Cadılık

Cadı, birçok din ve mitolojide kötü amaçlara hizmet ettiğine ve doğaüstü güçleri olduğuna inanılan kişidir. Popüler kültürde siyah pelerinli, sivri başlıklı, süpürgesiyle uçan bir kadın figürü resmedilir.^[1] Türkiye'de farklı ağızlarda "cazı", "cazi" ya da "cazi kari" olarak da bilinir.^[2]

Türkçeye aynı anlamdaki Farsça cadıdan geçen sözcüğün kökeni Sanskritçede büyücü, kötü ruh sözcüğüne dayanır.^[3] Batılı dillerdeki karşılıkları ise Cermen Waarzegster dilindeki falcı sözcüğüdür.^[4] Bu terimin ortaya çıktığı Orta Çağ ve erken modern Avrupa'da, suçlanan cadılar genellikle kendi topluluklarına saldırdıklarına ve kötü yaratıklarla iletişim kurduklarına inanılan kadınlardı.

Cadıların tam olarak ne zaman ortaya çıktığı ve toplumun varlıklarının farkına vardığı zaman dilimi belirsizdir. Ancak en eski cadı kaydı MÖ 931-721 arasında indiği düşünülen 1. Samuel kitabındaki İncil'de görülmüştür. 1500 ve 1660 yılları arasında Avrupa'da cadı olduğu hakkında şüphelenen bir sürü kadın başı kesilerek ya da yakılarak öldürüldü. Heinrich Kramer ve James Sprenger adlı iki teolog tarafından 1486 yılında yazılan Malleus Maleficarum (Türkçe: Cadı Çekici) adlı eser cadıların kim oldukları, nasıl tespit edilecekleri ve nasıl öldürülecekleri hakkında rehber kitap olarak kabul edilmiş ve 1500-1660 yılları arasında cadı suçlamasıyla kadınlara yönelik öldürme girişimleri bu kitap rehberliğinde gerçekleşmiştir.^[5] Osmanlı'da da bu dönemde cadılar ile ilgili anlatılar mevcuttur. Evliya Çelebi tavuğa dönüşen cadıyla karşılaştığını iddia etmiştir.

• Meditasyon
• Enerji işlemek
• Auraları görmek
• Ouijaları kullanmak
• Chanting mantras
• İyileşme
• Kehanet - tarot vs.
• Astroloji
• Kukla kullanımı
• Ruhlardan yardım almak
• Scrying

Afrika'dan, Avrupa'ya; Hindistan'dan, Orta Doğu'ya; Dünyanın dört bir yanında büyücülerin ve cadıların kültürlerde mevcut olduğu gözlemlenebilir.

Cadılık dünyanın pek çok ülkesinde farklı adlar ve şekillerde uygulanabilmektedir. Macumba Afrika büyüsüdür, buna karşılık Haiti adalarında bu büyücülük sanatına verilen ismi Voodoo'dur. Cadılar dünyadaki bütün din ve inanışların hepsine önem verir onların büyüsel uygulamalarını kullanabilirler.

Eğer ki; cadı kelimesini, süpürge ile gezinen, kafasında siyah bir Sombrero'yu andıran şapka ile dolaşan, büyüler yapan insanlar olarak incelemek istersek; bu inanış 15. ile 17. yüzyıl arasında Avrupa'da yaşayan kendilerini cadı olarak ilan eden, dul kadınları temsil eder ki; bu sadece kurgusal bir semboldür.

Bazılarına göre cadılık denen şey; dul kadınların 15. ile 17. yüzyıl arasındaki zor yaşam koşulları altında yaşayabilmesi için yaptıkları zoraki bir meslektir. Var olmasının ana sebebi de ekonomiktir.

Cadılar konu olarak 19. yüzyılın ortalarında sinema ve edebiyatın başlıca karakterleri arasına girmiştir.

Halkı sindirmeye çalışan bağnaz krallıklar kelimeyi anlamının aksi yönünde kullanarak, bilimi ve adaleti savunan insanları suçlayıp sindirmek için kullanmış ve sembolleştirilmiştir. Bu sembolün halk üzerinde oluşturduğu dini etkiden yararlanılmış ve aykırıların toplumdan ayıklanması için kullanılmıştır. Avrupa'da ve Amerika'da binlerce insan cadılık ve benzeri suçlardan diri diri yakılmıştır fakat bu tür olaylar gerçekte cadıların olmadığı anlamına gelmemektedir.

Doğu Karadeniz'de Anadolu ve Orta Doğu folklorundan farklı olarak cadıların normal anne ve babadan doğan ve cadılığı sonradan öğrenen sıradan kadınlar olduğunu inanılmaktadır.^[6] Trabzon'da cazı, Pontus Rumcası konuşulan bölgelerde Mayısa adlandırılan cadıların üzerine insan pisliği sürerek uçabildiğine, Mısır ve Kırım'a uçarak gidebildiklerine, örümcek, kuş ve diğer hayvanların formuna girerek şekil değiştirebildiklerine, çocuk ve kadınların ciğerlerini yediklerine, suya atıldıklarında batmadığına inanılmaktadır.^[6]

Türk ve Fars kültüründe yer alan bir cadı figürüdür. İnanışa göre Kaftar, boynuzlu bir kadın görünümündedir.^[7] Büyücülük yapar, ölüleri mezardan çıkarıp götürür. Çirkin bir görüntüsü vardır. Kuş olup uçar. Keskin dişlidir. Farsça, kaftar (güvercin) sözcüğünden türediği söylenir. Batı dillerinde ise Kaftarkis olarak da bilinir. Erkeksi, boynuzlu bir varlıktır. Mezarlıklara gidip, yeni gömülmüş ölüyü mezardan çıkarır, bir taşa yaslayıp boynuzuyla ona vurur. Sonra cesedi sırtına alarak götürür. Dağıstan halklarının inançlarında da bu karaktere "Kuşkâftar" denir. Uzun karışık saçları olan bu keskin dişli varlık kızlarıyla birlikte ormanda yaşar. Onlar geceleri çocukları kaçırırlar. İbn-i Batuta'nın yazdığına göre, Kaftar sihirbaz cadılara verilen bir isimdir.^[8]

Doğu Karadeniz bölgesinde, insan ve hayvan yavrularına musallat olup onların ciğer ya da kalplerini yiyerek ölmelerine neden olan kötü varlığa genellikle “cadı” ya da “cazı” denmektedir. Loğusaların ciğerlerini çalıp göl suyuna vura vura onların ölümlerine neden olan albastıya (özellikle de kara albastıya) benzeyen, fakat loğusalardan çok, yeni doğanlara musallat olan bu varlığa, halk arasında, yukarıda da ifade edildiği gibi, “obur” da denmektedir. Derleme yaptığımız alandan edindiğimiz bilgilere göre cadı kelimesi, yeni doğmuş bebeklerin ve hayvan yavrularının ciğerini yemek suretiyle insanlara ve hayvanlara zarar veren, olağanüstü özelliklere sahip olmakla birlikte genellikle kadın olarak tasvir edilen varlığa verilen bir ismi karşılamaktadır. Şalpazarı Çepnilerinden derlenen anlatmaların birinde, cadıların erkeklerden de olabileceği, ama daha çok kadınlardan olduğu ifade edilmektedir^[9]

İslam dininde belirtilmiş dört tür sihir çeşidi vardır. Büyücülük sadece c şıkkını kullanırken, Cadılık ise bunlardan b ve c şıkkından (özellikle b şıkkından) insanlara kötülük etmek amacıyla yararlanır.

a) Keldanilerin Sihri: Bunlar yıldızlara taparlar, kainatı idare edenlerin yıldızlar olduğunu, hayır ve şerrin onlardan geldiğini. Semavi güçlerin yerdeki güçlerle birleşmesi sonucu mucizeler meydana geldiğini söylerler. Bunları irşat için Allah İbrahim'i gönderdi. Bunlar da kendi aralarında üç sınıf idiler:

1. Eflak ve yıldızların ebedi olduğunu söyleyenler ki; onlara ''Sabie'' denilir.
2. Eflak'ın uluhiyete inanırlar. Bunlar her felek için yerde bir put yapmış ve ona hizmet etmiş putperestlerdir.
3. Eflak'ı ve yıldızları yaratan birisi olduğunu ve bunun onlara yeryüzünü idare etme hakkını verdiğini söyleyenler. Bunlar yıldızları aracı kabul ederlerdi.

b) Ruh Gücüne Dayanılarak Ortaya Konan Sihir: Buna göre insan ruhu tasfiye ile icat etme, öldürme, bünye ve şekilde değişiklik yapma gücüne ulaşır.

c) Ruhani Varlıklardan Faydalanılarak Yapılan Sihir: Bu da muska yapmak ve cinleri kullanmak gibi şekillerde uygulanır.

d) Göz boyamak şeklinde yapılan sihirdir. Bu da hokkabazlık, el çabukluğu ve benzeri davranışlardır.

İslam alimleri, yukarıda açıklanan a maddesinde yer alan kişilerin inançları açısından kafir olduklarını belirtmişlerdir. Fakat İslam alimlerince, Cadılık gibi bir konu üstünde durulduğunda, eğer konu kendini kötülüğe adamaktansa; inanç olarak zaten bir kişi herhangi bir madde ya da koşula bağlı olmadan kafirdir.

Practical Magic, The Craft, Hocus Pocus, The Blair Witch Project, Harry Potter gibi pek çok filmde cadılar konu edilmiştir. Bu filmlerde cadılar süpürge, asa ve kazanlarla ilişkilendirilmişlerdir.

Günümüzde en ünlü serilerden biri olan Harry Potter kitapları, cadılık ve büyücülük dünyasını konu almıştır.

Cadılık dünyasını konu alan bir başka kitap serisi de Kate Tiernan tarafından yazılan "Sweep Series"dir. Seri, on dört kitap ve Morgan Rowlands'ın etrafının tamamen cadılarla çevrili olduğunu fark eden bir kızın hikâyesini anlatan bir romandan oluşur.

• Cadı avı
• Cadılar Bayramı
• Salem Cadı Olayları - 1692 - 1693 yıllarında yaşanmış cadı yargılama.
• Cadı pastası - Orta Çağ Avrupa'sında kimlerin Cadı olduğunu anlamak için kullanılan bir ekmek.