İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.
Cep bilgisayarı - PDA, taşınabilir küçük cep bilgisayarları.
Amiga, 1980'lerin ortasından 1990'ların ortasına kadar Commodore şirketi tarafından üretilmiş ve özellikle ufak boyutlu modelleri olan A500 ve A1200 ile döneminin en popüleri olan kişisel bilgisayar sistemlerinin ortak adı.
Macintosh, kısaca Mac olarak bilinen ve adını McIntosh Amerikan 1949 ses firmasından alan patent sorunu yaşamamak için Macintosh olarak yazılan, kişisel bilgisayar üreten Apple Computer Inc.'in bir ürünüdür. Ürün yelpazesi 1984 yılında başlamış ve piyasada fare ve grafik arayüz kullanan ilk başarılı bilgisayar serilerinden biri olmuştur. Bu başarıdan dolayı, 1986 yılından itibaren şirketin Lisa, Apple II, Apple III gibi yelpazeleri sonlandırılıp tüm bilgisayarları Macintosh serisi altında toplanmıştır.
Windows NT, Microsoft tarafından geliştirilen ve ilk sürümü 27 Temmuz 1993'te yayımlanan bir işletim sistemi ailesidir. İşlemciden bağımsız, çoklu işlem ve çoklu kullanıcı desteği sunan bir işletim sistemidir.
Kişisel bilgisayar veya PC, şahsi kullanımına yönelik özel olarak tasarlanmış, herhangi bir uzman veya operatörün yardımı olmadan kişilerin kendi başlarına kullanabileceği bilgisayar türü. Masaüstü bilgisayarlar, dizüstü (laptop) bilgisayarlar ve tablet bilgisayarlar, PC'lere örnek olarak verilebilir. Kişisel bilgisayarlar evde, büroda veya mobil olarak kullanılabilirler.
Doğrudan Bellek Erişimi, merkezi işlem biriminden bağımsız olarak, çevresel bileşenlerin Rastgele Erişimli Hafıza bloğuna erişebilmesini sağlayan bir özelliktir.
Bilgisayar mimarisi, en küçüğe ve en başarılıya ulaşmayı hedeflerken aynı zamanda maliyeti de göz önünde bulundurduğu için sanat ve bilimin ortak buluştuğu nokta olarak da tanımlanır. Bilgisayar Mimarisi, bilgisayar parçalarının iç yapıları ve aralarındaki haberleşme bağlantıları ile ilgilidir.
- Merkezî işlem biriminin mimarisinin tasarımı
- Komut kümesinin tasarımı.
- Adresleme yöntemlerinin tasarımı.
- Genel donanım mimarileri.
BIOS,. EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek biçiminde yer alan bir tür yazılımdır. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin herhangi bir sürücüden yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.
Akıllı telefon, cep telefonunun sağladığı klasik özelliklere, bilgisayar dünyasının bir ürünü olan PDA’lerin özelliklerinin de eklenmesiyle tasarlanan gelişmiş mobil iletişim cihazıdır. Akıllı telefonlarda mobil işletim sistemleri bulunur bu sayede birçok farklı amaç için daha aktif bir şekilde kullanılabilir ve neredeyse her iş için bir uygulama bulunabilir.
Denektaşı(sınama programı); Bilgisayar mimarisinde bir bileşenin başarımını, o bileşen üzerinde çeşitli sınamalar yaparak ölçmek için çalıştırılan bir veya bir grup bilgisayar programıdır. Denektaşları ile bilgisayarın bir donanımının karakteristik bir özelliğinin başarımının belirlenmesinde de kullanılır. Örneğin Merkezi İşlem Biriminin (MİB[CPU]) kayan nokta işlemlerindeki başarımını ölçmek için kullanılır. Ayrıca bazı durumlarda bu sınama yazılımların başarımı için de kullanılabilir. Yazılımlar için kullanılan denektaşlarına örnek olarak derleyiciler ya da veritabanı yönetim sistemlerinin başarımlarını ölçen programlar verilebilir.
Bilgisayar biliminde önyükleme, bir donanım veya bir yazılım komutu ile elektrik verilen bilgisayarı başlatma işlemidir. Açıldıktan sonra, bir bilgisayarın merkezî işlem biriminin (CPU) ana belleğinde yazılım yoktur, bu nedenle bazı işlemlerin yürütülebilmesi için yazılımı belleğe yüklemesi gerekir. Bu, CPU'daki donanım veya bellenim veya bilgisayar sistemindeki ayrı bir işlemci tarafından yapılabilir. İşletim sistemi ve bazı uygulamalar elde başlatıldığında, önyükleme tamamlanır.
Gömülü sistem, bilgisayarın kendisini kontrol eden cihaz tarafından içerildiği özel amaçlı bir sistemdir. Genel maksatlı, örneğin kişisel bilgisayar gibi bir bilgisayardan farklı olarak, gömülü bir sistem kendisi için önceden özel olarak tanımlanmış görevleri yerine getirir. Sistem belirli bir amaca yönelik olduğu için tasarım mühendisleri ürünün boyutunu ve maliyetini azaltarak sistemi uygunlaştırabilirler. Gömülü sistemler genellikle büyük miktarlarda üretildiği için maliyetin düşürülmesinden elde edilecek kazanç, milyonlarca ürünün katları olarak elde edilebilir.
Nitro PDF daha önce, Portable Document Format (PDF) dosyaları oluşturmak ve düzenlemek için kullanılan ticari bir yazılım uygulaması. Ürün profesyonel pazar için tasarlanmıştır. Microsoft Windows işletim sisteminde kişisel bilgisayar üzerinde çalışır.
Sony Ericsson Xperia X10 (Rachael), Sony Ericsson tarafından üretilmiş ilk Android işletim sistemli akıllı telefondur. Sony Ericsson'un önceki amiral gemilerinden biridir. Sony Ericsson Xperia X2'nin halefi, Sony Ericsson Xperia Arc'ın selefidir. Sony Ericsson Xperia X10 Mini türü de vardır.
Yongada sistem bir entegre devre türüdür. Tek başına bir bilgisayarda bulunan bütün parçaları içerebilir. Aynı zamanda analog, sayısal, karışık sinyal ve radyo iletişimi işlevlerini bünyesinde toplayabilir. Yongada sistemlere düşük güçle çalışan mobil elektronikte sıkça rastlanır. En yaygın kullanım alanı gömülü sistemlerdir. Yongada sistemlerin mikrodenetleyicilerden en büyük farkı işlem gücü ve yüksek hafızasıdır. Ayrıca yongada sistemler harici flash depolama, RAM ve çok çeşitli başka elemanlarla aynı anakart üzerinde onları yöneterek çalışabilirken mikrodenetleyicilerde bunun gibi çok parçalı bir yapı yoktur. Daha doğrusu bir gömülü sistem eğer bir mikrodenetleyici ile kurulduysa ROM, RAM gibi bileşenler mutlaka mikrodenetleyicinin içerisinde bulunurken yongada sistemde böyle bir zorunluluk yoktur. Ayrıca yongada sistemlerin gücü son kullanıcıların kullandığı Windows, Macintosh, iOS, Android vb. işletim sistemlerini çalıştırmaya yeterken mikrodenetleyiciler çok daha spesifik alanlarda ve çok kısıtlı ROM ve RAM'ler ile çalışırlar. Nihayetinde mikrodenetleyiciler örneğin bir çamaşır makinesini kontrol ederken yongada sistemler akıllı telefon, tablet ve hatta bilgisayarlara bile can verebilirler.
Windows Mobile 5.0 kod ismi "Magneto" Microsoft şirketinin Windows Mobile işletim sisteminin 4. sürümüdür. 9 Mayıs 2005 yılında Microsoftun Las Vegas'da "Mobile and Embedded Developers Conference 2005" konferansında tanıtıldı. Microsoft, 12 Ekim 2010 ile Windows Mobile 5.0 için ana destek sundu ve 13 Ekim 2015'e kadar geniş destek verdi. İlk kez Dell Axim X51 Cep bilgisayarında teklif edildi.
Pocket PC 2000 kod ismi "Rapier" Microsoft şirketinin Windows Mobile işletim sisteminin ilk sürümüdür. Windows CE 3.0 tarafından desteklenmektedir. Bu, daha sonra, Windows Mobile işletim sistemi olarak adlandırılan ilk sistem idi ve Palm-boyutlu PC işletim sistemi için bir halefi olması gerekiyordu. Geriye dönük uyumluluk Palm-boyutlu PC uygulamaları ile elde edilmiştir. Pocket PC 2000 sürümü Pocket PC cihazlar için esas amaçlandı, ancak birkaç Palm boyutlu PC cihazların da güncelleştirilmesi yeteneği vardı. Ayrıca, çeşitli Pocket PC 2000 telefonlar serbest bırakıldı, ancak Microsoft'un "Akıllı telefon" donanım platformu henüz oluşturulamadı. Bu sürümde desteklenen tek çözünürlük 240x320 (QVGA) idi. Çıkarılabilir depolama kartı formatları CompactFlash ve MultiMediaCard'ı desteklenmiştir. Şu anda Pocket PC cihazları belirli bir işlemci mimarisi ile standardize edilmemiştir. Sonuç olarak, Pocket PC 2000 birden fazla CPU mimarilerinde: SH-3, MIPS, ARM-de yayınlandı. Kızılötesi (IR) Dosya gülen yeteneği orijinal donanım özellikleri arasında yer aldı. Orijinal Pocket PC işletim sistemi Windows 98, Windows Me ve Windows 2000 işletim sistemlerinde benzer bir görünüme sahiptir. Pocket PC 2000 sürümü 10 Eylül 2007 tarihi itibarıyla desteklenmiyor.
Gömülü yazılım, denetim makineleri ve bilgisayar sayılmayan aygıtlar için yazılmış yazılımlardır. Gömülü yazılımlar genellikle çalıştırılacakları donanıma göre özelleştirilir, zaman ve bellek kısıtlamalarına sahiptir. "Gömülü yazılım" terimi bazen firmware terimi ile beraber kullanılır, fakat firmware bir bilgisayardaki, üstünde bir işletim sisteminin çalıştığı ROM tabanlı koda uygulanabilir. Oysaki, gömülü yazılım genellikle aygıttaki tek yazılım olarak bulunur.
Nokia X ailesi, Şubat 2014'te Nokia tarafından tanıtılan, Microsoft Mobile tarafından üretilen ve pazarlanan akıllı telefon serisidir. Akıllı telefonlar, Android tabanlı bir işletim sistemi olan Nokia X platformunda çalışır. Nokia'nın ürettiği ilk Android cihazlarıydı, şirketin Microsoft ortaklığında olması ve sonunda cep telefonu ticaretini Microsoft'a satma sürecinde olduğu şaşırtmıştı, bu iki ay sonra gerçekleşti. Aile Nokia X, Nokia X2 (2014) ve Nokia XL modellerinden oluştu.
