İçeriğe atla

Büyük Melen Projesi

Büyük Melen Projesi, Melen Çayı'ndan İstanbul iline boru hatlarıyla su getirme çalışmasıdır. Proje Türkiye'nin en büyük su temini çalışmasıdır.[1]

1990 yıllarda İstanbul'un içme suyu sıkıntısı başlamıştır. Göçle gelen hızlı nüfus artışı, içme, kullanma ve sanayinin ihtiyaç duyduğu suyun temininde problemler oluşturmuştur. Trakya'daki suyu alınabilecek dereler küçük baraj ve bentlerle İstanbul'a taşınmıştır. Artan ihtiyaca cevap verebilmek için daha uzaklardan su getirme fikri doğmuştur. Sakarya ile Düzce illerinin sınırını oluşturan Melen Çayı projesi doğmuştur.

2040 yılında İstanbul'un nüfusu 17 milyon, yıllık su ihtiyacı 1997 hm³/yıl olacağı tahmin edilmektedir. Proje 1997 yılında DSİ tarafından hazırlanıp, 2001 yılında inşaat işleri başladı. Projenin ilk etabı 20 Ekim 2007'de uygulamaya geçti.[2]

Melen Çayı

Melen Çayı, İstanbul boğazına uzaklığı 170 km'dir. Düzce ovası Kuzey Anadolu Fayı üzerinde tektonik bir ovadır. Bir çanak şeklinde olan ovanın tüm suları Efteni Gölü'nde bir araya gelip, birleşerek Melen Çayı'nı oluşturur. Düzce şehir merkezinin doğu yakasının sularını toplayan ve üzerinde Hasanlar Barajı bulunan Küçük Melen Çayı Efteni gölüne dökülür. Göle dökülen diğer dereler; Asar Deresi, Aksu Deresi, Uğur Deresi Sığırlık, Samandere ve Torku dereleriyle birleşerek gölden Büyük Melen adıyla çıkar. Melen Çayı Kocaali'den Lâhna deresini de aldıktan sonra Karadeniz'e ulaşır. Baraj alanında yıllık ortalama akım 1 599,42 hm³/yıldır. Bu suyun %67'si proje kapsamında İstanbul'a kanalize edilecek, 2040 yılına kadar kentin su ihtiyacını karşılayacaktır.[2]

Proje kapsamında Melen Çayı ile İstanbul arasına 105 km uzunluğunda boru hattı döşenmiştir. Gelen su Şile Ağva'da Yeşilçay sistemine aktarılmış, oradan Yavuz Selim Arıtma tesisine ulaştırılmıştır. Melen Çayı'ndan İstanbul'a günde 700.000 m³ su verilmektedir[3]

Proje ile yapılacaklar

Melen regülatörü, birbirine paralel üç isale hattı, pompa istasyonları, terfi hattı, terfi deposu, arıtma tesisi.

  • Boğaziçi Su Tüneli; Melen nehrinden gelen suyun İstanbul'un Avrupa yakasına ulaştırmak amacıyla İstanbul Boğazının 135 m altında yapılan tünel. Tünel 5551 m uzunluğunda olup, 4 m çapında borularla döşenmiştir. Dünyada ilk kez, iki kıta su tüneli ile birleştirilmiştir.[4]
  • Cumhuriyet İçme Suyu Arıtma Tesisi: Melen Çayı'ndan gelen ham suyun arıtılması amacıyla, İstanbul'un 30 km kuzeydoğusunda 400 dönüm arazide kurulan tesis.[5] Tesiste; durultucu, kum filtresi, dezenfeksiyon, kimyasal işlem, çamur atma bölümleri bulunmaktadır. Açılışta 8.30 m³/sn kapasiteyle çalışacak olan tesis, son aşamada 8.68 m³/sn seviyesine çıkacaktır.
  • Melen regülatörü: Birinci etapta baraj yapılmadan önce, pompalanacak suyun yükseltilmesi amacıyla yapılmıştır. 2007 yılında tamamlanmış ve halen kullanılmaktadır.
  • Melen barajı: Melen Çayı üzerinde içme suyu depolamak ve elektrik üretmek amacıyla yapılmakta olan baraj.

Melen Barajı

Ana madde: Melen Barajı ve Hidroelektrik Santrali

Melen'den su birinci aşamada Melen Regülatörü yapılarak, baraj yapmadan akan su İstanbul'a Ekim 2007'de gönderilmiştir.[2] İkinci aşamada gönderilecek suyun depolanması amacıyla Melen Barajı inşa edilecektir. Melen barajı Sakarya ili Kocaali ilçesi, Ortaköy sınırlarında yapılmaya başlanmıştır. Baraj alanı Melen çayının Karadeniz'e döküldüğü yere 7 km uzaktadır.

Barajın temelden yüksekliği 124 m, talvegten yüksekliği 99 m, kret uzunluğu 945 m olup 694 milyon m³ su depolanacaktır. Silindirle sıkıştırılmış beton ile yapılacak barajın temeli 6.03.2014'te atılmıştır. 1. boru hattı ile İstanbul'a 8,5 m³/sn su verilmektedir. 2. aşamada yapılacak boru hattı ile 14,5 m³/sn, toplamda 23 m³/sn su gönderilecektir. Barajın bitirilmesi ile bu rakam 34,4 m³/sn su kesintisiz şekilde İstanbul'a gönderilecektir.[6] 51 m³/sn olan Melen Çayının yıllık su potansiyelinin, 34 m³/sn'lik kısmıyla yılda 1 milyar 77 milyon m³ su İstanbul'a pompalanacaktır.[7]

Melen barajından elektrik üretimi de yapılacaktır. 45 MW gücünde kurulacak HES ile yılda 174 milyon kw elektrik üretilecektir. İstanbul'da işletmede olan 14 barajın toplam su hacminin 877 milyon m³tür. Melen barajı 694 milyon m³ su hacmiyle İstanbul barajlarının %80'nine karşılık gelir.[7]

Melen barajı suları altında kalacak yerlerin tamamı Kocaali ilçesine bağlıdır. Kocaali ilçesinin 5 yerleşimi; Lahna bucağına bağlı, Ortaköy, Cuma Mahallesi, Beyler, Karalar, Köyyeri köyleri sular altında bırakacaktır.

İtirazlar

2003 yılında, İSKİ müdürünün projenin gereksiz olduğu yönünde itirazı olmuştur. İstanbul nüfusunun DSİ'nin beklediği kadar artmayacağı, su kaçaklarının azaltılması, Istranca ve Yeşilçay barajlarının tamamlanması koşulu ile projenin yeniden değerlendirilmesini önermiştir.[8]

Kaynakça

  1. ^ "Projenin Kısa Açıklaması :". suyapi.com.tr. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. []
  2. ^ a b c "BÜYÜK MELEN BARAJI, HES VE MALZEME OCAKLARI ÇED RAPORU". 2009. 
  3. ^ ""2007 YILINDA KURAKLIK İSTANBULLULARA HİSSETTİRİLMEDİ"". Melen Projesi'nde dev adım. sabah.com.tr. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  4. ^ "İstanbullu suyu musluktan içecek". milliyet.com.tr. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  5. ^ "İstanbul Cumhuriyet İçme Suyu Arıtma Tesisi". 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  6. ^ "Su Çevirme İşlemi Tamamlandı". Melen Barajı’nda Gövde İnşaatına Başlıyoruz. dsi.gov.tr. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  7. ^ a b "Melen Sistemi". Melen’de Sona Geliniyor. dsi.gov.tr. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 
  8. ^ "İSKİ Genel Müdürü, Büyük Melen Projesi'ne 'gereksiz' dedi". zaman.com.tr. 16 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Düzce (il)</span> Türkiyenin Doğu Marmara Bölgesinde bir il

Düzce, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz Bölümü'nde yer alan ildir. Düzce ili nüfusu: 405.131 (2022) Bu nüfusun %68,8i şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüzölçümü 2.492 km2'dir.

<span class="mw-page-title-main">Konya Ovası Projesi</span>

Konya Ovası Sulama Projesi (KOP), birkaç değişik kaynaktan Konya Ovası'nın sulanmasını sağlayacak büyük sulama projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kocaali</span> Sakaryanın ilçesi

Kocaali, Sakarya ilinin ilçesi, Karadeniz Bölgesi'nin sahilde yer alan en batıdaki yerleşim birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Göksu</span> Türkiyede akarsu

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Mersin ili Silifke ilçesi güneyinde Akdeniz'e dökülen bir nehirdir. Göksu Nehri'nin uzunluğu 260 km, havza alanı 10.000 km²'dir. Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır: Kuzey kolu Gökçay, güney kolu ise Gökdere'dir, ikisinin kaynağı da Toros Dağları'ndaki Geyik Dağları'ndan çıkar. Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadim arasındadır ve Alanya'nın 50 km kuzeyinde bulunur. Bu iki kol Karaman-Ermenek'i geçtikten sonra Mut'un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Silifke güneyinde Paradeniz adıyla bilinen deltada Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Hidroelektrik santrali</span>

Hidroelektrik santrali, barajda biriken su yer çekimi potansiyel enerjisi içermektedir. Su, belli bir yükseklikten düşerken, enerjinin dönüşümü prensibine göre Yerçekimi Potansiyel Enerjisi önce kinetik enerjiye daha sonra da türbin çarkına bağlı jeneratör motorunun dönmesi vasıtasıyla potansiyel elektrik enerjisine dönüşür. Buna da yenilenebilir enerji sınıfına giren hidroelektrik enerji santrali denir. Fizikten bilindiği gibi 1 kg'lık bir kütle, 1 m yükseklikten düştüğünde:

<span class="mw-page-title-main">İSKİ</span> İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı bir kurum

İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ), 1981 yılında, 2560 sayılı İSKİ Kanunu ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı olarak kurulmuş, bağımsız bütçeli bir kamu kurumudur. Kuruluşun amacı, İstanbul'a içme suyu temin etmek, atık suları toplamak, arıtmak ve uzaklaştırmak, su havzalarını korumak ve dereleri ıslah etmektir.

<span class="mw-page-title-main">Melen Çayı</span> Düzcede bir akarsu

Melen Çayı, Düzce ilinin bir akarsuyudur. Havzasının %80'i Düzce ili sınırlarında kalır. Havza genişliği 2317 km²'dir. Aşağı kesimlerinde Düzce-Sakarya sınırını oluşturur. İsmini bulunduğu köyden alır.

Gördes Barajı, Türkiye'nin Manisa ilinde, Gördes Çayı üzerinde, bölgedeki arazileri sulama ve İzmir'e içme suyu temini amacıyla 1998-2009 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır. ₺250 milyona mal olan ve 2011'de hizmete alınan barajın bir yıl sonra arazisinde delik olduğu ve su sızdırdığı anlaşıldı. 2013'te yapılan beton enjeksiyon işlemi sonuç vermeyince 2015'te barajdaki su boşaltıldı ve ₺20,8 milyon maliyetle barajın zemini kaplandı. 2016 sonunda barajda yeniden su tutulmaya başlandı.

Kuzey Kıbrıs'ta su, sorunlu bir konudur. Ülkenin su kaynaklarında en büyük payı yeraltı suları almakta, bunu yerüstü ve pınar suları izlemektedir. Ülkenin su kaynakları az yağış ve aşırı kullanım nedeniyle her yıl giderek azalmaktadır. Ülkenin su sorununu çözmek amacıyla Türkiye'den deniz altından borular geçirme yoluyla su getirmek yönünde planlar yapılmıştır.

Mavi Tünel, Göksu Nehri'nin suyunu Konya Ovası'na aktarılmasını sağlayan tüneldir. İlk etüt çalışmaları 1960 yılında yapılan tünelin inşaatına 2009 yılında başlandı. Nisan 2012 itibarıyla açılışı yapılan bu tünel 22 Mayıs 2015 tarihinde ilk kez su akışı sağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Lahna, Kocaali</span> Kocaali, Sakarya, Türkiyede mahalle

Lahna, Sakarya ilinin Kocaali ilçesine bağlı mahalledir. Mahalle 6360 sayılı kanunla kapatılan Ortaköy belediyesinin mahalleleri ile Gümüşoluk ve Çobansayfant köylerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur.

Boğaziçi Su Tüneli, Melen Projesi ile Sakarya, Kocaali ilçesinden gelen Melen suyunun, İstanbul Boğazının altından Avrupa yakasına taşıyan tüneldir.

<span class="mw-page-title-main">Melen Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Melen Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Sakarya ilinin, Kocaali ilçesinde Melen Çayı üzerinde yapılmakta olan barajdır. Barajın asıl işlevi Büyük Melen Projesi kapsamında İstanbul'a içme suyu temin etmektir.

<span class="mw-page-title-main">Efteni Gölü</span>

Efteni Gölü, Düzce ili sınırlarında, Merkez ve Gölyaka ilçe sınırlarında yer alan, tektonik oluşumlu, tatlı su gölü. Düzce merkezin 10 km güneybatısı, Gölyaka merkezin 2 km doğusunda yer alır. Göl çevresinde 76 hektarlık alanda, 2005 yılında Efteni Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Akköy II HES projesinin önemli bir parçasıdır. Bu gibi HES projeleri, özellikle 2005 yılında yürürlüğe giren 5346 sayılı, “Yenilenebilir Enerji kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun”un devreye girmesinden sonra ivme kazanmıştır. Proje, Akköy I HES projesinin devamı olup Türkiye genelinde yenilenebilir enerjide yapılan en önemli adımlarından biridir.

KKTC Su Temin Projesi, Toros Dağları'nın suyunun Akdeniz'den boru ile geçirilerek KKTC topraklarına taşınması işidir. KKTC'ye yılda 75 milyon m³ su ulaşacak, elli yıl boyunca kullanma ve içme suyu ihtiyacını karşılayacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Geçitköy Barajı</span>

Geçitköy Barajı, KKTC Su Temin Projesi kapsamında Girne yakınlarında Geçitköy'de yapılan baraj. Adaya proje kapsamında ulaşacak suyun, sulamada kullanılacak kısmının depolaması yapılacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Anamur Çayı</span> Mersinde akarsu

Anamur Çayı , Mersin ili, Anamur ilçesinde bulunan akarsu. Toros Dağları'ndan yeraltı akarsuyu olarak doğar, 35 km sonra Anamur merkezden Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Lahna Deresi</span>

Lahna Deresi , Kocaali, Sakarya sınırlarında akan Melen Çayı'nın kolu olan akarsu. Lahna Deresi suları Büyük Melen Projesi dahilinde Melen Barajı'nı doldurup, İstanbul'a içme suyu olarak gönderilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ceyranbatan Baraj Gölü</span>

Ceyranbatan Baraj Gölü, Azerbaycan'ın doğusunda Abşeron Rayonu içerisinde yer alan bir baraj gölüdür. Bakü ile Sumgayıt şehirleri arasında, Bakü'ye 20 km uzaklıkta Ceyranbatan şehrinin yanında yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.