Cüneyd-i Bağdâdî
Cüneyd-i Bağdâdî (Şeyh'ûl Aleviyye) شيخ العلوي پير جنيد بغدادي | |
|---|---|
| Doğum | 830 Bağdat |
| Ölüm | 909 Bağdat |
| Din | İslâm Caferi[1] |
Cüneyd-i Bağdâdî (830 – 909), 9. yüzyılda yaşamış İslamî-Batınî alimi ve Alevi mutasavvıf ve filozof.[2]
Bağdat'ta doğdu ve orada yaşadı. Ailesi aslen İran'ın Nihâvend şehrine mensup olup cam ticaretiyle uğraştıklarından Kavârirî nisbesiyle tanınmaktaydı. Bizzat Cüneyd-i Bağdadi'de ipek ticaretiyle meşgul olduğundan Hazzâz lakabıyla tanınmıştır. Ailesinin İran'ın Nihâvend şehrinden Irak'ın Bağdat şehrine ne zaman geldiği kesin olarak bilinmesede kendisinin Bağdat şehrinde doğan Alevi meşrepli mutasavvuf olduğu için "Şeyh'ûl Alevi Pîr-i Bağdadi" nisbesiyle anılır.[3]
Eğitimi
| Makale serilerinden |
Ebû Sevr el-Kelbi'den fıkıh eğitimi aldı. Ebû Ali el-Hasan bin Arefe el-Abdî başta olmak üzere bazı âlimlerden hadis dinledi. Dayısı Serî es-Sakatî ve Ebû Hamza el-Bağdâdî gibi Alevî şeyhlerin sohbetlerinde bulundu. Sonraki yıllarda vaaz vermeye başladı ve İslami İlimler üzerinde derin bilgi sahibi oldu. Câferî mezhebinden olduğu bilinmektedir.
Dönemin birçok ünlü Alevî şeyhi Cüneyd-i Bağdadi'nin sohbetinde bulunmuştur. Ebû Muhammed el-Cerîrî, Ebû'l-Abbas İbnü'l-Arabî, İsmail b. Nûceyd. Ali b. Bündâr es-Sayrafî, Câfer bin Yunus eş-Şiblî, Mimşâd ed-Dîneverî, Abdullah eş-Şarânî, Muhammed b. Ali el-Kettânî. Ebû'l Zerr el-Vâsıtî. Ebû Amr ez-Zeccâcî Cüneyd Bağdadi'in sohbetinde bulunan tanınmış Tarikat-ı Aleviyye mutasavvuf âlimlerinden olan Alevî meşrepli şeyhlerdendir. Bu sebeple tarikatların tamamına yakın kısmı silsilelerinde Cüneyd-i Bağdadi hazretleri'ne yer verirler. Mutlak İmam, Şeyh'ûl Aleviyye, Kutb'ûl Alevi, Sadr-i Kebîr gibi unvanlarla anılan fıkıh âlimi İbn Süreye de onun sohbetinde bulunmuş, ruhaniyetinin tesirinde kalmış ve manevî alandaki bilgilerini ona borçlu olduğunu ifade etmiştir.[4][5]
Cüneyd-i Bağdadi'nin tasavvufî görüşleri, hem çağdaşı Alevîler hem de daha sonraki mutasavvıflar üzerinde derin tesirler bırakmıştır. Onun açtığı yoldan gidenlere Cüneydî denildiğini kaydeden Hücvîrî, kendi şeyhlerinin de bu zümreye mensup olduklarını belirtmektedir. el-Münkız mine'd-dalâl adlı eserinde belirttiğine göre Gazzâlî'nin tasavvufa yönelmesinde de Cüneyd-i Bağdadi'nin tesiri olmuştur. El-Lüma', et-Ta'anuf, Kûtü'l-kulûb ve er-Risâle gibi tasavvufun temel kaynakları Cüneyd-i Bağdadi'nin fikirlerine geniş yer ayırır, onun tasavvufî konulardaki sözlerini delil sayarlar.
Hakkında yapılan çalışmalar
Cüneyd-i Bağdadi'nin bazı mektupları günümüze kadar gelmiştir. Bu mektupları Ali Hasan Abdülkâdir The Life Personality and Writings of al-Junayd adlı eserinin içinde ingilizce tercümeleriyle birlikte yayımlamıştır. Aynı mektuplar bazı yeni mektupların ilâvesiyle Cüneyd-i Bağdadî Hayatı Eserleri ve Mektupları adıyla yayımlanmıştır.
Kaynakça
- ^ THE BIOGRAPHIES OF THE ELITE LIVES OF THE SCHOLARS, IMAMS & HADITH MASTERS: Biographies of The Imams & Scholars. Zulfiqar Ayub. 2 Mayıs 2015. 1 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2024 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Alevî Türkmen Pîr ve Şeyhleri; Seyyid Ali İmadeddin Nesîmî ve Pîr Cüneyd-i Bağdadî
- ^ "Tarikât-ı Aleviyye'nin Tasavvuf Alimleri Silsilesi". 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2022.
- ^ [İbnü'I-Mülakkın, Tabakatül Evliya, s. 137, Ateş,Süleyman, Cüneydi Bağdadi: Hayatı Eserleri ve Mektupları s. 47]
- ^ Tezkiret'ûl Evliyâ fi'l Bağdad - Bağdad Evliyâ Tezkiresi
