İçeriğe atla

Burçin Mutlu Pakdil

Burçin Mutlu-Pakdil
DoğumBurçin Mutlu
MilliyetTürk
VatandaşlıkTürkiye
EğitimBeşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi
Bilkent Üniversitesi
Texas Tech Üniversitesi
Minnesota Twin Cities Üniversitesi
Dinİslam
Kariyeri
DalıAstronomi
Doktora
danışmanı		Marc S. Seigar[1]

Burçin Mutlu-Pakdil, Türk gök bilimci, PGC 1000714 katalog numarasıyla kayıtlara geçilen galaksinin kaşifidir.[2] Galaksi, popüler bilim medyasında "Burçin'in Galaksisi" adıyla anılmaktadır.[3][4]

Kariyeri

Mutlu-Pakdil, orta öğrenimini Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesinde tamamladıktan sonra Bilkent Üniversitesi Fizik Bölümünden 2009 yılında mezun oldu. Texas Tech Üniversitesinde yüksek lisansını tamamladıktan sonra Minnesota Üniversitesinden Astrofizik üzerine doktorasını aldı.

Ağustos 2017'den sonra Arizona Üniversitesinde üç yıl doktora sonrası araştırmacı olarak, iki yıl da Chicago Üniversitesinde NSF ve KICP Fellow olarak çalışmalarına devam etmiştir. Temmuz 2022'den itibaren ise Dartmouth College Fizik ve Astronomi Bölümünde Yardımcı Doçent olarak görev yapmaktadır.

Galaksilerin yapılarını inceleyerek kara delikler ve içlerinde bulundukları galaksilerin evrimi üzerine çalışmalar yapmaktadır. İlk defa çift halka yapılı bir eliptik galaksinin tanımını yapmış, bu çalışması dünya basınında geniş yer almıştır.

Yaptığı araştırmaları geniş kitlelere ulaştırabilmek için Kuzey Karolina Doğal Bilimler Müzesinden bilim insanlarıyla yürüttüğü çalışmaların yanında, bilim dünyasında kadınların yolunun açılması için çeşitli platformlarda aktif görev almıştır.

Burçin'in Galaksisi

Ultraviyole bandında PGC 1000714 (Burçin'in Galaksisi)
Ana madde: PGC 1000714

Mutlu-Pakdil sonuçları 2017 yılında Monthly Notices of the Royal Astronomical Society’de yayınlanan çalışmasında, literatürde ilk defa eliptik bir galaksinin iki halka yapısına sahip olduğunu kanıtladı. PGC 1000714 olarak daha önce kataloglanan galaksinin fotometrik bir çalışmasını yaparak bu galaksinin literatürde daha önce tanımlanmamış bir özelliği olan Hoag tipi bir galaksi olduğunu keşfetti. Hoag Cismi’ne olan yakın benzerliğinin yanında, merkezinde oldukça simetrik ikinci bir halka yapısı olduğunu keşfetti. Şu an için bu ikinci yapının nasıl oluşabileceğini açıklayabilecek hiçbir teori bulunmamaktadır. Bu çalışmayı önemli ve farklı kılan, yıllar sonra ilk defa Hoag tipi galaksi keşfinin yanı sıra, galaksi oluşumu ve evrimi hakkında bilinen teorilere ve tahminlere meydan okuyor olmasıdır. Bu heyecan verici keşif dünya ve Türkiye basınında geniş yer almıştır. Space.com bu galaksi için türüne en az rastlanan galaksilerden biri derken, Science Alert yepyeni bir galaksi türü diye okuyucularına duyurmuştur. Popüler basında bu olağan dışı galaksiye “Burçin’in Galaksisi (Burcin’s Galaxy)” adı verildi.

Diğer çalışmaları

Sonuçları 2016 yılında Astrophysical Journal'da yayınlanan çalışmasında, literatürde ilk defa, sadece görüntü verileri kullanılarak, dev kara deliklerin hangi kütle aralığında daha çoğunlukta bulunduklarını hesapladı. Bu çalışmanın en büyük başarısı, daha önce literatürde genellikle ihmal edilen az kütleli (sönük) galaksiler hakkında çok hassas bir ölçüm sunmasıdır. Daha önceden tahmin edilenin aksine, dev kara deliklerin az kütleli rejimdeki bireylerinin, az kütleli (sönük) galaksilerin merkezinde aktif bir rol oynadıklarını ve bu galaksilerin evrimini yakından etkilediklerini kanıtlamış oldu. Bu çalışmanın en büyük katkısı; kullanılan yöntemin sadece görüntü verilerinden yararlanıyor olması, çok ciddi görüntü işlem analizleri gerektirmiyor olması ve özellikle de az kütleli (sönük) galaksiler ve merkezlerindeki dev kara delikler hakkındaki bilgileri derinleştirmiş olmasıdır.

Sonuçları 2017 yılında Astronomy & Astrophysics’te yayınlanan ve Avrupa, Avustralya ve ABD'den bilim insanlarıyla birlikte yürüttüğü çalışmasında, literatürde ilk defa, dev kara deliklerin kütlesini ölçmek için kullanılan ilişkilerden dördünün birbirini destekleyen sonuçlar verdiğini ve bu ilişkilerin sadece büyük (parlak) galaksiler için değil, az kütleli (sönük) galaksiler için de hassas ölçümler sunduğunu kanıtladılar. Bu çalışmanın en büyük başarısı, bu dört ilişkinin birlikte kullanılarak uzaktaki (sönük ya da parlak) galaksilerin merkezindeki kara delikler için hassas bir ölçüm olanağı sunabileceğini göstermesidir. Bu yöntem kullanılarak, özellikle de sönük galaksiler incelenerek, orta ölçekli kara deliklerin keşfi için önemli bir zemin hazırlanmış oldu.

Dallas NorthPark Center’da bulunan heykeli

Araştırmalarına Chicago Üniversitesinde devam eden astrofizikçinin heykeli, son olarak Eylül 2010'da Teksas’taki Dallas NorthPark Center’da 10 önemli bilim kadınının heykeli arasında sergilenmeye başlamıştır.[5]

Ödülleri

  • 2018 Junior Chamber International Ten Outstanding Young Persons of The World - Bilimsel Önderlik alanında dünya birincisi
  • 2018 TED Fellow
  • 2017 JCI TOYP Türkiye'nin En Başarılı 10 Genci - Bilimsel Önderlik kategorisinin birincisi
  • Temmuz 2017 Amerikan Fizik Topluluğu Ayın Kadın Fizikçisi ödülü
  • 2017 Linda Larson Yılın Kadını ödülü
  • 2016 Dr. Nancy "Rusty" Barceló Bursu

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Burcin Mutlu-Pakdil". physics.umn.edu (İngilizce). The University of Minnesota. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017. 
  2. ^ "395 Milyon Işık Yılı Uzakta "Burçin'in Galaksisi"". Bianet. bianet.org. 6 Ocak 2017. 9 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017. 
  3. ^ "Burçin Mutlu Pakdil galaksi keşfetti, "Burçin'in Galaksisi" adı verildi". Habertürk Gazetesi. haberturk.com. 8 Ocak 2017. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2017. 
  4. ^ "Burçin Mutlu Pakdil Tarafından Tanımlanan Sıradışı ve Çift Halkalı Galaksi!". Burçin Mutlu Pakdil Tarafından Tanımlanan Sıradışı ve Çift Halkalı Galaksi!. Evrimagaci.org sitesi, 7 Ocak 2017. Erişim tarihi: 8 Mart 2017. []
  5. ^ "Burçin Mutlu Pakdil'in Heykeli, NorthPark'ta Sergileniyor". Webtekno. 13 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Marie Curie</span> Fransız-Polonyalı fizikçi ve kimyager

Marie Skłodowska Curie, radyoaktivite alanında öncü araştırmalar yapmış ve bu araştırmaları sonucunda Nobel Ödülü'ne layık görülmüş Polonyalı-Fransız fizikçi ve kimyagerdir.

<span class="mw-page-title-main">Victor Hess</span> Avusturyalı fizikçi (1883 – 1964)

Victor Francis Hess, kozmik ışınları keşfi ile 1936 Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmış Avusturyalı-Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi</span> kütle çekimiyle bir arada duran yıldız ve gök cismi öbeği

Galaksi veya gök ada, kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlararası gaz, toz ve plazmanın meydana getirdiği yıldızlararası madde ve şimdilik pek anlaşılamamış karanlık maddeden oluşan maddesel bir sistemdir. Tipik galaksiler 10 milyon ile bir trilyon arasındaki miktarlarda yıldız içerirler ve bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler uzayda tek yönlü hareket ederler, galaksilerin yörüngeleri yoktur. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız sistemlerini, yıldız kümelerini ve çeşitli nebulaları da içerebilirler. Çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu Galaksisi'ndeki yıldızlardan yalnızca biridir.

<span class="mw-page-title-main">Andromeda Galaksisi</span> Andromeda Takımyıldızında bulunan sarmal bir galaksi

Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Ayrıca Messier 31, M31 ve NGC 224 olarak da bilinir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir.

<span class="mw-page-title-main">Kara delik</span> çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, genellikle yüksek kütleli gök cismi

Kara delik; astrofizikte, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, büyük kütleli bir gök cismidir. Kara delik, uzayda belirli nitelikteki maddenin bir noktaya toplanması ile meydana gelen bir nesnedir de denilebilir. Bu tür nesneler ışık yaymadıklarından kara olarak nitelenirler. Kara deliklerin "tekillik"leri nedeniyle, üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları kabul edilir. Kara deliklerin içinde ise zamanın yavaş aktığı veya akmadığı tahmin edilmektedir. Kara delikler Einstein'ın genel görelilik kuramıyla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir. Bu teknikler aynı zamanda çevrelerinde sürüklenen oluşumların da incelenme olanağını sağlamıştır. Örneğin, bir kara deliğin potansiyel kuyusunun çok derin olması nedeniyle yakın çevresinde oluşacak yığılma diskinin üzerine düşen maddeler diskin çok yüksek sıcaklıklara erişmesine neden olacak, bu da diskin yayılan x-ışınları sayesinde saptanmasını sağlayacaktır. Günümüzde, kara deliklerin varlığı, ilgili bilimsel topluluğun hemen hemen tüm bireyleri tarafından onaylanarak kesinlik kazanmış durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Küresel yıldız kümesi</span> galaksi merkezi etrafında dolanan yıldızların, küresel bir bileşimi

Küresel yıldız kümesi, galaksi merkezi etrafında uydu gibi dolanan, yıldızların küresel bir bileşimidir. Küresel yıldız kümeleri yerçekimi ile bir arada durabilirler. Yerçekimi sayesinde küresel bir şekle ve göreceli olarak merkeze doğru artan bir madde yoğunluğuna sahiplerdir. Yıldız kümesinin bir alt kategorisi olan küresel yıldız kümesi, Latince bir sözcük olan ve küçük küre anlamına gelen globulus kelimesinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuasar</span> Gazca zengin, çok yüksek enerjili astronomik cisim

Kuasar, kütlesi milyonlarca ila on milyarlarca güneş kütlesi arasında değişen, bir gaz diski ile çevrili bir süper kütleli kara delik tarafından desteklenen son derece parlak bir aktif galaksi çekirdeğidir (AGN). Kara deliğe doğru düşen diskteki gaz sürtünme nedeniyle ısınır ve elektromanyetik radyasyon şeklinde enerji açığa çıkarır. Kuasarların ışıma enerjisi muazzamdır; en güçlü kuasarlar, Samanyolu gibi bir galaksiden binlerce kat daha fazla parlaklığa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kip Thorne</span> Amerikalı fizikçi

Kip Stephen Thorne, astrofiziğe ve yer çekimi fiziğine katkılarıyla tanınan Amerikalı teorik fizikçi. Uzun süre Stephen Hawking ve Carl Sagan ile beraber çalışmıştır. 2009'a kadar Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde teorik fizik “Feynman” profesörü olarak çalıştı Albert Einstein'ın genel görelilik kuramının astrofiziksel olarak uygulanması konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarındandır. Günümüzde araştırmalarına devam etmektedir ve aynı zamanda 2014' te yayınlanan Yıldızlararası filminin bilimsel danışmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1275</span> galaksi

NGC 1275, Kahraman takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 235 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan 1,5 tipi bir Seyfert galaksisi. NGC 1275, çok büyük ve görece yakın Kahraman Kümesi'nin merkezinde yer almakta olup, kümenin baskın bir üyesidir. Muazzam bir x-ışını ve radyo dalgası kaynağı olan NGC 1275, malzemesini üzerine düşen galaksilerden sağlamakta ve böylece merkezinde bulunan çok büyük kütleli bir kara deliği beslemektedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3115</span> Altılık takımyıldızı yönünde bir merceksi galaksi

NGC 3115, Altılık takımyıldızı yönünde bulunan bir merceksi galaksidir. William Herschel tarafından 22 Şubat 1787 tarihinde keşfedilmiştir. Yaklaşık olarak 32 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan galaksi, Samanyolu'nan birkaç kat daha büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Messier 87</span> galaksi

Messier 87 Başak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 72,08 MIy (22,1 Mpc)uzaklıkta bulunan dev bir eliptik gökadadır. Charles Messier tarafından 18 Mart 1781 tarihinde keşfedildi. Messier, gözlem defterine düştüğü notta gökada için "içinde yıldız olmayan bir bulutsu" diyordu. Oysa Messier'in yıldızsız bulutsu sandığı şey, en az birkaç yüz milyar yıldızdan oluşmuş dev bir sistemdi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 151 olarak "Fışkırmalara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Seyfert galaksisi</span> Galaksi

Seyfert Galaksileri, kuasarlar içinde aktif galaksiler içinde en büyük iki gruptan birini teşkil eder. Bunlar, kuasarlardan farklı olarak, ev sahibi galaksileri kolayca tespit edilebilen, yüksek iyonizasyon emisyon hatları ortaya çıkartan spektrumları olan oldukça yüksek yüzey parlaklıkları ile kuazar benzeri çekirdeklere sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">X ışını ikilisi</span>

X-ışını ikilileri, X-ışınlarında aydınlık olan ikili yıldızların bir sınıfıdır. X-ışınları bir maddenin verici denilen (genellikle normal bir yıldızın) bir bileşeninden bir beyaz cücenin, nötron yıldızının ya da kara deliğin sıkıştırılmasından oluşan kütle alıcı denilen diğer bileşenine düşmesiyle üretilir. Birbirlerini çeken madde X-ışınları gibi, geriye kalan kütlesinin birkaç ondalığı kadar, yerçekimi potansiyel enerjisini serbest bırakır. (Hidrojen füzyon, geriye kalan kütlenin sadece yüzde 0.7sini serbest bırakır.) Tipik sabit düşük kütleli bir X-ışını ikilisinden saniyede tahmini 1041 pozitron kaçmaktadır.

Başlangıç kara delikleri, büyük bir yıldızın kütle çekimsel çöküşünden oluşan kara delikler değil; evrenin başlangıçtaki genişlemesi esnasında aşırı yoğun bir maddeden oluşmuş olan varsayımsal kara deliklerdir. Büyük Patlama Modeli'ne göre, Büyük Patlamanın ilk anlarında basınç ve sıcaklık aşırı derece yüksekti. Bu şartlar altında, maddenin yoğunluğundaki küçük dalgalanmalar yerel bölgelerde kara delik yaratacak kadar yoğunlaşmıştır. Buna rağmen,yoğunluğu fazla olan bölgeler evrenin genişlemesi nedeniyle kolayca dağılmış ve başlangıçtan beri var olan kara deliklerin durumlarını şu anda da devem ettirmelerine neden olmuş olurlardı. Başlangıç kara deliklerinin kütle oranlarının 1014 kg ile 1023 kg arasında değiştiği ve karanlık madde olabilecekleri iddia edilmiştir. Bu ihtimal küçük kütlelerin de karanlık madde olabilme ya da karanlık madde gibi davranabilme ihtimalinin olduğu düşüncesini doğurmuştur. Bu düşünce, kara deliklerin kütlelerinin hemen hemen küçük gezegenlerin kütleleri büyüklüğünde olacağından bizim dönemimize kadar varlıklarını sürdüremediklerini ve kütle çekimsel mercek gözlemleri içinde çok büyük olduklarını söyler.

<span class="mw-page-title-main">PGC 1000714</span> Galaksi

PGC 1000714, Dünya'dan 358,77 MIy (110 Mpc) uzaklıkta yer alan Hoag-tipi bir galaksidir. Galaksinin keşfi, Royal Astronomical Society adlı dergi tarafından duyurulmuştur. Minnesota Duluth Üniversitesi ve Kuzey Carolina Doğal Bilimler Müzesi'nden araştırmacılar, Şili'de yer alan geniş çaplı teleskopları kullanarak PGC 1000714 galaksisine dair dalga boylarını keşfettiler. Yapılan incelemelerde, galaksinin dış halkasının iç kısımlarında ikinci bir halka da fark edildi. Keşfi dünyaya duyuran Burçin Mutlu Pakdil, “Hoag tipi gökadalar bildiğimiz gökadaların içindeki oranı % 0,1’den daha az” diyerek keşfin önemini aktarmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Galaksilerarası yıldız</span>

Bir Galaksiler arası yıldız, kümeler arası yıldız, haydut yıldız veya göçmen yıldız olarak da bilinir, herhangi bir gökadaya kütleçekim bakımından bağlı olmayan bir yıldızdır. 1990'da büyük tartışma konusu olsa da, artık diğer yıldızlar gibi galaksilerde oluştukları ama gökadaların çarpışması veya bir yıldız sisteminin bir kara deliğe çok yakınlaşması sonucu oluştukları genel kabul görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Reinhard Genzel</span> Alman gökbilimci

Reinhard Genzel Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik'de yönetici, LMU'da profesör ve Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley' de emeritus profesör olan bir Alman astrofizikçi. Andrea Ghez ve Roger Penrose ile paylaştığı " galaksimizin merkezinde süper kütleli kompakt bir nesnenin keşfi için" 2020 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Laura Ferrarese</span>

Laura Ferrarese, FRSC, Kanada Ulusal Araştırma Konseyi'nde çalışan bir uzay bilimi araştırmacısıdır. Birincil çalışması, Hubble Uzay Teleskobu ve Kanada-Fransa-Hawaii Teleskobu verileri kullanılarak gerçekleştirildi.

Jenny Greene, Amerikalı astrofizikçi ve Princeton Üniversitesi'nde profesördür. Süper kütleli kara delikler ve içinde bulundukları galaksiler üzerindeki çalışmalarıyla geniş kitleler tarafından tanındı.

<span class="mw-page-title-main">X-şekilli radyo galaksi</span>

X-şekilli radyo galaksiler, düşük yüzey parlaklığına sahip iki radyo lobu ("kanatlar") sergileyen ve bu lobların, aktif veya yüksek yüzey parlaklığına sahip loblara belirli bir açıyla hizalandığı ekstragalaktik radyo kaynakları sınıfıdır. Her iki lob da, lobların kaynağı olan eliptik galaksinin merkezinden simetrik olarak geçer ve bu da radyo galaksisine radyo haritalarında gözlenen X-şekilli bir morfoloji verir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.