Büyükşehir belediyesi
Büyükşehir belediyesi, Türkiye'deki yerel yönetim birimlerinden biridir. Nüfusu 750 binin üzerinde olan illerde kurulan ve ilin tamamına hizmet vermek amacıyla oluşturulan bir yapıdır. Bu sistem, söz konusu nüfus kriterini karşılayan illerde, şehir genelinde entegre ve kapsamlı hizmetlerin sunulmasını amaçlar.
Türkiye'de nüfusu 750 binin altındaki illerde ise, belediye hizmetleri daha çok ilçe ve belde düzeyinde organize edilir ve bu bölgelerde, ilin tamamını kapsayacak şekilde hizmet veren bir üst belediye yapısı bulunmaz. Buna karşın, büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyeleriyle birlikte çalışarak, kapsadıkları ilin tamamına yönelik hizmetler sağlar ve şehrin bütünleşik bir yönetimini gerçekleştirirler.
Görev ve sorumlulukları
Türkiye'de büyükşehir belediyeleri, şehir genelinde kapsamlı ve entegre hizmetler sunmak üzere kurulmuş yerel yönetim birimleridir. Bu belediyeler, şehir planlaması ve altyapı geliştirme başta olmak üzere, ulaşım ve trafik yönetimi, çevre koruma, sosyal hizmetler ve sağlık, eğitim ve kültür ile ekonomik ve yerel kalkınma gibi geniş bir yelpazede sorumluluk alırlar. Büyükşehir belediyelerinin temel amacı, şehrin bütün sakinlerine yüksek kalitede hizmet sunarak yaşam kalitesini artırmak ve şehrin sürdürülebilir bir şekilde gelişimini sağlamaktır.
Bu çerçevede, büyükşehir belediyeleri, ulaşım sistemlerini düzenler ve geliştirir, trafik sorunlarına çözümler üretir, su ve kanalizasyon gibi temel hizmetlerin yanı sıra atık yönetimi ve çevre koruma faaliyetlerini yürütür. Ayrıca, sosyal yardım programları ile vatandaşların sosyal ihtiyaçlarını karşılar, halk sağlığına yönelik önlemler alır ve sağlık hizmetleri sunar. Eğitim ve kültürel etkinlikleri destekleyerek şehrin kültürel altyapısını geliştirir ve yerel ekonomiyi canlandırmak için sanayi, ticaret ve turizmi teşvik eder.
Büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyeleriyle koordineli bir şekilde çalışarak bu geniş hizmet spektrumunu yönetir. Bu koordinasyon, hizmetlerin şehrin her köşesine ulaşmasını sağlar ve böylece şehrin bütünleşik bir yönetimini gerçekleştirir. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile düzenlenen bu görev ve yetkiler, büyükşehir belediyelerini Türkiye'nin şehirlerinin gelişiminde kritik bir rol oynayan kurumlar haline getirir.
Yasal altyapısı
Türkiye'de büyükşehir belediyesi statüsü, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanunla, büyükşehir belediyelerinin sınırları, il mülki sınırlarını kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu düzenleme, büyükşehir belediyelerinin ilçe belediyeleri üzerindeki koordinasyon ve denetim yetkilerini artırmış, şehir genelindeki hizmetlerin daha entegre ve kapsamlı bir şekilde sunulmasını sağlamıştır.
Mevcut Büyükşehirler
Türkiye'de 2024 yılı itibarıyla 30 büyükşehir bulunmaktadır. Bunlar alfabetik olarak; Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon ve Van şeklindedir.
İlgili bağlantılar
Dış bağlantılar
- Büyükşehir Belediyesi Kanunu1 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
