İçeriğe atla

Cahide Sonku

Cahide Sonku
Cahide Sonku
DoğumCahide Serap
27 Aralık 1919(1919-12-27)
San'a, Yemen
Ölüm18 Mart 1981 (61 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
MeslekOyuncu, yapımcı
Evlilik
Talat Artemel
(e. 1936; b. 1938)

İhsan Doruk
(e. 1943; b. 1954)
Çocuk(lar)Ender Doruk
Ebeveyn(ler)Yüzbaşı Necati Bey
AkrabaÇorapsız İbrahim Paşa (dedesi)
Canan Serap (ablası)

Cahide Sonku ya da doğumdaki adıyla Cahide Serap (27 Aralık 1919, Yemen - 18 Mart 1981, İstanbul), Türk sinema ve tiyatro oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın film yönetmeni[1] ve sinema oyuncusu.[1]

Yaşamı

Çocukluk

O dönem Osmanlı Devleti toprağı olan San'a'da doğdu. Babası bir Osmanlı subayı Yüzbaşı Necati Bey, dedesi Çorapsız İbrahim Paşa ise Osmanlı Ordusunda 7. Ordu Komutanı'ydı. Aynı yıllarda babası dedesinin emrindeydi.[2] I. Dünya Savaşı'nın başlaması ve Yemen'in Osmanlı Devleti'nin elinden çıkmasının ardından aile San'a'dan ayrılarak İstanbul'a geldi. Babası Necati Bey bir süre sonra ailesini terk etti ve annesi Necati Bey'den boşandı.[1] Aile paşa dedelerinin Fatih'teki konağına yerleşti. Çocukluğu zorluklarla[2] geçen Cahide'nin, dedesi İbrahim Paşa'nın vefatının ardından[2] çıkan bir yangında evleri yandı. Durumdan haberdar olan Necati Bey Cahide ve ablasını yanına almak istedi. Abla kabul etti[1] ama Cahide annesinin yanında kalmayı tercih etti. İlk ve ortaokulu Fatih'te tamamladı. Sultan Selim'deki Cumhuriyet Kız Ortaokulundan mezun oldu.

Kariyer

Ortaokul sıralarında sanatla tanıştı. Henüz 16 yaşındayken Darülbedayi'ye girdi, zamanla İstanbul Şehir Tiyatroları'nın gözde oyuncuları arasında yerini aldı. Önce Halkevleri Tiyatrosu akabinde ise İstanbul Belediye Konservatuvarı, ardından da Muhsin Ertuğrul'un keşfiyle Darülbedayi'de (1932-Şehir Tiyatroları) "Yedi Köyün Zeynebi" ile oyunculuğa başladı. Muhsin Ertuğrul, döneminin önemli isimlerindendir.[1] 1933'te Söz Bir Allah Bir filmiyle sinemaya adım attı. Daha sonra, 1950 yılında kendi adına Sonku Film şirketini kurdu. Fedâkar Ana filmiyle ilk kez yönetmenliği denedi. Oyuncu Talat Artemel ile evlenip ayrıldı. Daha sonra, 1943 yılında «Tütün Kralı» lakabıyla bilinen iş insanı İhsan Doruk ile evlendi ve bir süre sonra bu eşinden de ayrıldı. Daha sonra İhsan Doruk ile yeniden evlenen Cahide'nin bu evlilikten Ender adında bir kız çocuğu oldu. Sonra yeniden boşandı. Bataklı Damın Kızı Aysel adlı filmle ünlenen sanatçı, filmlerinde genel olarak erkeklerin kalbini kırıp kaçan güzel kadın rolüyle izleyicinin karşısına çıktı.[3] Yıldız dergisinin 1951 yılında açtığı yarışmada Vatan ve Namık Kemal "En İyi Film", başrol oyuncularından Cahide Sonku da "En İyi Kadın Oyuncu" seçildi.[3]

Cahide Sonku Cenazesi

Kariyerinin tescillediği o yıllarda Parseh Gevrekyan adında gayrimüslim genç bir iş insanı ile tanıştı ve aşk yaşamaya başladılar. Gevrekyan, sinema ile özdeşleşen Cahide Sonku'nun hayranlarından biriydi. Ancak Müslüman bir kadının gayrimüslim biriyle beraberliği hoş karşılanmadığından aşklarını gizli yaşadılar. Artan dedikodulara aldırmadan birlikte yaşama kararı alan çiftin bu kararının ardından Cahide'nin Şehir Tiyatroları'ndan atılmasına karar verildi. Ancak buna Muhsin Ertuğrul'un karşı çıkması sonrası Cahide kariyerine devam etti. Fakat Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü Cahide'yi aralıklarla ifade vermeye çağırıyordu. Akabinde başlayan II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye'de "Varlık Vergisi" Kanunu çıktı. Hükûmet vergilerin yüzde 87'sini gayrimüslimlerden tahsil etmeye karar verdi. Parseh Gevrekyan'ın taşınmaz mallarına el konuldu ve Aşkale'deki çalışma kampına gönderildi. Cahide, çevresi ve adli kurumlardaki kişilerin baskısı sonucu Gevrekyan'dan ayrılmak zorunda kaldı.

Son yılları

Cahide Sonku'nun Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri

1963 yılında bir yangın sonucu kurmuş olduğu Sonku Film şirketinin binasının yanması üzerine iflas etmiş, yaşamının geri kalan kısmında Muhsin Ertuğrul sayesinde kısa bir süre Şehir Tiyatrosu'nda çalışmış, daha sonra buradan ayrılmış ve ömrünün son yıllarında alkol bağımlılığı ile mücadele etmiştir.[4]

1979 yılında Sinema Yazarları Derneği hizmet ödülünü aldı. 18 Mart 1981 yılında Alkazar Sineması'nda fenalaşarak 61 yaşında öldü.[5] Cenazesi Muhsin Ertuğrul Şehir Tiyatrosu'nun sahnesinde yapılan törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

Her yıl anısına verilen Altın Portakal Cahide Sonku Ödülü vardır.

Hakkındaki eserler

  • Osman Balcıgil, Kızıl Çengi - Bir Cahide Sonku Romanı, 2023
  • Eyüphan Erkul, Cahide: Melekler Yeryüzünde Yasayamaz, 2020
  • Agâh Özgüç, Cahide Sonku Peçete Kağındaki Anılar, 2007

Filmografisi

Yıl Film Görevi Notlar Kaynak
OyuncuYönetmenSenaristYapımcıRolü
1933 Söz Bir Allah BirEvet [6] Leyla
1934 Bataklı Damın Kızı AyselEvet Aysel
1940 Şehvet KurbanıEvet
1940 Akasya PalasEvet Pakize[7]
1942 KıskançEvet Nuriye[8]
1945 Yayla KartalıEvet Nermin
1946 Senede Bir GünEvet Nazlı
1947 Yuvamı YıkamazsınEvet
1949 Fedakâr AnaEvet Evet Cavidan[9]
1951 Vatan ve Namık KemalEvet Evet Zekiye[10]Talat Artemel ve Sami Ayanoğlu ile birlikte yönetti.
1952 Günahını Ödeyen AdamEvet
1953 Beklenen ŞarkıEvet Evet Evet Seniha Hanım[11]
1955 İlk ve SonEvet
1956 Büyük SırEvet
1962 Ayşecik Yavru MelekEvet Büyükanne
1965 Yahya PeygamberEvet
1965 KorkusuzlarEvet
1965 Düşman KardeşlerEvet Cahide Anne[12]
1965 Beyaz Atlı AdamEvet
1965 Sevgim ve GururumEvet Esma Hanım[13]
1966 Sevda ÇiçeğimEvet
1966 Kovboy AliEvet Cahide[14]
1966 El KızıEvet Saime[15]
1966 ÇalıkuşuEvet
1966 At Avrat SilahEvet
1966 Sokak KızıEvet
1967 Serseriler KralıEvet Boncuk'un Babaannesi[16]
1967 Bizansı Titreten YiğitEvet
1971 MıstıkEvet Anne[17]

Ayrıca bakınız

  • Altın Portakal Cahide Sonku Ödülü

Kaynakça

  1. ^ a b c d e "Cahide Sonku'nun hikayesi: Parlak ışıklardan bulaşıkçılığa". Posta, Magazin. 4 Mart 2018. 13 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  2. ^ a b c Ali Hikmet İnce (12 Mayıs 2019). "Cahide Sonku'nun Önlemeyen Düşüşü". Siyasetcafe.com. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  3. ^ a b Ayşe Durukan (14 Şubat 2004). "Cahide Sonku Gibi Ölmek!". İstanbul: Bianet. 3 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020. 
  4. ^ "CAHİDE SONKU BİYOGRAFİ". hürriyet. 12 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "TAHA TOROS ARŞİVİ" (PDF). 16 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  6. ^ "Söz bir Allah bir". 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Akasya Palas". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Nuriye". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Fedakar Ana". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Zekiye". 16 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "Beklenen Şarkı". 16 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Düşman Kardeşler". 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Sevgim ve Gururum". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Kovboy Ali". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "El Kızı". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Serseriler Kralı". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Mıstık". 18 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dipnotlar

  • Özgüç, Agah; Özgüç, Yüksel (2007). Cahide Sonku, Pecete Kağıdındaki Anılar. PMP Basım Yayın. s. 83. ISBN 9789756063491. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Cahide Sonku ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afife Jale</span> Türk oyuncu

Afife Jale, Türk oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Ertuğrul</span> Türk oyuncu, yönetmen ve yapımcı (1892–1979)

Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatro sanatçısı, yönetmen, oyuncu ve yapımcı.

<span class="mw-page-title-main">Dârülbedâyi</span> Osmanlıda tiyatro topluluğu

Dârülbedâyi ya da asıl adıyla Dârü'l-bedâyi-i Osmânî, 27 Ekim 1914 tarihinde İstanbul Belediyesi bünyesinde konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul hüviyetinden çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; hâlen İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumu. Osmanlı İmparatorluğu’nda kurulan ilk konservatuvardır. Türkiye'de Batılı anlamda tiyatronun gelişmesinde önemli bir değişimi sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vasfi Rıza Zobu</span> Türk oyuncu (1902-1992)

Vasfi Rıza Zobu, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Suna Pekuysal</span> Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı (1933–2008)

Suna Pekuysal, kimlik adıyla Adile Suna Belener,, Türk sinema, tiyatro ve televizyon oyuncusu, seslendirme sanatçısıdır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları, Osmanlı İmparatorluğu döneminde (1914) Dârülbedâyi adıyla kurulmuş olan tiyatro 1934 yılında İBB Şehir Tiyatroları adıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi bütçesine bağlanan bir tiyatro kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Karaca</span> Türk oyuncu

Mehmet Muammer Karaca, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Neyyire Neyir</span>

Neyyire Neyir gerçek adı ile Münire Eyüp Ertuğrul, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu. Türk sinemasının ilk kadın oyuncularından birisidir. Türk tiyatrosu ve tiyatrosunun öncülerinden Muhsin Ertuğrul'un eşidir.

<span class="mw-page-title-main">Melek Kobra</span> Türk oyuncu

Melek Kobra, Türk tiyatro, sinema ve opera oyuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Galip Arcan</span> Türk oyuncu ve oyun yazarı

İsmail Galip Arcan, Türk oyun yazarı, tiyatro ve sinema oyuncusu.

<i>Aysel Bataklı Damın Kızı</i> 1934 yapımı Türk filmi

Aysel Bataklı Damın Kızı, 1934 yapımı siyah-beyaz Türk filmi.

Hüseyin Kemal Gürmen, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu.

<i>Yayla Kartalı</i>

Yayla Kartalı, Faruk Nafiz Çamlıbel'in aynı adlı tiyatro eserinden uyarlanan, senaryosunu Necdet Mahfi Ayral'ın yazdığı, Muhsin Ertuğrul'un yönettiği 1945 yılında çekilmiş olan, Türk yapımı sinema filmidir. Yapımcısı Fuat Rutkay'dır.

<i>Kızılırmak</i> (film, 1946) 1946 filmi

Kızılırmak, Nâzım Hikmet'in senaryosunu yazdığı, Muhsin Ertuğrul'un yönettiği 1946 yılında çekilmiş olan, Türk yapımı sinema filmidir. Yapımcısı Fuat Rutkay'dır.

<i>Akasya Palas</i> Muhsin Ertuğrul filmi (1940)

Akasya Palas, 1940 yılında çekilen, Necdet Mahfi Ayral'ın senaryosunu yazdığı Türk filmi. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği filmde Hazım Körmükçü), Cahide Sonku, Vasfi Rıza Zobu ve Perihan Yanal gibi oyuncular oynamıştır. Film Süheyl Eğriboz'un oynadığı ilk sinema filmidir. Filmin senaryosu Mahmut Yesari'nin bir eserinden uyarlanmıştır. Ayazpaşa'da bir köşkte oturan Kamil ve Kami'nin başından geçen olayları konu alır. Dağıtımcılığını İpek Film üstlenmiştir.

<i>Şehvet Kurbanı</i>

Şehvet Kurbanı 1940 yılında çekilen Nâzım Hikmet'in senaryosunu yazdığı Türk filmi. Muhsin Ertuğrul'un yönettiği filmde kendisinin yanı sıra Cahide Sonku, Ferdi Tayfur, Suavi Tedü, Nevin Akkaya gibi oyuncular oynamıştır. Film İstanbul Haydarpaşa Garı, Maltepe, Mecidiyeköy ve Eminönü'ündeki stüdyolarda çekilmiştir. İpek Sineması'nda gösterime giren film Marlene Dietrich'e ün kazandıran 1930 yapımı Mavi Melek filminden uyarlanmıştır.

<i>Kıskanç</i> (film, 1942)

Kıskanç 1942 yılında çekilen Muhsin Ertuğrul'un yönettiği ve aynı zamanda başrolünde de oynadığı Polisiye film. Cahide Sonku, Suavi Tedü, Galip Arcan ve Handan Adalı'nın da oynadığı filmin senaryosunu Nâzım Hikmet yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sait Köknar</span> Türk oyuncu

Sait Köknar, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu. Oyuncu Ergun Köknar'ın babasıdır.

Ferah Tiyatrosu, Fatih Şehzadebaşı'nda 1924'te kurulan tiyatro.

M. Kemal Küçük, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yazar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.