İçeriğe atla

COVID-19 ile yaşamak

COVID-19 pandemisi devam eden aşılamaya rağmen sürerken kimi uzmanlar, insanlığın eninde sonunda COVID-19 ile yaşamak zorunda kalacağını savunuyor.[1][2][3] İşbu teoriye göre, pandemi bitince COVID-19 grip veya soğuk algınlığı gibi epidemik salgın halini alacak[4][5] ve insanlar belli bir süre sonra eski normal düzenlerine dönecek.[6][7][8]

Kore ve Japonya'da "korona ile" (Korece: 위드코로나, Japonca: ウィズ・コロナ) terimi kullanılmaktadır.[9][10][11]

Arka plan

SARS-CoV-2'nin neden olduğu COVID-19 hastalığı, Çin'in Vuhan kentinden çıkarak 2020'nin başlarında tüm dünyaya yayılmış ve bunun sonucunda Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 11 Mart 2020'de pandemi ilan etmiştir.[12][13] Birçok ülke salgını zapt etmek için kapanmaya gitmiştir.[14][15] Pandeminin intihar vakalarının sıçraması[16][17] ve aile içi şiddetin yükselmesi[18][19][20] gibi toplumsal etkileri görülmüştür. Bunun yanında çevirim içi eylemler giderek normalleşmiştir.[21][22] Aşılar bir yıldan kısa bir sürede geliştirilmiş[23][24] ve Aralık 2020'de aşılama başlamıştır.[25] Kitle bağışıklığı teorisine göre pandeminin sona ermesi için %80 ila %90 oranında aşılama gerekti.[26][27]

İngiliz (α), Güney Afrika (β), Brezilya (γ), Hint (δ) ve Bostvana (ο) varyantlarının görülmesi aşıların etkinliği konusunda soru işaretleri oluşturmuş ve yeni varyantların yeni aşıya ihtiyaç duyup duymadığı hakkında birtakım çalışmalara neden olmuştur.[28][29][30][31][32] Aşıdan dolayı, özellikle de Çin yapımı inaktif aşılar olan Sinovac ve Sinopharm hakkında vakalar ve ölümler raporlanmıştır.[33][34][35][36] Afrika gibi gelişmemiş bölgelerde aşının bulunmaması aşı eşitsizliğine neden oldu ve tartışmaları alevlendirdi.[37]

Aşıların tek başına pandeminin bitmesine yetmeyeceği görüşü,[38] COVID-19 ile yaşamak fikrini doğurdu.[39][40][41] Bu da, COVID-19'un hiçbir zaman dünyayı terk etmeyeceği ancak grip ve soğuk algınlığı gibi daha yönetilebilir küçük salgınlara dönüşeceği ve eski normal günlere (yeni normal denen süreçtense) böylece geri dönüleceği anlamına geliyordu.

Kaynakça

  1. ^ "The coronavirus is here to stay — here's what that means". 16 Şubat 2021. 2 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  2. ^ "COVID-19 will likely be with us forever. Here's how we'll live with it". 23 Ocak 2021. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  3. ^ "How We'll Live With Covid After the Pandemic". 18 Kasım 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  4. ^ "Covid-19 Could Become Like the Flu if More People Get Vaccinated". 12 Eylül 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  5. ^ "Should we treat Covid like the flu? Europe is slowly starting to think so". 12 Ocak 2022. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  6. ^ "When will life return to 'pre-COVID normal'?". 12 Nisan 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  7. ^ "Could we return to normal by summer?". 11 Mayıs 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  8. ^ "When will life return to normal after the pandemic?". 2 Aralık 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  9. ^ "'위드코로나'? 지금도 실시간 진행되는 '일본말 따라하기'". 6 Eylül 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  10. ^ "[팩트와이] '위드 코로나' 일본식 영어다?". 23 Ekim 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  11. ^ "ウィズコロナ時代の新たな医療に対応できる医療人材養成事業(令和3年度補正)". 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  12. ^ "WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020". 11 Mart 2020. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  13. ^ "World Health Organization Declares COVID-19 a 'Pandemic.' Here's What That Means". 11 Mart 2020. 14 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  14. ^ "Coronavirus: Half of humanity now on lockdown as 90 countries call for confinement". 3 Nisan 2020. 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  15. ^ Perra, N. (13 Şubat 2021). "Non-pharmaceutical interventions during the COVID-19 pandemic: A review". National Center for Biotechnology Information (913): 1-52. doi:10.1016/j.physrep.2021.02.001. 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  16. ^ "Warning Covid-19 could lead to spike in suicide rates". 22 Nisan 2020. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  17. ^ "The Impact Of Covid-19 On Suicide Rates". 14 Mayıs 2020. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  18. ^ "A New Covid-19 Crisis: Domestic Abuse Rises Worldwide". 6 Nisan 2020. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  19. ^ "The pandemic is increasing intimate partner violence. Here is how health care providers can help". 26 Ekim 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  20. ^ "Levels of domestic violence increase globally, including in the Region, as COVID-19 pandemic escalates". 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  21. ^ "The COVID-19 pandemic has changed education forever. This is how". 29 Nisan 2020. 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  22. ^ Selvaraj, A.; Vishnu, R.; KA, N.; Benson, N.; Mathew, A. J. (6 Ocak 2021). "Effect of pandemic based online education on teaching and learning system". ScienceDirect. 85. doi:10.1016/j.ijedudev.2021.102444. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  23. ^ "The fastest vaccine in history". 10 Aralık 2020. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  24. ^ "How did we develop a COVID-19 vaccine so quickly?". 13 Kasım 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  25. ^ "Covid-19 vaccine: First person receives Pfizer jab in UK". 8 Aralık 2020. 8 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  26. ^ "Herd immunity and COVID-19 (coronavirus): What you need to know". 17 Aralık 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  27. ^ "COVID-19 Vaccine Key to Reaching 'Herd Immunity'". 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  28. ^ "Five reasons why COVID herd immunity is probably impossible". 18 Mart 2021. 13 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  29. ^ "The delta variant could evade vaccines if it becomes Delta 4+, new paper warns". 26 Ağustos 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  30. ^ "First studies suggest Omicron can evade vaccine protection, boosters needed". 8 Aralık 2021. 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  31. ^ "Omicron Better Able to Evade Vaccines Than Earlier Variants". 9 Aralık 2021. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  32. ^ "Omicron largely evades immunity from past infection or two vaccine doses". 17 Aralık 2021. 15 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  33. ^ "World's Most Vaccinated Nation Is Spooked by Covid Spike". 12 Mayıs 2021. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  34. ^ "The Seychelles is the most vaccinated nation on Earth. But Covid has surged". 13 Mayıs 2021. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  35. ^ "Hundreds of Sinovac-injected Indonesian doctors contract COVID". 17 Haziran 2021. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  36. ^ "Indonesian Covid deaths add to questions over Sinovac vaccine". 28 Haziran 2021. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  37. ^ "UN Chief: Vaccines Alone Won't End Pandemic". 16 Aralık 2021. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  38. ^ "Coronavirus: is it time to accept that vaccines alone won't end the pandemic?". 21 Eylül 2021. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  39. ^ "Yes, we have to live with Covid – but not with such irresponsible ministers". 20 Ekim 2021. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  40. ^ "The world must learn to live with Covid this year". 3 Ocak 2022. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  41. ^ "Why 2022 Is the Year We Learn to Live With COVID-19". 5 Ocak 2022. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aşı (tıp)</span> belirli bir hastalığa karşı bağışıklık sağlamak için üretilen biyolojik ilaç

Aşı, belirli bir bulaşıcı veya malign hastalığa karşı aktif kazanılmış bağışıklık sağlayan biyolojik bir preparattır. Aşıların güvenliği ve etkinliği geniş çapta incelenmiş ve doğrulanmıştır. Bir aşı tipik olarak hastalığa neden olan bir mikroorganizmaya benzeyen bir ajan içerir ve genellikle mikrobun zayıflatılmış veya öldürülmüş formlarından, toksinlerinden veya yüzey proteinlerinden yapılır. Vücudun bağışıklık sistemi ajanı bir tehdit olarak tanır, yok eder ve bu sayede gelecekte karşılaşabileceği bu ajanla ilişkili mikroorganizmaları daha fazla tanır ve yok eder.

<span class="mw-page-title-main">COVID-19 aşısı</span> COVID-19 hastalığına karşı bağışıklık sağlamayı amaçlayan biyoteknoloji ürünü

COVID‑19 aşısı, COVID-19 hastalığına karşı kazanılmış bağışıklık sağlamayı amaçlayan bir biyoteknoloji ürünüdür.

Sputnik V ya da resmî kayıt adıyla Gam-COVID-Vac, Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü tarafından üretilen COVID-19 aşısı adayıdır. Aşı adayı, Rusya Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Ağustos 2020'de duyuruldu. Soğuk Savaş dönemindeki uzay rekabetine atfen isimlendirilen aşı COVID-19'a karşı tescil edilen ilk aşıdır. 8 Ağustos 2020 itibarıyla, Gam-KOVİD-Vak aşı adayı hakkında güvenilir bilimsel bir rapor yayımlanmamıştır. Rus yetkililere göre iki aydan kısa bir süre insan deneklerde test edilen aşıyı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin duyurdu ve 20'den fazla ülkeden milyarlarca talep olduğu belirtildi.

<span class="mw-page-title-main">Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı</span> Pfizer ile işbirliği içinde BioNTechten COVID-19a karşı mRNA aşısı

Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı BioNTech ve Pfizer şirketlerinin iş birliğinde geliştirilen COVID-19 aşısı. Dünya Sağlık Örgütü tarafından sıkı düzenleyici kurumlar olarak tanımlanan kurumlardan acil kullanım onayı ve düzenli kullanım onayı alan ilk COVID-19 aşısıdır. Etkin maddesi tozinameran adıyla bilinmektedir.

Sinovac Biotech, 1993 yılında Weidong Yin tarafından kurulan ve bulaşıcı insan hastalıklarına karşı koruma sağlayan aşıların araştırılması, geliştirilmesi, üretimi ve satılmasına odaklanan bir biyofarmasötik şirketidir. Şirketin merkezi Pekin, Çin'dedir.

<span class="mw-page-title-main">CoronaVac</span> COVID-19a karşı Sinovac aşısı

CoronaVac, Çinli biyofarmasötik şirketi Sinovac tarafından geliştirilen inaktif bir COVID-19 aşısıdır. 2020'nin ortalarından itibaren Faz III klinik araştırmalarından geçmeye başlayan aşı, klinik sonuçlar açıklanarak Faz III aşamasını tamamlamıştır. 2 ile 8 derece sıcaklığında buzdolabında saklanabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">RNA aşısı</span>

RNA aşısı veya mRNA aşısı, sentetik RNA moleküllerini insan hücrelerine transfer eden yeni bir aşı türüdür. Burada genetik malzemenin nakli (transfeksiyon) söz konusudur. RNA, hücrenin içine girdikten sonra mRNA olarak çalışır ve hücreyi yeniden programlayarak, hücrenin normalde patojen veya kanser hücreleri tarafından üretilen yabancı proteini üretmesini sağlar. Ardından bu protein molekülleri vücudun uyumlayıcı bağışıklık tepkisini harekete geçirir, böylece vücut, proteinin içindeki patojenleri ya da kanser hücrelerini yok etmeyi öğrenir. Kırılgan mRNA iplikçiklerini korumak ve bunların insan hücreleri tarafından emilmesini kolaylaştırmak için mRNA molekülleri bir ilaç taşıyıcı sistemiyle kaplanır.

Aşı karşıtlığı, aşı hizmeti kendisine sunulmasına karşın kişinin kendisi ve çocuğu adına aşılamaya yanaşmaması veya tamamen karşı çıkma durumudur. Dünya Sağlık Örgütü, aşı karşıtlığını 2019'un en büyük on sağlık tehdidinden biri saymıştır. Terim, genel olarak aşılar hakkında olumsuz görüşler yaymayı, aşıları ertelemeyi ve kimi aşıları daha makbul görmeyi içerir. Aşılamaya karşı çıkan argümanlar, aşıların güvenliği konusunda sağlanmış bilimsel konsensüs ile de çelişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İnaktif aşı</span> bir hastalık patojeninin öldürülmüş bir halini kullanan aşı

İnaktif aşı, kültürde yetiştirilen ve daha sonra hastalık üretme kapasitesini yok etmek için öldürülen virüs partikülleri, bakteriler veya diğer patojenlerden oluşan bir aşıdır. Buna karşılık, canlı aşılar hâlâ canlı olan patojenleri kullanır. İnaktif aşılar için patojenler kontrollü koşullar altında yetiştirilir ve enfektiviteyi azaltmak ve böylece aşıdan kaynaklanan enfeksiyonu önlemek için bir araç olarak öldürülür.

<span class="mw-page-title-main">BBV152</span> COVID-19 aşı adayı

BBV152, Hindistan Tıbbi Araştırma Konseyi ile işbirliği içinde olan Bharat Biotech tarafından geliştirilen, inaktive edilmiş virüs bazlı bir COVID-19 aşısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Oxford-AstraZeneca COVID-19 aşısı</span>

Vaxzevria adı altında satılan AstraZeneca COVID-19 aşısı Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca tarafından geliştirilmiş bir COVID‑19 aşısıdır. Eski Adı : Azd1222

Aruba'da COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Aruba'da ilk vaka 13 Mart 2020'de tespit edildi ve 29 Mayıs'ta tüm vakalar iyileşti. 29 Haziran 2020'de iki yeni vaka bildirildi.

<span class="mw-page-title-main">Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü</span>

Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü, Önceki adıyla NF Gamaleya Federal Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Merkezi (Gamaleya Bilimsel Araştırma Enstitüsü veya Gamaleya Ulusal Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Merkezi olarak da bilinir) Moskova'da bulunan bir tıbbi araştırma enstitüsüdür. Rusya Federasyonu Sağlık Bakanlığı'na bağlı olarak faaliyet göstermektedir. 1891 yılında Filipp Markovich Blyumental tarafından kurulmuştur İsmini mikrobiyoloji ve aşı araştırmalarında öncü olarak tanınan Ukrayna ev Rus kökenli Sovyet bilim adamı Nikolay Fyodorovich Gamaleya'dan (1859-1949) almıştır. Enstitü son zamanlarda COVID-19 salgını etkeni SARS-CoV-2'ye karşı etkili bir aşı bulmak üzere 48. Merkez Araştırma Enstitüsü ve Rospotrebnadzor Vektör Enstitüsü ile işbirliğinde bir çalışma başlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Viral vektör aşısı</span> aşı türü

Bir viral vektör aşısı, alıcının konak hücrelerine istenilen antijenin genetik materyal kodlamasını sağlamak için bir viral vektör kullanan aşıdır. Nisan 2021 itibarıyla, en az bir ülkede altı viral vektör aşısı yetkilendirilmiştir. Bu aşılar dört COVID-19 aşısı ve iki ebola aşısıdır.

<span class="mw-page-title-main">COVID-19 aşı kartı</span> Aşı Kartı

COVID-19 aşı kartı, COVID-19 aşısı olanlara verilen, aşıların yapıldığı tarihler ve aşının markası gibi bilgileri gösteren bir karttır. Ülkeye bağlı olarak, okul veya işyeri gibi bazı kurumlar tarafından veya yurt dışı seyahatleri için istenebilecek belgedir.

<span class="mw-page-title-main">SARS-CoV-2 Omicron varyantı</span> SARS-CoV-2nin Kasım 2021de tespit edilen varyantı

Omicron varyantı (B.1.1.529), ilk olarak 24 Kasım 2021'de Güney Afrika'dan Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) bildirilen SARS-CoV-2'nin varyantıdır.

Niue'de COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Niue, ilk vakasını 9 Mart 2022'de açıkladı. Virüs, 7 Mart'ta, uçakla Yeni Zelanda'dan adaya gelen bir yolcuda tespit edildi. Böylece Niue, Pasifik'te "COVID-19 vakası olmayan ada" unvanını Yeni Zelanda'ya bağlı Chatham Adaları'ndan sonra kaybeden ikinci ada oldu.

Michael Yeadon, COVID-19 salgını ve COVID-19 aşılarının güvenliği hakkında ileri sürdüğü iddialarla 2020 ve 2021'de medyanın ilgisini çeken İngiliz aşı karşıtı aktivist ve emekli farmakologdur. Times, onu "Covid komplo teorisyenlerinin kahramanlarından biri" ve "aşı karşıtı hareketin önemli bir figürü" olarak tanımladı. Daha önce ilaç şirketi Pfizer'in alerji ve solunum araştırma bölümünün baş bilim adamı ve başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Biyoteknoloji şirketi Ziarco'nun kurucu ortağı ve eski CEO'su.

Jcovden markası altında satılan Janssen COVID‑19 aşısı, Hollanda'nın Leiden kentindeki Janssen Vaccines ve Belçikalı ana şirketi Janssen Pharmaceuticals tarafından geliştirilen bir COVID‑19 aşısıdır.

IIBR-100 olarak da bilinen BriLife, replikasyon yetkinliğine sahip bir rekombinant VSV viral vektörlü COVID-19 aşısı adayıdır. İsrail Biyolojik Araştırma Enstitüsü (IIBR) tarafından geliştirilmiştir. IIBR, klinik deneyleri tamamlamak ve aşıyı ticarileştirmek için ABD merkezli NRx Pharmaceuticals ile ortaklık kurmuştur. Hamsterlarda yapılan bir araştırma, aşının bir dozunun COVID-19'a karşı korumada güvenli ve etkili olduğunu öne sürmüştür.