilde aktarmıştır:[8]
"Günümüzde... insanlar, en geniş pencerelerden gün boyu güneş almayan, güneşlenerek aynı anda bronzlaşamayan ve banyo küvetlerinden kara ve deniz manzaralarını izleyemeyen banyoları güveye layık olarak görüyorlar."[10]
Kaynakça
- ^ Adams, J. N. (2013), Social Variation and the Latin Language 1 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cambridge: Cambridge University Press, p. 94.
- ^ "Roman Baths". History Learning Site (İngilizce). 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2019.
- ^ Dvorjetski, Estee (2007). Leisure, Pleasure and Healing: Spa Culture and Medicine in Ancient Eastern Mediterranean (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-474-2051-4.
The Roman caldarium appears to have maintaines a temperature of something in the region of 43C or 110F
- ^ «Caldarium 23 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.», sur mediterranees.net (consulté le 23 avril 2024)
- ^ James W. Ring, “Windows, Baths, and Solar Energy in the Roman Empire” American Journal of Archaeology (1996).
- ^ Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities (1898). "C.2.caldarium-harpers 30 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."
- ^ a b Claridge, Amanda (1998). "Baths". Rome : an Oxford archaeological guide. Internet Archive. Oxford ; New York : Oxford University Press. s. 54. ISBN 978-0-19-288003-1.
MÖ 2. yüzyılda oluşturulan temel formül, bir soyunma odası (apodyterium), soğuk havuzlu ısıtılmamış bir oda (frigidarium), ılık havuzlu veya havuzsuz bir ılık oda (tepidarium), ki bu oda, güçlü bir şekilde ısıtılmış bir odadan (caldarium) dolaylı olarak ısısını alabilirdi ve sıcak bir havuz ile ayakta duran ayrı bir su leğeni (labrum) barındırmaktaydı. Hypocaust, zemin altında bulunan boşluklara bağlanan bir ocakta odun yakma görevi görürdü (zemin küçük sütunlar üzerinde yükseltilmişti) ve daha fazla ısı gerektiğinde, duvarlara gömülü toprak borulara bağlanırdı. O andan itibaren, bağlamlarına ve himaye seviyesine bağlı olarak, neredeyse inşa edilen her hamamda olduğu gibi birçok bireysel çözüm geliştirildi. Cam pencerenin MS 1. yüzyılda icat edilmesi, daha fazla termal güç kaynağı sağladı ve birçok ara ısı derecesi ve atmosferin geliştirilmesini teşvik etti. Su kemerlerinden gelen artan su arzıyla birlikte soğuk ve sıcak yüzme havuzları da bu repertuara eklendi.
- ^ a b Mowdy, Haley (2016). The History and Importance of the Roman Bath 1 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (9), 1-7.
- ^ a b Ring, James W. (1996). "Windows, Baths, and Solar Energy in the Roman Empire". American Journal of Archaeology. 100 (4): 717-724. doi:10.2307/506675. ISSN 0002-9114. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024.
- ^ Seneca, Epistulae morales ad Lucilium.
