İçeriğe atla

Cıva(II) fülminat

Cıva(II) fülminat
Diğer adlar
Patlayıcı cıva, Dİoxycyanomercury
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
ChEBI
ChemSpider
ECHA InfoCard100.010.053 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • InChI=1S/2CNO.Hg/c2*1-2-3; 
    Key: MHWLNQBTOIYJJP-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/2CNO.Hg/c2*1-2-3;/rC2HgN2O2/c6-4-1-3-2-5-7
    Key: MHWLNQBTOIYJJP-HZIBCBEIAJ
  • [O-][N+]#C[Hg]C#[N+][O-]
Özellikler
Molekül formülüC2N2O2Hg
Molekül kütlesi284.624 g/mol
Görünüm Gri, Açık kahverengi veya Beyaz kristal katı
Yoğunluk4.42 g/cm3
Erime noktası160°C
Kaynama noktası356.6°C
Çözünürlük (su içinde) az çözünür
Çözünürlüketanol ve amonyak’da çözünür
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler Çok Zehirli, Şoka Duyarlı Patlayıcı
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 4: Çok kısa maruziyet ölüme veya ciddi kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: VX gazıYanıcılık 1: Tutuşmanın gerçekleşebilmesi için önceden ısınması gerekmektedir. Alevlenme noktası 93 °C'nin (200 °F) üzerindedir. Örnek: Kanola yağıKararsızlık 4: Normal sıcaklık ve basınçta kolayca patlama veya patlayıcı çözünme yeteneğine sahiptir. Örnek: NitrogliserinÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
4
1
4
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Cıva(II) fülminat, Hg(CNO)2, primer patlayıcıdır. Sürtünme ve şoka çok duyarlı olduğundan dolayı özellikle diğer patlayıcıları patlatmak için kullanılan darbeli kapsüller ve patlatma kapsüllerinde bir tetikleyici olarak kullanılır.

İlk olarak 1830 yıllarından sonra küçük bakır kapsüller içerisinde bir ağızotu olarak kullanıldı. Cıva fülminat ağızdan dolma ateşli silahlarda karabarut dolumlarını ateşleme aracı olarak çakmak taşının hızla yerini aldı. Daha sonra, 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyılda, cıva fülminat ya da potasyum klorat tüfek ve tabanca mermilerindeki merkezi ateşlemeli kapsüllerde yaygın olarak kullanıldı. Korozif olmayan özelliği ile cıva fülminat, potasyum klorattan ayrı bir avantaj sağlasa da metal aksamı zayıflattığı bilinmektedir. Kapsüllerde kullanılan cıva fülminat günümüzde daha verimli kimyasal maddelerle yer değiştirmiştir. Kurşun azotür, kurşun stifnat ve tetrazen türevleri gibi bu maddeler zamanla korozif olmayıp, az zehirli ve daha kararlıdırlar. Ayrıca, savaş zamanında cıva gibi maddenin temin edilmesi güç olacağından dolayı Hg(II) fülminat'ın yerine geçen bu bileşiklerin hiçbirinin üretimi için cıvaya gereksinim duyulmaz.

Üretimi

Cıva(II) fülminat nitrik asit içinde cıvanın çözündürülmesiyle elde edilen çözeltiye etanol katılmasıyla üretilir. İlk olarak, Edward Charles Howard tarafından 1800 yılında üretilmiştir.[1] Bu bileşiğin kristal yapısı ancak 2007 yılında belirlenmiştir.[2]

Gümüş fülminat da aynı yolla üretilebilir. Ancak, bu tuz cıva fülminattan daha da kararsızdır; su altında dahi patlayabilir ve kendi ağırlığının altında patladığı için büyük miktarlarda biriktirmenin imkânı yoktur.

Bozunma

Cıva(II) fülminatın termal bozunması 100 °C'den de az sıcaklıklarda başlayabilir, bozunma sıcaklığın artmasıyla çok daha yüksek bir oranda devam eder.[3]

Cıva(II) fülminatın bozumasına ait olası bir tepkime karbon dioksit gazı, azot gazı ve oldukça kararlı cıva tuzlarının bir birleşimini verir.

4 Hg(CNO)2 → 2 CO2 + N2 + HgO + 3 Hg(OCN)CN
Hg(CNO)2 → 2 CO + N2 + Hg
Hg(CNO)2 → Hg(OCN)2 (siyanat ve / veya izosiyanat)
2 Hg(CNO)2 → 2 CO2 + N2 + Hg + Hg(CN)2 (Cıva(II) siyanür)

Popüler kültürde tanınması

  • AMC'de yayınlanan Breaking Bad dizi flminin, Sezon 1, Bölüm 6 "Crazy Handful of Nothin" adlı bölümünde, Walter White, Tuco Salamanca'nın mekanında yere bir parça cıva fülminat fırlatarak bir patlamaya neden olmaktadır. MythBusters adlı televizyon programının 12 Ağustos 2013 tarihinde yayınlanan bölümünde bu sahnedeki patlama etkisi incelenmiştir fakat deney beklenilen sonucu vermemiştir. Beklenilen etki için 250g gümüş fülminat ve cıva fülminat karışımı uzaktan patlatılmıştır ve tahtadan büyük bir kulübede dizideki gibi bir patlama etkisi gözlemlenmiştir.

Ayrıca bakınız

Yararlanılan kaynaklar

  1. ^ Edward Howard (1800). "On a New Fulminating Mercury". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 90 (1). ss. 204-238. doi:10.1098/rstl.1800.0012. 
  2. ^ W. Beck, J. Evers, M. Göbel, G. Oehlinger and T. M. Klapötke (2007). "The Crystal and Molecular Structure of Mercury Fulminate (Knallquecksilber)". Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie. 633 (9). ss. 1417-1422. doi:10.1002/zaac.200700176. 
  3. ^ W. E. Garner & H. R. Hailes (1933). "Thermal decomposition and detonation of mercury fulminate". Proceedings of the Royal Society of London. 139 (1–3). ss. 1-40. Bibcode:1933CP....334..128S. doi:10.1098/rspa.1933.0040. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2013. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Cıva(II) fülminat ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hidrojen</span> sembolü H ve atom numarası 1 olan kimyasal element

Hidrojen, sembolü H, atom numarası 1 olan kimyasal bir element. Standart sıcaklık ve basınç altında renksiz, kokusuz, metalik olmayan, tatsız, oldukça yanıcı ve H2 olarak bulunan bir diatomik gazdır. 1,00794 g/mol'lük atomik kütlesi ile tüm elementler arasında en hafif olanıdır. Periyodik cetvelin sol üst köşesinde yer alır. Hidrojenin adı, Yunancada "su oluşturan" anlamına gelen ὑδρογόνο'dan (idrogono) kelimesinden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Patlayıcı madde</span> patlamaya neden olabilecek büyük miktarda potansiyel enerji içeren reaktif madde

Patlayıcı madde, hararet veya şok tesiri ile kimyasal değişikliğe uğrayan, yüksek derecede ısı, çok hacimde gaz meydana getiren, katı, sıvı veya gaz hâlindeki kimyasal maddelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kobalt</span> atom numarası 27 olan kimyasal bir element

Kobalt kimyasal bir element'tir. Sembol'ü Co ve atom numarası 27'dir. Nikel gibi kobalt da, doğal meteorik demir alaşımlarında bulunan küçük birikintiler dışında, yer kabuğunda yalnızca kimyasal olarak birleşik formda bulunur. İndirgeyici eritme yoluyla üretilen serbest element sert, parlak, gümüş rengi bir metal'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tantal</span> 73 atom numaralı kimyasal element

Tantal, sembolü Ta, atom numarası 73, atom ağırlığı 180,88, yoğunluğu 16,6 olan, 3017 °C'de eriyen ve siyah toz durumunda elde edilen nadir bir kimyasal element’tir. Tantal, korozyona karşı çok dayanıklı, çok sert, sünek, parlak, mavi-gri bir geçiş metalidir.

<span class="mw-page-title-main">Amonyum nitrat</span> kimyasal bileşik

Amonyum nitrat, amonyum ve nitrat iyonlarından oluşan, NH4NO3 formülüne sahip yüksek patlayıcı bir kimyasal bileşiktir. Higroskopik özellikte ve beyaz kristal bir katı olarak hidrat oluşturmasa da suda çok çözünür. Ağırlıklı olarak, tarımda yüksek azotlu gübre olarak kullanılmaktadır. 2017 yılında küresel üretimi 21.6 milyon ton olarak tahmin edildi.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum klorat</span>

Sodyum klorat NaClO3 kimyasal formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Suda kolayca çözünür, beyaz kristal bir tozdur. Higroskopiktir. Sodyum klorat 300 °C’nin üzerinde ayrışarak oksijen ve sodyum klorür ortaya çıkar. Özellikle, çok parlak kâğıt imal etmek için ağartma hamurundaki uygulamalara yönelik olarak yılda birkaç yüz milyon ton üretilmektedir.

Potasyum fülminat fülminat iyonunun potasyum tuzudur. Kimyasal gösteriler ve eski tüfeklerin kapsüllerinde kullanılır. Genellikle, potasyum amalgam ile cıva fülminat arasındaki tepkimeyle elde edilir, Cıva ve karbon arasındaki zayıf kovalent bağın aksine potasyum ve karbon arasındaki iyonik bağ nedeniyle çok daha az duyarlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bakır(II) oksit</span>

Bakır (II) oksit ya da küprik oksit (CuO) bakırın daha yüksek oksit formunda olanıdır. Doğada tenorit minerali halinde bulunur.

Bilinen inorganik ve organometalik bileşiklerin elementlere göre sıralanmış listesidir. Sıralama elementlerin kısaltmalarının alfabetik sırasına göredir.

<span class="mw-page-title-main">Merkezden ateşlemeli (fişek)</span>

Merkezi ateşlemeli bir fişekte tutuşturma vuruşunun gerçekleştiği fişek tepesinin orta kısmına bir kapsül yerleştirilmiştir. Kenardan ateşlemeli fişeklerin aksine merkezi ateşlemeli fişeklerin kapsülü ayrı ve çıkartılabilir bir fişek parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nitramid</span>

Nitramid, H2NNO2, bir kimyasal bileşiktir. Nitramidin organik türevleri, RNHNO2 nitroaminler olarak adlandırılır ve RDX ve HMX gibi örnekleri güçlü bir patlayıcı olarak kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Amonyum klorür</span>

Amonyum klorür ya da daha çok bilinen adıyla Nişadır, formülü NH4Cl olan bir kimyasal bileşiktir. Suda yüksek oranda çözünen, beyaz kristallere sahip bir tuzdur. Amonyum klorür çözeltileri hafif asidiktir. Doğada mineral halde bazı volkan bacalarının etrafında bulunan haline sal amonyak denir. Bazı tür meyan ballarında bir aroma maddesi olarak kullanılır. Nişadır, hidroklorik asit ve amonyak arasında gerçekleşen reaksiyonla sonucu oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Kalay(II) klorür</span> kimyasal bileşik

Kalay(II) klorür ya da stanit klorür, SnCl2 formülüne sahip, beyaz kristal halinde bir katıdır. Kararlı bir dihidrat oluşturur, ancak sulu çözeltileri, özellikle sıcaksa, hidrolize uğrama eğilimindedir. SnCl2 yaygın bir şekilde indirgeyici madde (bir asit çözeltisi içinde) olarak ve kalay kaplamada elektrolitik banyolarda kullanılır. Kalay (II) klorür, diğer kalay klorür (kalay(IV) klorür (SnCl4) ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fülminik asit</span>

Fülminik asit, HCNO moleküler formülünü içeren kimyasal bir bileşiktir. Gümüş tuzu, 1798'de, gümüş nitrik asit içinde eritildiyse ve şarabın ruhuna eklenen çözeltinin, beyaz, oldukça patlayıcı bir toz elde edildiğini tespit eden Luigi Valentino Brugnatelli tarafından keşfedildi. 1800'de Edward Charles Howard da gümüş tuzu üretti ve daha sonra 1824'te Justus von Liebig tarafından araştırıldı. Howard ayrıca, 1799'da, Brugnatelli'nin işleminde gümüş yerine gümüş cıvası olan cıva tuzunu yarattı. Organik bir asit ve gümüş tuzu 1825'te Friedrich Wöhler tarafından keşfedilen izosiyanik asit izomeridir. Serbest asit ilk olarak 1966'da izole edildi.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl cıva</span> kurgusal kimyasal madde

Kırmızı cıva veya kızıl cıva, nükleer silahların ve çeşitli ilişkilendirilmemiş silah sistemlerinin oluşturulmasında kullanılan belirsiz bir bileşim maddesidir. Nükleer silahların geliştirilmesi ve üretimininin üzerindeki gizlilikler nedeniyle, kırmızı cıvanın varlığına dair bir kanıt yoktur. Bununla birlikte, kamu literatüründe analiz edildiğinde "kırmızı cıva" olduğu iddia edilen tüm numunelerin, silah üreticilerini ilgilendirmeyen ve zaten bilinen kimyasal maddeler olduğu kanıtlanmıştır.

Eksplosoforlar organik kimyada organik bileşiklere patlayıcı özellikler kazandıran fonksiyonel gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">Nitro bileşiği</span>

Nitro bileşikleri, bir veya daha fazla nitro fonksiyonel grubu (−NO2) içeren organik bileşiklerdir. Nitro grubu, dünya çapında kullanılan en yaygın eksplosoforlardan (bileşiği patlayıcı madde yapan fonksiyonel grup) biridir. Nitro grubuda güçlü bir elektron çeken gruptur. Bu özellik nedeniyle, nitro grubuna alfa (bitişik) olan C-H bağları asidik olabilir. Aynı nedenden dolayı, aromatik bileşiklerde nitro grubunun varlığı elektrofilik aromatik sübstitüsyonu yavaşlatsa da nükleofilik aromatik sübstitüsyonu kolaylaştırır. Nitro grupları, doğada nadiren bulunur ve nitrik asit ile başlayan nitrolama reaksiyonları tarafından neredeyse her zaman üretilir.

<span class="mw-page-title-main">Prusya mavisi</span> Sentetik pigment

Prusya mavisi (aynı zamanda Berlin mavisi veya yağlı boya tablolarda Parizyen veya Paris mavisi olarak bilinir), demir içeren ferrosiyanür tuzlarının oksidasyonu ile üretilen koyu mavi pigmenttir. FeIII4III4[FeII(CN)6]3 kimyasal formülüne sahiptir. Turnbull mavisi kimyasal olarak aynıdır ancak farklı reaktiflerden yapılmıştır ve çeşitli safsızlıklar nedeniyle rengi biraz farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karin Aurivillius</span>

Karin Aurivillius (1920-1982), İsveç'teki Lund Üniversitesi'nde çalışmış olan İsveçli bir kimyager ve kristalograftır. Birçok cıva bileşiğinin kristal yapılarını ortaya çıkarmıştır.

Simya çalışmaları sayesinde daha sonra belirli kimyasal bileşikler veya bileşik karışımları olarak sınıflandırılan birçok kimyasal madde üretilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.