Büyük aptal kuramı

Finansta, büyük aptal kuramı, daha sonra daha da yüksek bir fiyata satılabilmeleri durumunda, fiyatları içsel değerini büyük ölçüde aşan aşırı değerli varlıkları satın alarak bazen para kazanılabileceğini öne süren bir kuramdır.

Bu bağlamda, bir "aptal", muhtemelen onu "daha büyük bir aptala" satabileceği ve kâr edebileceği varsayımıyla, aşırı fiyatlı bir varlık için ödeme yapabilir. Bu, yalnızca varlık için daha yüksek fiyatlar ödemeye istekli yeni "daha büyük aptallar" olduğu sürece işe yarar. Sonunda, yatırımcılar fiyatın gerçeklikten koptuğunu artık inkâr edemezler; bu noktada bir satış, fiyatın gerçeğe uygun değerine yaklaşana kadar önemli ölçüde düşmesine neden olabilir.^[1][2][3][4]

İnsan davranışındaki önyargılar nedeniyle, bazı insanlar, ne kadar mantıksız olursa olsun, fiyatının arttığını gördükleri varlıklara çekilir.^[5] Bu etki, genellikle, insanların erken satın alan ve büyük karlar elde eden diğerlerinin hikâyelerini duydukları ve satın almayanların kaybetme korkusu hissetmelerine neden olan sürü zihniyeti tarafından daha da şiddetlenir. Bu etki, ekonomi profesörü Burton Malkiel tarafından A Random Walk Down Wall Street (1973 birinci baskı) adlı kitabında açıklanmıştır:

Dönemlerinde hiper enflasyon ve uzak bölgelerdeki ihtiyaçlar fiyatı göreli normale böylece fahiş olduğu pazarlarda bu fiyatlar keyfi görünebilir. Yine de, bu bölgelerdeki fiyata göre iş yapmanın yerel maliyeti ve ayrıca kişinin kendini aşırı enflasyonist bir krizde beslemesi ve barınması gerekliliği, kâr veya fiili fayda yoluyla “aptalca” fiyatı haklı çıkarıyor.

Gayrimenkulde, daha büyük aptal teorisi, fiyatların her zaman yükseleceği beklentisiyle yatırımı yönlendirebilir.^[6][7] Yükselen bir fiyat dönemi, borç verenlerin temerrüt riskini hafife almasına neden olabilir.^[8]

Borsada, daha büyük aptal teorisi, birçok yatırımcı daha sonra "daha büyük bir aptala" satabilecekleri varsayımıyla şüpheli bir yatırım yaptığında geçerlidir. Başka bir deyişle, bir şeyi fiyatına değdiğine inandıkları için değil, başka birine daha yüksek bir fiyata satabileceklerine inandıkları için satın alırlar.^[9] Ayrıca hayatta kalan yatırım denir. Hisse senedi yatırımının Keynesyen güzellik yarışması ilkesine konsept olarak benzer.

Sanat, spekülasyonun ve ayrıcalıklı erişimin fiyatları yönlendirdiği, içsel değeri değil, başka bir metadır. Kasım 2013'te, SAC Capital'den hedge fon yöneticisi Steven A. Cohen, özel işlemlerle yakın zamanda edindiği sanat eserlerini müzayedede satıyordu. Eserler arasında Gerhard Richter ve Rudolf Stingel'in tabloları ve Cy Twombly'nin bir heykeli vardı. 80 milyon dolara kadar satmaları bekleniyordu. The New York Times, satışı bildirirken, "Her zaman tüccar olan Bay Cohen, yeni koleksiyoncuların sanat eserlerine değerlerinden çok daha fazlasını ödediği günümüzün aktif sanat pazarından da yararlanıyor."^[10]

Kripto para birimleri, daha büyük aptal teorisinin örnekleri olarak nitelendirilmiştir.^[11][12][13] Birkaç Nobel ödüllü dahil olmak üzere çok sayıda ekonomist, kripto para birimini hiçbir gerçek değeri olmayan olarak tanımladı.^{[14][15][16][17]}

• Arbitraj
• Torba sahibi
• bere bebekler
• Bitcoin
• ekonomik balon
• Spekülasyon
• Öznel değer teorisi
• Ponzi şeması
• Lale çılgınlığı