İçeriğe atla

Büyük Sibirya Buz Yürüyüşü

Büyük Sibirya Buz Yürüyüşü (Rusça: Великий Сибирский Ледяной поход) Ekim Devrimi'nin ardından Bolşeviklere karşı örgütlenen Beyaz Ordu komutanlarından Aleksandr Kolçak komutasındaki birliklerin Rus İç Savaşı'nın sona yaklaştığı dönemde yaşadıkları askerî mağlubiyetin ardından Kasım 1919-Mart 1920 döneminde Omsk'dan Çita'ya çekilişini anlatır.

Geri çekilme harekâtını General Vladimir Kappel komuta etmiştir. 26 Ocak 1920 tarihinde aşırı soğuğa bağlı zatürreden ölmesinin ardından birliklere General Sergey Wojciechowski komuta etmiştir. Kolçak, kafilenin önünden trenle İrkutsk'a doğru yola çıksa da yolda Çekoslovak Lejyonu'nun eline geçmiştir. İç savaş içindeki ülkeden çıkış arayan bu birlikler, bölgeden çıkışları için Kolçak'ı pazarlık unsuru olarak kullanmış ve 14 Ocak günü İrkutsk'ta iktidarı elinde tutan Bolşevik yanlısı Sol SRlara vermiştir. Kolçak 7 Şubat günü infaz edilmiştir.

Arka planı

Ana maddeler: Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı

1919 yaz aylarına gelindiğinde Kızıl Ordu Ural ve Volga bölgelerinde Kolçak birliklerini mağlup etmiş durumdadır. Kolçak birlikleri İşim ve Tobol nehirleri bölgesinde toparlanmıştır. Bu aşamada güneyden Moskova üzerine yürüyen Anton Denikin komutasındaki Beyaz Ordu birlikleriyle ilgilenmek durumunda kalan Kızıl Ordu, Denikin'in püskürtülmesinin ardından Kolçak birliklerinin peşine düşerek onları doğuya doğru sürmüştür. Omsk 14 Kasım 1919'da Bolşeviklerin eline geçer.

Yürüyüş

Büyük Sibirya Buz Yürüyüşü

Geri çekilme General Kappel komutasında Trans Sibirya Demiryolu boyunca gerçekleşir. Peşlerinde ise Genrih Eihe komutasındaki 5. Ordu bulunuyordu. Genel olarak Beyaz Ordu denetiminde olsa da bölgedeki kentlerde Bolşevikler lehinde ayaklanmalar gerçekleşiyor ve partizanlar geri çekilen birliklere vur-kaç saldırılarında bulunuyordu. Ayrıca olağanüstü soğuklar da ilerleyişi olumsuz etkiliyordu. Alınan askerî yenilgilerin ardından kılıç artığı konumuna düşmekte olan birlikler moralsiz, iaşesiz ve merkezi denetimden uzak şekilde sürükleniyordu. Bu durumda olan birliklerin tamamen erimesinin önünde Kappel duruyordu. Demiryolu Çekoslovak Lejyonunun elinde olduğu için kullanılamıyordu. Beyaz birlikleri takip eden Kızıl Ordu 20 Aralık 1919'da Tomsk, 7 Ocak 1920'de ise Krasnoyarsk'a girdi.

Kappel komutasındaki Beyazlar Ocak 1920'de İrkutsk yakınlarındaki Baykal Gölüne ulaştılar. Kappel komutasındaki birlikler bu aşamada ikiye ayrılmıştır, Kappel gölün etrafından doğuya doğru ilerlerken, bir diğer grup ise donmuş durumda olan gölün üzerinden geçerek Çita kentine ulaşır. Kent, Sibirya Müdahalesi kapsamında bölgede bulunan Japonya'nın askerî desteğini almış olan Ataman Grigori Semyonov denetimindedir. Gölün üzerinde aşırı soğuk Arktik rüzgarları hiçbir engel olmadan estiği için çok sayıda asker ve beraberlerindekiler donarak ölmüştür. Kappel de bu sırada -40 °C'ye varan sıcaklıkta zatürreye yakalanarak 26 Ocak günü ölmüştür.[1]

Sonrası

Sağ kalanlar Çita'ya ulaştıklarında kısa süreli de olsa Kızıl Ordu'nun takibinden kaçmayı başarmıştır. Bu sırada Sovyet-Polonya Savaşı şiddetlendiği için Kızıl Ordu birliklerinin İrkutsk'un ötesine geçmesi Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi kararıyla durdurulmuştur. Bölge ancak yıl sonunda Bolşeviklerin eline geçecektir.

Kaynakça

  1. ^ Jennifer Ann Polk, The Canadian Red Cross and Relief in Siberia, 1918-1921 Carleton University, Ottawa Canada, 2004 s.177 Arşivlenmiş pdf versiyonu (İngilizce) 24 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu</span> 1918de Bolşeviklerin silahlı kuvvetleri, 1922de SSCBnin resmî ordusu

İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu, genellikle Kızıl Ordu olarak kısaltılır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Ordu</span> Rus Çarlığı silahlı kuvvetleri

Beyaz hareket, bilinen adıyla Beyaz Ordu ya da Beyaz Muhafız Birlikleri ve mensup olanların ismiyle Beyazlar veya Beyaz Muhafızlar Rusya'nın askeri kuvvetlerinin bir bölümünü oluşturur. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra Bolşeviklere karşı saldırıya geçmişler ve Rus iç savaşını başlatmışlardır. Bu dönem boyunca gerçekleşen Beyaz Terör'ün sorumlularıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Yudeniç</span>

Nikolay Nikolayeviç Yudeniç, Rus general, I. Dünya Savaşı'nda Rus Kafkas Ordusu'nun, Rus İç Savaşı (1918-1920) sırasında da kuzeybatıdaki karşıdevrimci Beyaz birliklerin komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Roman Ungern von Sternberg</span>

Kan Dökücü Baron ve Deli Baron olarak da tanınan Roman Nickolai Maximilian von Ungern-Sternberg, Baltık-Almanı kökenli bir subay ve Moğolistan'ı Mart-Ağustos 1921 tarihleri arasında yöneten korgeneraldir. Moğolistan ve Baykal Gölü çevresinde monarşik bir yapı kurmayı amaçlayan Sternberg, Mihail Aleksandroviç Romanov önderliğindeki Rus egemenliğini diriltmek ve Bogd Han'ın yönetimindeki Moğol Hanlığı'nı bu oluşuma destek vermeye çağırmayı amaçlamaktaydı. Baron, çoğunlukla komünistler ve Yahudilere karşı savaşmıştır. Sternberg, Kızıl Ordu tarafından ele geçirildikten sonra birçok savaş suçuyla yüz yüze kalmış ve idam edilmiştir.

11. Ordu, SSCB'nin Kızıl Ordu'suna bağlı ordu.

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovak Lejyonu</span>

Çekoslovak Lejyonu, I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri bünyesinde savaşan Çek ve Slovaklardan oluşan gönüllü ordu. Rus İç Savaşı'nda önemli bir silahlı güç olarak yer almış, I. Dünya Savaşı'nın ardından Çekoslovakya'nın bağımsızlığının ilanında etkili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Kolçak</span>

Aleksandr Vasiliyeviç Kolçak, Rus deniz subayı, amiral, kutup araştırmacısı, Rusya İç Savaşı sırasında Bolşevik karşıtı Beyaz Ordu komutanı, 1918 yılında Rusya Beyaz Ordu Mareşalı Rus İç Savaşı sırasında gerçekleşen Beyaz Terör'ün en önemli komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Anton Denikin</span>

Anton İvanoviç Denikin, Rus İmparatorluğunda General ve Rus İç Savaşı sırasında öne çıkan Beyaz Ordu komutanlarından. 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya Müdahalesi</span>

Sibirya Müdahalesi, 1918-1922 yılları arasında İtilaf Devletlerinin Rus İç Savaşına Bolşeviklere karşı müdahil olarak Rusya’nın Doğu sahillerini işgal ederek Beyaz Ordu'yu destekleme harekâtları. Bu harekâta özellikle Japonya İmparatorluğu yoğun bir askerî güç verecek ve 1920 yılında diğer İtilaf Devletleri çekilirken Sibirya bölgesini işgal etmeye devam edecektir.

<span class="mw-page-title-main">Radola Gajda</span>

Radola Gajda veya Rudolf Geidl Çek komutan ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Semyonov</span>

Grigori Mihayloviç Semyonov veya Ataman Semyonov (Rusça: Григо́рий Миха́йлович Семёнов Rus İç Savaşı sırasında Sibirya Müdahalesi döneminde Japonya tarafından Sibirya bölgesinde desteklenen Beyaz Ordu komutanı ve Baykal Kazaklarının Atamanı. Rusya'da 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen, pek çok Bolşevik'in ve sivilin katledilmesine sebep olan Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

Beyaz Terör, Rusya'da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen Rus İç Savaşı sırasında Çarlık yanlısı Beyaz Orduların Kızıllara ve kendilerine destek vermeyen sivil halka yönelik şiddet ve katliam hareketlerine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Kamenev</span> Rus askeri lideri

Sergey Sergeyeviç Kamenev Sovyet asker.

<span class="mw-page-title-main">Udmurtya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Udmurtya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Adını bu topraklarda yaşayan Udmurtlardan alır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı'nda Müttefiklerin müdahalesi</span> Askeri harekât

Rus İç Savaşı'nda Müttefiklerin müdahalesi, 1918 yılında Rus İç Savaşı sırasında başlatılan çok uluslu bir askerî harekâttır. Ana hedefler, Çekoslovak Lejyonuna yardım etmek, Rus limanlarındaki mühimmat ve silah tedarikini sağlamak ve Doğu Cephesini yeniden kurmaktı.

<span class="mw-page-title-main">Soçi çatışması</span> Rus iç savaşı

Soçi çatışması her biri Karadeniz kenti Soçi üzerinde kontrol kurmaya çalışan karşı devrimci Rus Beyaz Ordu, Bolşevik Kızıl Ordu ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti arasındaki üç taraflı bir sınır çatışmasıydı. Temmuz 1918'den Mayıs 1919'a kadar değişen başarılarla süren çatışma, Rus İç Savaşı'nın bir parçasıydı ve İngiliz arabuluculuğuyla Rusya ile Gürcistan arasındaki mevcut resmi sınırın oluşması ile sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Don Ordusu</span>

Don Ordusu, kısa bir süre faaliyette bulunan Don Cumhuriyeti'nin ordusudur. Rus İç Savaşı'nda çar yanlısı faaliyet gösteren Beyaz Ordu'nun bir parçasıydı. 1918 - 1920 yılları arasında Don Nehri bölgesinde faaliyetlerini sürdürerek, merkez üssü Novoçerkassk şehriydi.

<span class="mw-page-title-main">Tsaritsyn Muharebesi</span>

Tsaritsyn Muharebesi, Rus İç Savaşı sırasında Rusya'nın güneybatısındaki Volga Nehri üzerindeki önemli bir şehir ve liman olan Tsaritsyn'in kontrolü için Kızıl Ordu ile Beyaz Ordu arasındaki bir çatışmaydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.