İçeriğe atla

Büyüklüğüne göre Türkiye'deki gösteriler ve protestolar

Ana madde: Türkiye'deki gösteriler ve protestolar listesi

Bu maddede, Türkiye'de gerçekleştirilen gösteriler ve protestolar katılımcı sayısına göre sıralanmıştır. Bazı gösterilerin katılımcı sayısı tam olarak bilinmediği için listeye dahil edilmemiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 34. maddesine göre, herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.[1]

Liste

Aynı anda birden fazla şehirde gerçekleşen protestolar
# Ad Katılım Şehir Tarih Neden
1 Gezi Parkı olayları3.600.000 - 7.500.000[2][3]Ülke geneli 28 Mayıs - 30 Ağustos 2013 Taksim yayalaştırma projesinin yürürlüğe konması, orantısız polis şiddeti[4][5]
2 Cumhuriyet Mitingleri3.000.000+[not 1]Ankara, Çanakkale, İstanbul, İzmir, Manisa14 Nisan - 13 Mayıs 2007 Laik devletin korunması[11]
3 1977 Taksim İşçi Bayramı kutlamaları500.000+[12]İstanbul1 Mayıs 1977 İşçi Bayramı kutlaması
4 Ya Taksim Ya Ölüm mitingleri500.000+[not 2]Ülke geneli, çoğunlukla İstanbul ve Ankara12 Haziran 1956
7-12 Haziran 1958 		Kıbrıs sorunu
5 2012 İstanbul Hocalı Katliamı anma töreni200.000+[15]İstanbul26 Şubat 2012 Hocalı Katliamı'nın yıldönümü
6 2011-12 Kürt protestoları 100.000+ Ülke geneli 24 Mart 2011 - 18 Kasım 2012 Kürt dilinin bastırılması, ırkçılık, ayrımcılık,[16] siyasi baskı
7 2013 İstanbul Onur Yürüyüşü100.000+[17]İstanbul30 Haziran 2013 Onur Yürüyüşü
8 Cumhuriyet için Seferberlik Buluşması100.000+[18]Ankara29 Ekim 2012 Cumhuriyet Bayramı kutlaması
9 15-16 Haziran olayları75.000+[19]Ülke geneli 15-16 Haziran 1970 Sendika seçme özgürlüğünü kısıtlayacak yasa tasarısının kabul edilmesi
10 2021 Boğaziçi Üniversitesi protestoları20.000+ Ülke geneli, çoğunlukla İstanbul4 Ocak - 15 Temmuz 2021 Melih Bulu'nun Boğaziçi Üniversitesi rektörlüğüne atanması
11 2017 Adalet Yürüyüşü20.000+[20]Ankara, Bolu, Düzce, Sakarya, Kocaeli, İstanbul15 Haziran - 9 Temmuz 2017 Hükûmet baskısı, kitlesel tasfiyeler ve adli süreçlerdeki hukuksuzlar
13 Cerattepe protestoları17.000+[26]Artvin21 Haziran 2015

16-24 Şubat 2016

Cerattepe ormanlık alanında yapılacak madencilik faaliyetlerinin çevreye zarar vermesi[27]
12 İnternetime Dokunma! yürüyüşleri11.000+ Ülke geneli 15 Mayıs 2011 İnternet erişimini kısıtlayacak yasa tasarısının kabul edilmesi[28]
14 Mart 2006 Diyarbakır olayları2.500-3.000[29][30]Diyarbakır28-31 Mart 2006 HPG üyelerine kimyasal silah kullanıldığı iddiası[31]
15 İstanbul Havalimanı protestoları2.500+[32]İstanbul14 Eylül - 29 Ekim 2018 İş kazaları ve ağır çalışma koşulları[33][34]

Notlar

  1. ^ Tandoğan, Ankara mitingi: ~1.5 milyon[6]
    Çağlayan, İstanbul mitingi: 1 milyon[7]
    Gündoğdu, İzmir mitingi: 1 milyon[8][9]
    Sultan, Manisa mitingi: On binlerce[10]
    Cumhuriyet, Çanakkale mitingi: On binlerce[10]
  2. ^ İstanbul protestoları: 300.000+[13]
    Ankara protestoları: 200.000+[14]

Kaynakça

  1. ^ "Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı". Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. TBMM. 11 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022. 
  2. ^ "Emniyete göre, Gezi Parkı şüphelilerinin yüzde 78'i Alevi!". t24.com. 13 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2014. 
  3. ^ "Gezi'ye rekor katılım: 7.5 milyon kişi". aydınlıkgazete.com. 4 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2014. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2013. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2013. 
  6. ^ "%65'in yüzbinleri". Hürriyet. 17 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2007. 
  7. ^ "More than one million rally in Turkey for secularism, democracy". Agence France-Presse. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2007. []
  8. ^ "Turks protest ahead of early elections". Swissinfo. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2007. 
  9. ^ "İzmir'de Cumhuriyet mitingine rekor katılım". ntvmsnbc. 13 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2007. 
  10. ^ a b Manisa ve Çanakkale coştu!, SKYTURK, 20 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Mayıs 2007 
  11. ^ "200,000 protest against Turkey PM". CNN. 22 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2007. 
  12. ^ "Police Crashes May Day Rally". bianet. 1 Mayıs 2007. 7 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2008. 
  13. ^ "Türkiye tarihine damgasını vuran mitingler". Haberturk.com. 11 Mayıs 2007. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009. 
  14. ^ Boran, Tunç (2011). Mekân ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1938-1973) (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. s. 289. 
  15. ^ "News.az: 'We are all from Khojaly' rally in Istanbul draws nearly 200,000 - PHOTOS". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016. 
  16. ^ "Minorities at Risk: Assessment for Kurds in Turkey". University of Maryland, Center for International Development and Conflict Management. 31 Aralık 2006. 26 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2011. 
  17. ^ "Vandaag in beeld" (Felemenkçe). De Telegraaf TV. 28 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2013. 
  18. ^ "Yasakçıların barikatı yıkıldı". Cumhuriyet. 30 Ekim 2012. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023. 
  19. ^ "Sendikacılık tarihinde 15-16 Haziran'ın yeri". CNNTurk.com. 15 Haziran 2015. 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  20. ^ "Adalet Yürüyüşü' yağmurda sürdü, yaklaşık 20 bin kişi korteje katıldı". T24. 25 Temmuz 2017. 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2017. 
  21. ^ "Cerattepe'de çevreciler harekete geçti". Sözcü. 16 Şubat 2016. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016. 
  22. ^ "5 bin kişilik Cerattepe protestosu". 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2016. 
  23. ^ "Artvin'de boğalar 'Cerattepe' için sokağa indi". Zaman. 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016. 
  24. ^ "Artvin Cerattepe'de gergin bekleyiş sürüyor". Hürriyet. 21 Şubat 2016. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016. 
  25. ^ "Cerattepe için direnenlere polis saldırısı". Cumhuriyet. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016. 
  26. ^ [21][22][23][24][25]
  27. ^ "Cerattepe'de Yapılması Planlanan Madencilik Faaliyeti". 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016. 
  28. ^ "İnterneti kapatın dedik ciddiye aldılar". 18 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2011. 
  29. ^ 28-31 Mart 2006 Tarihlerinde Diyarbakır'da Yaşanan Şiddet Olaylarını Araştırma-İnceleme Raporu 16 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Mazlum-Der, 6 Nisan 2016, Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.
  30. ^ "Diyarbakır'da tansiyon yüksek". Deutsche Welle. 30 Mart 2006. 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2018. 
  31. ^ Kerim Yildiz; Susan Breau (2010). The Kurdish Conflict International Humanitarian Law and Post-Conflict Mechanisms. Routledge. s. 21. ISBN 1136954627. 16 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2018. 
  32. ^ "3. Havalimanı işçilerine polis baskını: 543 işçi gözaltında". Evrensel. 15 Eylül 2018. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  33. ^ Boyacıoğlu, Hacer (14 Şubat 2018). "Turkish government says 27 workers killed in Istanbul's third airport construction". Hürriyet (İngilizce). 19 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2018. 
  34. ^ "3. havalimanı işçilerinin koşulları: Yemek yetmiyor, aç çalışıyoruz". Evrensel. 15 Eylül 2018. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kızılay Meydanı</span> Ankara Yenişehirde meydan

Kızılay Meydanı ya da 15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı, Türkiye'nin başkenti Ankara'nın merkezindeki kent meydanı. Doğudan Ziya Gökalp Caddesi, batıdan Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, kuzey-güney ekseninde ise Atatürk Bulvarı yollarının kesişimindedir. Ankara'nın her tarafından ulaşımı oldukça kolay olan meydanda hem metro hem de Ankaray istasyonu bulunmaktadır. Çok sayıda büro, mağaza, kafe ve park bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kanlı Pazar (1969)</span> İstanbulda sosyalistlerin Amerikan 6. Filosunu protestosu sırasında yaşanan olaylar (1969)

Kanlı Pazar, 16 Şubat 1969 tarihinde İstanbul Taksim Meydanı'nda ABD'nin 6. Filo'sunu protesto etmek için 76 gençlik örgütünün toplandığı sırada meydana gelen olaylardır. Tarihçi Feroz Ahmad ise olayı "organize bir faşist şiddet örneği" olarak nitelemiştir.

555K; 5 Mayıs 1960 tarihinde, Ankara'da, Demokrat Parti aleyhtarı öğrencilerin yaptığı protesto eylemi. Adını 5. ayın 5. günü saat 5'te Kızılay'da düzenlenmesinden alan eylem cumhuriyet tarihinin ilk "sivil itaatsizlik" eylemi olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Ekim 2007 Dağlıca saldırısı</span>

21 Ekim 2007 Dağlıca saldırısı, 21 Ekim 2007 tarihinde saat 00.20'de PKK'nın Hakkâri ilinin Yüksekova ilçesine bağlı Dağlıca köyünde konuşlu Türk Silahlı Kuvvetleri Komando Taburuna karşı ağır silahlarla düzenlediği saldırıdır.

Kudüs Mitingi veya 6 Eylül Konya Olayları, İsrail Parlamentosunun Kudüs'ü başkent ilan etmesi nedeniyle Konya'da 6 Eylül 1980 günü gerçekleşen protesto ve şiddet olaylarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Protesto</span> itiraz biçimi

Protesto, göreceli olarak bir olaya ve duruma karşı aksi yönde tepki göstermektir. Genellikle bu tepki gösterme biçimi, muhalif görüşü sözle ifade etme yanında o görüşü toplumsallaştırma ve bir grupla birlikte ifade etme karakteri de taşıyabilir. Bundaki amaç kamuoyu nezdinde sesini daha çok duyurabilmek ve yönetime karşı daha etkili bir duruş sergileyebilmektir. Bu, doğrudan ifade ve etkilemenin ve aktivizmin bir yoludur.

Reddit, bir Amerikan sosyal haber, tartışma sitesidir. Siteye kayıtlı kullanıcılar bağlantı, metin, fotoğraf, anket ve video içerebilen gönderiler paylaşabilir, diğer kullanıcılar da bu gönderileri oylayarak gönderinin sayfada üste çıkmasını veya alta inmesini sağlayabilirler. Reddit'te gönderiler kullanıcılar tarafından oluşturulmuş; spor, oyun, müzik, yemek, fotoğrafçılık, haber gibi farklı konuları ele alan, "subreddit" denilen alt gruplarda paylaşılır. Bir subreddit'te paylaşılmış gönderi yeteri kadar oy alırsa bu gönderi Reddit'in ana sayfasına çıkar. Siteye kayıtlı her kullanıcı kendi subreddit'ini oluşturabilir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Baharı</span> 2010da başlayıp süregelen, Arap coğrafyasında yaşanan halk hareketlerine verilen ortak ad

Arap Baharı, 2010 yılında başlayan, Arap dünyasında yaşanan bir dizi hükûmet karşıtı protesto, ayaklanma ve silahlı isyanlardı.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyet Mitingleri</span>

Cumhuriyet Mitingleri, 2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan veya başka bir Millî Görüş kökenli siyasetçinin olası cumhurbaşkanı adaylığına karşı düzenlenen mitingler. Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük şehirlerde, 2007 yılının Nisan ve Mayıs aylarında yapılan mitinglerin duyurulmasında "cumhuriyetine sahip çık" mesajı kullanıldı.

Türkiye'de atanamayan öğretmenler, atamaları yapılmadığı için protesto, miting, yürüyüş ve açlık grevleri aracılığıyla Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'nı protesto eden öğretmenler. Aralarında yıllardır atanmayanlar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lugansk Halk Cumhuriyeti</span> Rusyanın işgalindeki Ukrayna toprakları

Lugansk Halk Cumhuriyeti ya da Luhansk Halk Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da bir de facto devlettir. Donbass Savaşı sırasında 28 Nisan 2014'te Ukrayna'da özerk, egemen bir cumhuriyet olarak kuruldu. 11 Mayıs'ta bağımsızlık referandumu yapıldı ve bağımsızlığı halk tarafından onaylandı. 12 Mayıs'ta resmen bağımsızlığını ilan etti. 24 Mayıs 2014'te ise Donetsk Halk Cumhuriyeti ile Novorossiya Federal Devleti adında bir konfederasyon oluşturmuştu, ancak 1 Ocak 2015'te bu konfederasyonu feshettiler ve rafa kaldırdılar.

<span class="mw-page-title-main">Kobani Olayları</span> 7-12 Ekim 2014 tarihinde Türkiyede çıkan eylemler

Kobani Olayları veya 6-7 Ekim Olayları, IŞİD'in Kobani'yi kuşatmasına karşılık YPG militanlarının Türkiye sınırları üzerinden silah nakli yapmasına izin vermeyen 62. Türkiye Hükûmeti'ne tepki olarak HDP Merkez Yürütme Kurulunun 6 Ekim'de aldığı kararla ve sokağa çıkma çağrısıyla başlayan protesto eylemleri ve silahlı çatışmalar bütünü. Silahlı çatışmalar, YDG-H üyelerinin öncülüğünde başlatıldı ve daha sonra HÜDA-PAR taraftarlarının ve ülkücülerin de çatışmalara katılımıyla ve ardından polis güçlerinin müdahaleleriyle büyüdü. Olaylar sırasında güneydoğu Anadolu'da Türk güvenlik güçleri ile PKK militanları arasında meydana gelen ve can kayıplarıyla sonuçlanan çatışmalar da gerginliğin tırmanmasına katkıda bulundu.

Cerattepe protestoları, Artvin ili Merkez ilçesinin sınırları içindeki Cerattepe mevkiinde yer alan ormanlık alanlarda gerçekleştirilmesi planlanan madencilik faaliyetlerini engellemek üzere 21 Haziran 2015’ten itibaren sürdürülen eylemler ve iş makinelerinin maden sahasına girişini sağlamak üzere 16 Şubat 2016’da asker ve polisin yaptığı müdahale sonucu meydana gelen olaylardır.

<span class="mw-page-title-main">Mart 2006 Diyarbakır olayları</span>

Mart 2006 Diyarbakır olayları, 28-31 Mart 2006 tarihleri arasında Diyarbakır'da yaşanan protestolar ve sonrasında gerçekleşen toplumsal olaylardır.

Taksim Mitingi, Cumhuriyet Halk Partisi'nin 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında "demokrasi ve cumhuriyet değerlerine sahip çıkmak amacıyla" 24 Temmuz 2016 tarihinde Taksim Meydanı’nda “Cumhuriyet ve Demokrasi Mitingi” adıyla düzenlediği miting. Miting adlandırmasında Türkiye'nin kurucu ve en eski partisi olmasının etkisi oldu. Miting partiler üstü bir miting olacak ve parti ayrımı gözetmeksizin herkes katılabilecekti.

<span class="mw-page-title-main">Şehitler ölmez vatan bölünmez</span> Türk milliyetçiliğinde kalıplaşmış bir söylem

"Şehitler ölmez vatan bölünmez", Türk milliyetçiliğinde yer edinmiş milliyetçi söylem. Spor müsabakalarından siyasi mitinglere ve şehit cenazelerine kadar uzanan bir kullanım sahası bulunmaktadır. Söylem toplum hafızasında yer edinmiştir ve vatanseverlik duygusu ile ayrılıkçılık karşıtlığını besler. Slogan, 1960'larda Türkiye'de ülkücü hareketin ilk ortaya çıktığı yıllarda kullanılmaya başlanmış, Türkiye-PKK çatışması ile yaygınlaşmıştır. Türkiye-YPG çatışmaları ve Türk güvenlik güçlerinin müdahil olduğu farklı olaylar ile beraber günümüzde halen kullanılmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Özgürlük Meydanı (Erivan)</span>

Özgürlük Meydanı, Opera Meydanı veya Tiyatro Meydanı olarak da bilinir. 1991 yılına kadar Ermenistan'da Erivan'ın Kentron semtinde bulunan bir kent meydanıdır. Meydan, ana opera binasının hemen güneyinde, opera parkı ile Kuğu gölü arasında yer alan Erivan Opera Tiyatrosu kompleksinin bir parçasıdır. Cumhuriyet Meydanı ile birlikte Özgürlük Meydanı, Erivan'ın merkezindeki iki ana meydandan biridir. Dört cadde ile çevrilidir: Tumanyan Caddesi, Teryan Caddesi, Sayat Nova Caddesi ve Maştots Caddesi. Meydanda yazar Hovhannes Tumanyan ve besteci Alexander Spendiaryan'ın heykelleri yer alıyor.

Türkiye'deki 2011–2012 Kürt protestoları, ülkedeki Kürt azınlık haklarının kısıtlanmasına karşı BDP liderliğinde Türkiye'de yapılan protestolardır. Türkiye'deki Kürtlerin uzun protesto eylemlerin sonucu olarak, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da da protestolar olmuştur. Hürriyet gazetesi, Mısır ve Tunus'ta devrimlere neden olan ve "Arap Baharı" olarak adlandırılanın kalkınmanın, Ortadoğu'nun kuzey kesimlerinde bir "Kürt Yazı"na yol açabileceğini öne sürdü. Protestocular hem İstanbul'da hem de Türkiye'nin güneydoğusunda sokaklara döküldü. Bazı gösteriler de Anadolu ve İzmir'de yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">2011-2012 Fas protestoları</span>

2011-2012 Fas protestoları, 20 Şubat 2011'den 2012 sonbaharına kadar Fas'ta meydana gelen bir dizi protesto gösterisidir. Orta Doğu'daki Arap Baharı olarak adlandırılan diğer protestolardan ilham aldılar. Protestoları 20 Şubat Hareketi organize etti.

Bu maddede, Türkiye'de gerçekleştirilen gösteriler ve protestolar listelenmektedir. Liste, Osmanlı dönemindeki protestoları da kapsamaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.