Astrodinamikte, bir astronomik cismin yörünge eksantrikliği, başka cisim etrafındaki yörüngesinin mükemmel bir daireden ne kadar saptığını belirleyen boyutsuz bir parametredir.
Kuyruklu yıldız ya da kirlikartopu, Güneş’in yakınından geçerken ısınarak gaz açığa çıkarmaya başlayan, buzlu, küçük Güneş Sistemi cisimleridir. Bu gaz çıkışı, görünür bir atmosfer veya koma ve bazen de bir kuyruk oluşturur. Bu fenomenler, kuyruklu yıldızın çekirdeğine etki eden güneş radyasyonu ve güneş rüzgarı etkilerinden kaynaklanır. Kuyruklu yıldız çekirdek’lerinin büyüklüğü, birkaç yüz metreden ile onlarca kilometreye kadar değişir ve gevşek buz, kozmik toz ve küçük kayalık parçacıklardan oluşur. Kuyruk bir astronomik birim ötesine uzanabilirken, koma Dünya'nın çapının 15 katına kadar çıkabilir. Yeterince parlaksa, teleskop yardımı olmadan Dünya'dan kuyruklu yıldız görülebilir ve gökyüzünde 30°'lik bir alt açı yayı olabilir. Kuyruklu yıldızlar eski çağlardan beri birçok kültür ve din tarafından gözlemlenmiş ve kaydedilmiştir.
Periyodik kuyruklu yıldızlar, yörünge periyotları 200 yıldan az olan veya tek bir günberi geçişinden daha uzun süre boyunca gözlemlenen kuyruklu yıldızlardır. "Periyodik kuyruklu yıldız" bazen 200 yıldan daha uzun olsa bile periyodik yörüngeye sahip herhangi bir kuyruklu yıldız anlamında kullanılır.
Halley kuyruklu yıldızı, resmî adıyla 1P/Halley veya bu kuyruklu yıldızlar üzerine çalışmalar yapan Edmond Halley'e ithafen Comet Halley, Güneş'in yörüngesinde hareket eden ve her 75–76 yılda bir görünen kuyruklu yıldızdır. Halley, çıplak gözle görülebilen bir kuyruklu yıldızdır. Ek olarak, yörüngesini insan ömrü içerisinde tamamlayan çıplak gözle görülen tek kuyruklu yıldızdır. Halley kuyruklu yıldızı, Güneş Sistemi içerisine en son 1986 yılında girmiştir. Hesaplara göre 2061 yılında tekrar görülecektir.
C/2012 S1 (ISON) kuyruklu yıldızı 21 Eylül 2012'de Vitali Nevski ve Artyom Novichonok tarafından keşfedilmiştir. Güneş'in çok yakınından geçen kuyruklu yıldız sınıfındandır. Kuyruklu yıldızların yansıtma özellikleri yüksek olmayıp kömüre yakın olmakla birlikte ISON kuyruklu yıldızının yansıtma özelliği Ay'dan 15 kat fazladır.
Yıldızlararası cisimler yıldızlararası boşlukta bulunan ve yerçekimsel olarak bir yıldıza bağlı olmayan bir kuyruklu yıldızdır. Bilinen Güneş Sistemi’ndeki veya Güneş dışı kuyruklu yıldızlar, dışında, bir yıldıza yerçekimsel olarak bağlı olmayan bir yıldızlararası kuyruklu yıldız bulunmamıştır. Yine de bu kuyruklu yıldızların var olduğu varsayılmaktadır: gezegen ve yıldızlardan kaynaklanan yerçekimsel dağıtma, pek çok Oort Bulutu kuyruklu yıldızını fırlatmıştır ve benzeri süreçlerin güneşdışı gezegen sistemlerde de gerçekleşme olasılığının yüksekliği, büyük miktarda bağımsız kuyruklu yıldızın varlığına işaret etmektedir. Günümüzde, yıldızlarası kuyuklu yıldızlar yalnızca Güneş Sistemi’nden geçerlerse fark edilebilir ve Oort Bulutu kuyruklu yıldızlarından, Güneş’e yerçekimsel olarak bağlı olmadıklarına işaret eden, sert hiperbolik yörüngeleri sayesinde ayırt edilirler. Zayıf hiperbolik yörüngelere sahip kuyruklu yıldızlar da gözlemlenmiştir; ancak bunların yörüngelerine bakıldığında, Oort Bulutu'ndan serbest kalmış gibi durdukları ve bir yıldızlararası boşluk kökenine işaret etmedikleri görülmüştür. Bilinen en dış merkezli olan(eccentric) kuyruklu yıldız, C/1980 E1, yalnızca 1.057 dış merkezliliğe sahiptir, ki bu da bir yıldızlararası kuyruklu yıldızdan beklenene göre, pek dış merkezli değildir.
Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.
1I/ʻOumuamua, Güneş Sistemi'nin dışından geldiği tespit edilebilen ilk yıldızlararası nesnedir. 19 Ekim 2017'de Robert Weryk tarafından oldukça eksantrik hiperbolik bir yörüngede, Güneş'ten döndükten 40 gün sonra keşfedildi. İlk gözlemler, cismin Güneş'ten uzaklaştığı sırada Dünya'dan 0,2 AU uzaklıktayken Pan-STARRS teleskobu ile yapıldı. Başlangıçta bir kuyrukluyıldız olarak kabul edilen cisim, bir hafta sonra bir asteroit olarak yeniden sınıflandırıldı. Yıldızlararası nesnelere ait yeni bir sınıfın ilkidir. Hiperbolik yörüngesinin bir sonucu olarak 2022'de Neptün'ün yörüngesinden geçecek ve Oort bulutunu yaklaşık 20.000 yıllık bir sürede geride bırakacaktır. Nesnenin galaktik diskteki yıldızlar arasında sürüklendiği süre ise bilinmemektedir.
C/2020 F3 (NEOWISE) veya NEOWISE kuyruklu yıldızı, 27 Mart 2020'de Geniş-Alan kızılötesi araştırma kaşifi (WISE) uzay teleskobunun NEOWISE görevi sırasında gök bilimciler tarafından keşfedilen ve yakın-parabolik yörüngeye sahip uzun dönemli bir kuyruklu yıldızdır.
2007'nin Büyük Kuyruklu Yıldızı' olarak da bilinen McNaught Kuyruklu Yıldızı ve C/2006 P1 adlandırması verilen, İngiliz-Avustralyalı gök bilimci Robert H. McNaught tarafından Uppsala Güney Schmidt Teleskobu kullanılarak 7 Ağustos 2006'da keşfedilen periyodik olmayan kuyruklu yıldız’dır 40 yılı aşkın süredir en parlak kuyruklu yıldızdı ve Ocak ve Şubat 2007'de Güney Yarımküre'deki gözlemciler için çıplak gözle kolayca görülebildi.
Encke Kuyruklu Yıldızı veya Encke'nin Kuyruklu Yıldızı, Güneş'in yörüngesini her 3.3 yılda bir tamamlayan bir periyodik kuyruklu yıldız'dır. Encke ilk olarak Pierre Méchain tarafından 17 Ocak 1786'da kaydedildi, ancak yörüngesinin Johann Franz Encke tarafından hesaplandığı 1819 yılına kadar periyodik bir kuyruklu yıldız olarak tanınmadı. Halley Kuyruklu Yıldızı gibi adını keşfedicisinden ziyade yörüngesinin hesaplayıcısından alıyor olması olağandışıdır. Kuyruklu yıldızlar büyük bir koma ve onları çok daha görünür hale getirebilen günberi‘leri sırasında kuyruk oluşturmalarına rağmen çoğu kuyruklu yıldız gibi çekirdeği aldığı ışığın yalnızca %4.6'sını yansıtan çok az albedo'su vardır. Encke Kuyruklu Yıldızı'nın çekirdek çapı 4.8 km'dir.
Comet Kohoutek, resmi olarak belirlenmiş C/1973 E1, 1973 XII ve 1973f, ilk kez 7 Mart 1973'te Çek astronom Luboš Kohoutek tarafından görüldü. Aynı yıl 28 Aralık'ta günberi'ye ulaştı.
Wild 2 olarak da bilinen 81P/Wild Kuyruklu Yıldızı, 6 Ocak 1978'de, Zimmerwald, İsviçre'de 40 cm'lik Schmidt teleskopu kullanarak keşfeden, adını İsviçreli gök bilimci Paul Wild'dan alan bir kuyruklu yıldızdır.
C/2001 Q4 (NEAT), derince güneye doğru iç Güneş Sistemi içine getiren olağan dışı, neredeyse dik geriye giden yörünge'si olan bir kuyruklu yıldız'dır. Başlangıçta, zamanının çoğunu güney gök kutbunun yakınında geçirerek uzaktaki evinden ortaya çıktı. Bu kuyruklu yıldız, 24 Ağustos 2001'de Dünyaya Yakın Asteroid Takibi programı (NEAT) tarafından keşfedildi.
C/2017 T2 (PANSTARRS), 2 Ekim 2017'de Güneş‘e 92 AU (13,8 milyar km) uzaklıkta iken keşfedilen bir Oort bulutu kuyruklu yıldız'ıdır. Dünya'ya en yakın yaklaşımı 28 Aralık 2019'da 152 AU (22.700 milyon km) uzaklıktaydı. günberi'ye 4 Mayıs 2020'de Güneş'ten 1.6 AU'da parçalanmaya karşı güvenliyken geldi.
Gözlemsel astronomide, bir Güneş Sistemi cisminin gözlem yayı, cismin yolunu izlemek için kullanılan en erken ve en son gözlemleri arasındaki süredir. Genellikle gün veya yıl olarak verilir. Terim çoğunlukla asteroitlerin ve kuyruklu yıldızların keşfi ve takibinde kullanılır. Yay uzunluğu, bir yörüngenin doğruluğu üzerinde en büyük etkiye sahiptir. Ara gözlemlerin sayısı ve aralığı daha az etkiye sahiptir.
C/2022 E3 (ZTF), 2 Mart 2022'de Zwicky Transient Facility (ZTF) tarafından keşfedilen Oort bulutundan uzun dönemli bir kuyruklu yıldızdır. Güneş ışığının iki atomlu karbon ve siyanojen üzerindeki etkisinden dolayı kuyruklu yıldızın çekirdeğinin çevresinde parlak yeşil bir ışıltı vardır. Kuyruklu yıldızın sistematik tanımı, periyodik bir kuyruklu yıldız olmadığını belirtmek için C ile başlar ve "2022 E3", Mart 2022'nin ilk yarısında keşfedilen üçüncü kuyruklu yıldız olduğu anlamına gelir.
C/2023 P1 (Nishimura), Hideo Nishimura tarafından 12 Ağustos 2023 tarihinde keşfedilen uzun dönemli bir kuyruklu yıldızdır. Yedi aylık bir gözlem yayı ile kuyruklu yıldızın yörünge süresi 433 yıl olarak tahmin edilmektedir. 0,996'lık bir dışmerkezlik, kuyruklu yıldıza Güneş'ten ortalama uzaklığı olan yarı büyük ekseni yaklaşık 57 AU olarak sağlar ve bu, Eris'in ortalama uzaklığı olan 68 AU ile karşılaştırılabilir. Kuyruklu yıldız, Güneş Sistemi'ni terk etmeyecek ve en uzak noktasına (günöte) 2227 yılında ulaşacaktır.
Aşırı Neptün ötesi cisim (ETNO), Güneş Sistemi'nin en dış bölgesinde, Neptün'ün çok ötesinde Güneş'in yörüngesinde dolanan Neptün ötesi cisimlere verilen genel isimdir. Bir ETNO'nun en az 150-250 AU'luk dev bir yarı büyük ekseni vardır. Bilinen diğer tüm Neptün ötesi cisimlere kıyasla yörüngesi diğer dev gezegenlerden çok daha az etkilenir. Bununla birlikte, varsayımsal bir Dokuzuncu Gezegen ile kütleçekimsel etkileşimlerden etkilenerek bu nesneleri benzer türde yörüngelere yönlendirebilirler. Bilinen ETNO'lar, küçük yükselen ve alçalan düğüm mesafelerine sahip nesne çiftlerinin dağılımları arasında, dış tedirginliğe bir yanıtın göstergesi olabilecek, istatistiksel olarak oldukça anlamlı bir asimetri sergilerler.
Burada listelenen küçük Güneş Sistemi cisimleriden Haziran 2024 itibarıyla Güneş'e en uzak olanlar göstermektedir. Nesneler, yörüngelerinin hesaplanan günöteye göre değil, Güneş'e olan yaklaşık mevcut uzaklıklarına göre kategorize edilmiştir. Nesneler yörüngelerinde hareket ettikleri için liste zaman içinde değişmektedir. Bazı cisimler içeri doğru bazıları ise dışarı doğru hareket etmektedir. Mesafeler bu cisimlerin gelecekte ulaşabilecekleri minimum (günberi) ya da maksimum (günöte) mesafeler değildir.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
