İçeriğe atla

Büyük Yapay Nehir

Koordinatlar: 25°27′20″K 21°36′03″D / 25.45556°K 21.60083°D / 25.45556; 21.60083
Projenin sistematik çizimi. Dikkat edilmelidir ki, farklı güzergahlar henüz uygulanmamış fazlar için tasarlandı. Mesela Tobruk, Jaghbub kuyu alanı yerine yakın Ecdebiye'ye bağlanabilir.

Büyük Yapay Nehir (İngilizce: Great Man-Made River, Arapça: النهر الصناعي العظيم) Projesi, Muammer Kaddafi döneminde Libya'daki Sahra Çölü'ne Nubian kumtaşı fosil akifer bölgesinden su tedariki yapan bir boru ağları projesidir. Dünyanın en büyük sulama projesidir.[1]

Projenin web sitesine göre, dünyadaki en büyük boru ağları (2820 km) [2] ve su taşımak üzere tasarlanmış yoludur. 1300'den fazla kuyu içermektedir, birçoğu 500 m'den daha derindir ve Trablus, Bingazi, Sirte şehirleri ve başka yerlere günlük 6,500,000 m³ tatlı su tedariki yapıyor. Son Libya lideri Muammer Kaddafi tarafından "Dünya'nın Sekizinci Harikası"[3] olarak tanımlamıştır.

Tarihi

Boru takımlarının taşınması.
Hendek kazısı.
Büyük Ömer Muhtar rezervuarının yalancı renkli görüntüsü, Bingazi'nin güneyi, rezervuarların içinde bulunan su iki tane var bu fotoğrafta, sağ üstte ve altta. Bitki örtüsü kırmızı görünüyor, kentsel yapılar mesela yol yüzeyi, asfalt, üst yapı ve binalar gri görünüyor, çıplak yüzey taba rengi ve bej renkte görünüyor.

1953'te, Libya'nın güneyinde petrol bulmak için yapılan çalışmalar, büyük miktarlarda tatlı yeraltı suyu bulunmasına olanak verdi. Büyük İnsan-Yapımı Nehir Projesi 1960'ların sonlarında akla geldi ve proje üzerinde çalışmalar 1984'te başladı. Projenin inşaatı beş faza bölündü. İlk faz 85 milyon m³ hafriyata ihtiyaç duydu ve 28 Ağustos 1991'de resmi açılışla başlatıldı. İkinci faz 1 Eylül 1996'da resmi açılışla başlatıldı.

Proje Büyük İnsan-Yapımı Nehir Projesi Otoritesi tarafından üstlenildi ve Kaddafi Hükûmet'i tarafından finanse edildi. Brown & Root ve Price Brothers orijinal dizaynın sorumlusuydu, ana müteahhit ilk faz için Dong Ah Konsorsiyumu'dur. Bugünkü ana müteahhit Al Nahr Company Ltd.'dir. Bu şirket İngiltere ve Galler'de yabancı bir şirket olarak 31 Temmuz 2003'e kadar tescil edilmiştir.

Dünya çapındaki birçok ülkeden (İtalya, İspanya, Almanya, Japonya gibi ) ithal ürünler, deniz tarafından varılan projenin inşaat alanına Brega (Sidra Körfezi) giriş limanı kanalıyla sevk edildi.

Projenin toplam maliyeti US$25 milyar[4] olarak belirlendi. Libya büyük ülkelerin finansal desteği ya da Dünya Bankasından kredi alınmaksızın tamamlanacağını ileri sürdü. 1990'dan beri UNESCO projede bulunan mühendis ve teknisyenlere eğitim sağlıyor.

Suyun tedarik edildiği fosil akifer Nubian Kumtaşı fosil akifer sistemidir. Son buz çağı boyunca birikmiş ve bugün kendini tazelemiyordur. Eğer 2007'de telafi hızı arttırılmasaydı, su bin yıl daha dayanabilirdi.[5][6] Bağımsız tahminler gösteriyor ki, akifer suyu 60 ila 100 yıl arasında tüketilebilirdi.[7] Analistler diyor ki $25 milyar değerindeki yeraltı suyu çıkarımı sistemi 10 kat daha ucuzdur deniz suyunu tuzdan arıtmaktan.[8] Proje bu maliyeti ile dünyadaki en büyük inşaat yatırımları içinde 10. sıradadır.[9]

2011 Libya sivil savaşı devam ederken 22 Temmuz'da, projenin boru hazırlayan iki tesisinden biri, Brega tesisi, bir NATO hava saldırısı tarafından vuruldu.[10] 26 Temmuz'daki bir basın toplantısında, NATO'nun açıklamasına göre roketler tesis alanına belirli bir mesafe yakınlıktan ateşlendiğiydi ve bu askeri mühimmat, çoklu namlulu roket-atarlar dahil, orada depolanmıştı, istihbarat bulgularına göre, BM-21 MRL'de bir fotoğrafı örnek olarak sunarak.[11]

Projenin Al Khufra - Tazerbo hattı Tekfen İnşaat ve Tesisat A.Ş. tarafından yapılmaktadır.[12] Bu proje Türk müteahhitler tarafından Libya'da yapılan en büyük projelerden biridir.

Tarih Çizelgesi

  • 3 Ekim 1983: Genel Halk Kongresi ana kararının taslağını hazırlamak için olağanüstü bir toplantı düzenledi. Bu kongre sonucu projenin yapılmasına ve idare edilmesine karar verildi.
  • 28 Ağustos 1984: Büyük İnsan-Yapımı Nehir Projesi inşaatının başlaması için Muammer Kaddafi Sarir bölgesinde temel attı.
  • 28 Ağustos 1986: Muammer Kaddafi, ön-germeli çelik tellerden yapılmış dünyanın en büyük boruları kabul edilen, ön-germeli beton silindir boruların üretimi için Brega tesisinin resmi açılışını yaptı. (Çelik tellerin çoğu İtalya'da Redaelli Tecna S.p.A. merkez ofisi Milan'da olan ve fabrikası Napoli'de olan şirket tarafından yapıldı ) Sarir boru üretim tesisi bu tarihte çoktan resmi olarak açılmıştı.
  • 26 Ağustos 1989: Muammer Kaddafi, Büyük İnsan-Yapımı Nehir Projesinin ikinci fazı için temel attı.

İlk Su Alımı

  • 11 Eylül 1989: Ajdabiya rezervuarına.
  • 28 Eylül 1989: Büyük Ömer Muhtar rezervuarına.
  • 4 Eylül 1991: Ghardabiya rezervuarına.
  • 28 Ağustos 1996: Tripoli'ye.
  • 28 Eylül 2007: Gharyan'a.
  • Büyük İnsan-Yapımı Nehir resimleri
  • GMMR
    GMMR

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Guinness World Records 2008 Book 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ISBN 978-1-904994-18-3
  2. ^ Keys, D., 2011, Libya Tale of Two Fundamentally Different Cities, BBC Knowledge Asia Edition, Vol.3 Issue 7
  3. ^ "Water-Technology". 16 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
  4. ^ Scholl, Adam. "Map Room: Hidden Waters". World Policy Journal. 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  5. ^ Article from Saudi Aramco 5 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. January/February 2007
  6. ^ "UN Environment Program". 19 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
  7. ^ "Libya's Qaddafi taps 'fossil water' to irrigate desert farms - CSMonitor.com". 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
  8. ^ "Colonel Qaddafi and the Great Man-made River – Water Matters - State of the Planet". 6 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
  10. ^ Missy Ryan, Giles Elgoodl, Tim Pearce (22 Temmuz 2013). "Libya says six killed in airstrike near Brega". Reuters. 17 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
  11. ^ "NATO bombs the Great Man-Made River". Human Rights Investigations Blog. 27 Temmuz 2013. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013. 
  12. ^ [1][]

Ek kaynaklar

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Great Manmade River ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Libya</span> Akdeniz kıyısında yer alan bir Kuzey Afrika ülkesi

Libya, resmi adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihi bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Güneydoğu Anadolu Projesi</span>

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ve sulama tesislerinin yanı sıra kentsel ve kırsal altyapı, ulaştırma, sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan entegre projedir. Projenin toplam maliyeti 32 milyar dolardır.

<span class="mw-page-title-main">Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Elazığda bir baraj

Keban Barajı, Elazığ ilinin Keban ilçesinde, Fırat üzerinde, 1965-1975 yılları arasında inşa edilmiş olan elektrik enerjisi üretimi amaçlı barajdır. Beton ağırlık ve kaya dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 16.679.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 210,00 m, normal su kotunda göl hacmi 31.000,00 hm³ normal su kotunda göl alanı 675,00 km²'dir. Barajın tamamlanmasıyla Türkiye'nin en büyük dördüncü gölü olan Keban Baraj Gölü oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi</span> Libyalı asker, siyasetçi ve lider (1942–2011)

Muammer Muhammed Ebu Minyar el-Kaddafi, devrik Libya lideri. 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, 1970'ten 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürüttü. 1977-2011 yılları arasında "Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi" unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetti. Dünya kamuoyu tarafından bir diktatör veya otoriteryen olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmiş ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söylemişti. Başlangıçta kendisini ideolojik olarak Arap milliyetçiliği ve Arap sosyalizminin bir karışımı olan Baasçılık'a adamıştı, ancak daha sonra kendisi tarafından önerilen bir hükûmet tarzı olan Üçüncü Uluslararası Teorisine göre hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Akifer</span>

Ekonomik olarak önemli miktarda suyu depolayabilen ve yeterince hızlı taşıyabilen (iletken) geçirimli jeolojik birimlerdir. Akiferler, yer altı sularını tutması ve çekilebilmesi için, yüksek porozite (gözeneklilik) ve permeabiliteye (geçirgenlik) sahip olmalıdır. Pekişmemiş kumlar ve çakıllar, kum taşları, konglomeralar, kireç taşları, dolomitler, bazalt akıntıları, çatlaklı plütonik ve metamorfik kayaçlar akifer olarak nitelendirilen kayaçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Sulama</span>

Sulama, mahsullerin, peyzaj bitkilerinin ve çimenlerin büyümesine yardımcı olmak için toprağa kontrollü olarak su verilmesidir. Sulama, 5.000 yılı aşkın bir süredir tarımın ana özelliklerinden biri olmuştur ve dünya çapında birçok kültür tarafından geliştirilmiştir. Sulama, kuru alanlarda ve ortalamanın altında yağış alınan zamanlarda mahsullerin yetiştirilmesine, peyzajın korunmasına ve bozulmuş toprakların yeniden yeşillendirilmesine yardımcı olur. Bu kullanımlara ek olarak sulama, mahsulleri dondan korumak, tahıl tarlalarında yabani ot büyümesini engellemek ve toprak konsolidasyonunu önlemek için de kullanılır. Ayrıca hayvanları serinletmek, tozu azaltmak, kanalizasyon suyunu bertaraf etmek ve madencilik faaliyetlerini desteklemek için de kullanılır. Yüzey ve yüzey altı sularının belirli bir yerden uzaklaştırılmasını sağlayan drenaj ise genellikle sulama ile birlikte incelenir.

<span class="mw-page-title-main">Hidrosfer</span> 3 küre biçiminden bir tanesi

Hidrosfer, su küre demektir. Bir gezegenin veya doğal uydunun yüzeyinde, altında ve üstünde bulunan birleşik su kütlesine verilen isimdir. Dünya'nın hidrosferi yaklaşık 4 milyar yıldır var olmasına rağmen, şekil değiştirmeye devam etmektedir. Bu durum, deniz taban yayılması ve kara ile okyanusları yeniden düzenleyen kıt'aların kayması nedeniyle gerçekleşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Narın Nehri</span>

Narın Nehri, 807 km uzunluğunda olup Seyhun nehrinin sağ kaynak nehridir. Narın Nehri Kırgızistan'ın en büyük ve en uzun nehridir, batıya Fergana Vadisi üzerinden Özbekistan'a doğru akan Narın nehri Kara derya ile özbekistan'da birleşerek Sir derya havzasını oluşturan önemli bir hidrolojik sistem yaratır.

<span class="mw-page-title-main">Tatlı su</span> deniz suyuna nazaran az miktarda tuz ve diğer çözülmüş katıları barındıran su

Tatlı su, içerisinde düşük derişimlerde çözünmüş tuzlar ve diğer toplam çözünmüş katı maddeler bulunan, doğal olarak oluşan herhangi bir sıvı veya donmuş sudur. Deniz suyu ve acı su, tatlı su teriminden hariç tutulmakla beraber demirli su kaynakları gibi tuzsuz ve mineral açısından zengin sular, tatlı su kapsamında değerlendirilir. Tatlı su; buz örtüleri, buz tabakaları, buzullar, kar alanları ve buzdağlarındaki donmuş ve eriyen suları; yağmur, kar yağışı, dolu/karla karışık yağmur ve grezil gibi doğal yağışları; sulak alanlar, göletler, göller, nehirler, akıntılar gibi iç su kütlelerini oluşturan yüzey akıntılarını; akiferlerde, yer altı nehirlerinde ve göllerde bulunan yeraltı sularını kapsayabilir. Tatlı su, insanlar en ihtiyaç duyduğu ve kullandığı su kaynağıdır.

Kuzey Kıbrıs'ta su, sorunlu bir konudur. Ülkenin su kaynaklarında en büyük payı yeraltı suları almakta, bunu yerüstü ve pınar suları izlemektedir. Ülkenin su kaynakları az yağış ve aşırı kullanım nedeniyle her yıl giderek azalmaktadır. Ülkenin su sorununu çözmek amacıyla Türkiye'den deniz altından borular geçirme yoluyla su getirmek yönünde planlar yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Libya İç Savaşı</span> Arap Baharı sonrası Libyada çıkan iç savaş

2011 Libya İç Savaşı, bir Kuzey Afrika ülkesi olan Libya'da hükûmet ve Muammer Kaddafi karşıtı gösterilerle başlamış ve daha sonrasında gerçek anlamıyla bir iç savaşa dönüşmüş ayaklanmalar bütünüdür. Protestolar 7 Şubat 2011 tarihinde başlamış, iç savaş Sirte'nin düşmesi ve Muammer Kaddafi'nin öldürülmesiyle 20 Ekim 2011 tarihinde sona ermiştir. Medyaya göre olaylar halkın 2010-2011 yılı boyunca Arap dünyasını saran protestoların bir ayağı olan 2011 Mısır Devrimi'nden esinlenmesi sonucu başlamıştır.

CO2 emisyonunun temel kaynakları arasında fosil yakıt kullanılan termik santraller, demir-çelik, şeker ve çimento fabrikaları ve rafineriler gibi endüstriyel tesisler yer almaktadır. Atmosferdeki CO2 miktarını azaltmak için; enerji tasarrufu ve enerji verimliliğinin sağlanması, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının teşvik edilmesi, alternatif enerji teknolojilerinin ve enerji üretiminde sıfır CO2 emisyonu için metotların geliştirilmesi ve CO2'nin yeraltında jeolojik depolanması gibi seçenekler bir arada uygulanmalıdır. Dünyadaki doğal CO2 rezervuarlarının varlığı, yeraltında CO2'nin güvenli bir şekilde uzun süre depolanabileceğinin kanıtıdır.

<span class="mw-page-title-main">Libya Sosyalist Halk Cemahiriyesi</span> Libya tarihi (1977-2011)

2 Mart 1977'de Genel Halk Kongresi (GHK), Kaddafi'nin emriyle "Halk Otoritesinin Kuruluş Bildirgesi"ni kabul etti ve Libya Arap Sosyalist Halk Cemahiriyesi ilan etti. Kaddafi devletinin resmi siyaset felsefesinde "cemahiriye" sistemi ülkeye özgüydü, ancak Kaddafi'nin tüm Üçüncü Dünya'ya uygulanması için önerdiği Üçüncü Uluslararası Teorinin gerçekleşmiş hali olarak sunuldu. GHK ayrıca feshedilmiş Devrimci Komuta Konseyinin geri kalan üyelerinden oluşan ve Kaddafi'nin genel sekreter olduğu GHK Genel Sekreterliğini oluşturdu ve Bakanlar Kurulunun yerini alan Genel Halk Komitesini atadı. Komite üyeleri artık bakan değil, sekreter olarak adlandırıldılar.

<span class="mw-page-title-main">Geçitköy Barajı</span>

Geçitköy Barajı, KKTC Su Temin Projesi kapsamında Girne yakınlarında Geçitköy'de yapılan baraj. Adaya proje kapsamında ulaşacak suyun, sulamada kullanılacak kısmının depolaması yapılacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Şişelenmiş su</span>

Şişelenmiş su içecek kutusu, cam şişe veya plastik şişe içinde paketlenmiş içme suyu'dur. su kuyusu, arıtılmış su, maden suyu veya kaynak suyu yaygın kullanılır. Şişelenmiş su karbonatlanabilir veya olmayabilir. Şişelenmiş su, küçük damacanalardan, su soğutucu veya su pınarı'na kadar çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Şollar suyu</span>

Şollar suyu, Haçmaz Rayonu'nda yer alan Şollar'dan Bakü şehrine pompalanan kaynak suyudur.

<span class="mw-page-title-main">Abdulhamid Dibeybe</span> Libyalı siyasetçi

Abdülhamid Muhammed el-Dibeybe, Libya'nın geçici Ulusal Birlik Hükümeti'nin şu anki başbakanı olan bir Libyalı politikacıdır. 5 Şubat 2021'de Libya Siyasi Diyalog Forumu sırasında ülkenin başbakanı olarak atandı ve Aralık 2021'de yapılması planlanan seçimlere kadar liderlik görevini sürdürmesi bekleniyor.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kırım Kanalı</span> Kuzey Kırım Su Kanalı

Kuzey Kırım Kanalı Güney Ukrayna ve Kırım Yarımadası'ndaki Herson Oblast'ın su ihtiyacının giderilmesi ve sulama faaliyetlerinin yapılması için yapılmış arazi iyileştirme kanalıdır. Kanalın ayrıca Herson Oblastı ve Kırım Yarımadası boyunca birden fazla dallanması vardır.

<span class="mw-page-title-main">Güney-Kuzey Su Aktarma Projesi</span>

Güney-Kuzey Su Aktarma Projesi, Çin'de on yıllık bir altyapı mega projesidir. Proje, Çin'in güneyindeki Yangtze Nehri'nden yılda 44,8 milyar metreküp tatlı suyu üç kanal sistemi aracılığıyla daha kurak ve sanayileşmiş kuzeye kanalize etmeyi hedeflemektedir:

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya tarihi</span> Libya tarihi (1969-2011)

Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.