İçeriğe atla

Buryatlar

İki Buryat ve eşleri

Buryatlar (Buryatça: Буряад, romanlaştırılmış: Buryaad, ᠪᠣᠷᠢᠶᠠᠳ; Moğolca: Буриад, romanlaştırılmış: Buriad), Buryat dilini konuşan güneydoğu Sibirya'ya özgü bir Moğol etnik grubudur. Sibirya'daki en büyük iki yerli gruptan biri, diğeri Yakutlar. Bugün Buryatların çoğunluğu, Rusya'nın federal bir tebaası olan itibari anavatanları olan güney kıyısı boyunca yayılan ve kısmen Baykal Gölü'nün iki yanından geçen Buryatya Cumhuriyeti'nde yaşıyor. Daha küçük Buryat grupları, sırasıyla Buryatya'nın batısında ve doğusunda bulunan Ust-Orda Buryat Okrugu (İrkutsk Oblastı) ve Agin Buryat Okrugu'da (Zabaykalsky Krayı) ve ayrıca kuzeydoğu Moğolistan ve İç Moğolistan, Çin'de yaşar.[1] Geleneksel olarak Moğolların başlıca kuzey alt grubunu oluşturdular.[2]

Buryatlar, göçebe hayvancılık ve barınak için gers dikme dahil olmak üzere diğer Moğollarla birçok geleneği paylaşır. Bugün Buryatların çoğu, Buryat Cumhuriyeti'nin başkenti Ulan-Ude'de ve çevresinde yaşıyor, ancak çoğu hala kırsal kesimde daha geleneksel bir yaşam tarzı izliyor. Buryat denilen merkezi bir Moğol dili konuşuyorlar.[3] UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'nın 2010 baskısı, Buryat dilini "ciddi şekilde tehlike altında" olarak sınıflandırır.[4]

Geçmiş

Modern Buryatların atalarının Tiele kabile birliğinin bir parçası olan Bayyrku ve Kurıkanlar olması muhtemeldir. Tiele ise Dinlin'den geldi. Dinlin ile ilgili ilk bilgiler MÖ 2. yüzyıla ait kaynaklarda ortaya çıktı.[5]

Kaynakça

  1. ^ Skutsch, Carl, (Ed.) (2005). Encyclopedia of the World's Minorities. New York: Routledge. s. 251. ISBN 1-57958-468-3. 
  2. ^ The New Encyclopædia Britannica, 15th Edition. (1977). Vol. II, p. 396. 0-85229-315-1.
  3. ^ "Invalid id". Ethnologue.com. 12 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2012. 
  4. ^ "UNESCO Atlas of the World's Languages in danger". www.unesco.org. 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2019. 
  5. ^ Kyzlasov, Leonid (1989). Древняя и средневековая история Южной Сибири (в кратком изложении). Пособие для учителей истории. Abakan. s. 58. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan</span> Doğu ve Orta Asyada yer alan karasal bir ülke, devlet

Moğolistan, Doğu ve Orta Asya'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke toprakları tarihî Dış Moğolistan bölgesine denk düşer. Kuzeyde Rusya; güney, doğu ve batısında Çin'e bağlı İç Moğolistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi vardır. Moğolistan'ın Kazakistan'a sınırı olmamasına rağmen ülkenin en batısı Kazakistan'ın doğu ucuna 37 kilometre uzaklıktadır. Ayrıca Kazakistan'dan sonra denize kıyısı olmayan en büyük ikinci ülkedir. Yüzölçümü 1.564.116 kilometre kare, nüfusu 3,3 milyon civarı olan Moğolistan, en geniş on dokuzuncu ülke ve en seyrek nüfuslu ülkedir. Ülke çok az ekilebilir toprağa sahiptir. Topraklarının çoğu bozkırdır. Kuzey ve batıda dağlar ve güneyde Gobi Çölü bulunur. Ulan Batur, ülkenin başkentidir ve yaklaşık olarak ülke nüfusun %38'ine ev sahipliği yapar. Ayrıca dünyanın en soğuk başkentlerinden biridir. Moğolistan yarı başkanlık sistemi ile yönetilen cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Moğollar</span> Doğu Asyada yaşayan etnik halk ya da etnik grup

Moğollar, Doğu ve Orta Asya kavimlerindendir. Asıl yurtları olan Moğolistan'ın ve Moğolistan devleti ile sınır paylaşan, fakat Çin'e bağlı olan İç Moğolistan bölgesinin yerli halkıdırlar.

<span class="mw-page-title-main">Moğolca</span> Moğol yerlisinin konuştuğu dil

Moğolca, Moğolistan ve civardaki bazı özerk bölgelerde resmî dil olan Asya dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Buryatya</span> Rusyaya bağlı federe cumhuriyet

Buryat Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı federe cumhuriyet olan ülkenin yüz ölçümü: 351 400 km², nüfusu ise 900.000'dir. Başkenti Ulan Ude'dir.

Buryatça, Buryatların konuştuğu dil. Moğol dillerinden biridir. Buryatça konuşan halkın çoğunluğu Sibirya ve Doğu Asya’da yaşar. Çin’nde ve Moğolistan’da da Buryatça konuşulur. Buryatlar, Rusya'nın Çin ve Moğolistan’a sınır bölgelerinde yerleşiktirler.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya Federal Bölgesi</span>

Sibirya Federal Bölgesi, Rusya'nın 8 federal bölgesinden biridir. Orta Asya'nın kuzeyinde yer alır. Yüzölçümü 5.114.800 km², 2002 sayımına göre nüfusu 20.062.938'dir. Bu bölgede Türk, Moğol gibi Rus olmayan özerk devletler olduğundan ve zengin yer altı kaynakları bulunduğundan Sibirya adı altında okrug oluşturularak bölgedeki Rus olmayan cumhuriyetlerin ayrılmasının önüne geçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tunguz halkları</span> Etnolinguistik aile

Tunguz halkları, ataları Tunguz dillerini konuşan veya hâlen konuşmakta olan milletler, etnik topluluklar ve cemiyetler için kullanılan bir çatı kavramdır. Bazı etnik gruplar bugün hala bu dilleri konuşsa da, Tunguz kökenli nüfusun %90'ından fazlası Çince, Moğolca ve Rusça konuşmaktadır. Mançular, Sibolar ve Evenkiler, en kalabalık nüfusa sahip Tunguz halklarını oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Buryat ÖSSC, Rusya SFSC içindeki bir Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir.

Rutulca, Rusya'ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti'nde ve Kuzey Azerbaycan'da yaşayan küçük bir yerli halk olan Rutullar′ın konuştuğu dil. Rutulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Samur öbeğinde yer alır ve bugün Dağıstan Anayasası tarafından tanınmış 14 dilden biridir.UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre dil, "kesinlikle tehlike altında" kategorisinde sınıflandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Duhalar</span>

Duhalar ya da Tuhalar veya Tsaatanlar, Moğolistan'ın orta kuzey bölgesindeki Hövsgöl aymağında yaşayan Türk halklarından Tuvaların 2010 yılında 282 kişilik nüfusa sahip soyu tehlike altında olan ren geyiği çobanı tengrici göçebe kabilesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sayan dilleri</span> Sibirya türk dilleri alt grubu

Sayan dilleri ya da Sayan Türk dilleri veya Tuva dilleri, Türk dillerinden Sibirya Türk dilleri grubunun bir alt grubu. Rusya'da Tuva Cumhuriyeti, Buryatya ve İrkutsk Oblastında, Moğolistan ve Çin'de konuşulur.

Duha Türkçesi, Duhaların dilleri Duhaca Sayan dilleri grubundan Tuvacanın ayrıksı bir lehçesidir ve hızla soyu tükenmektedir. Doğu Tuvacası konuşan Toju Tuvaları ile Tofaların lehçesine daha yakındır. Günümüzde Moğolca ile karışık kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ulan-Ude</span> Rusyada şehir

Ulan Ude, Rusya'nın Sibirya bölgesindeki, Buryat Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti. Batısında, Baykal Gölü, Irkutsk, güneyinde Moğolistan yer almaktadır. Trans Sibirya Demiryolu'nun bir durağını oluşturan şehir, 51.83 enlem, 107.61 boylamındadır.

Hoton halkı Moğolistan'da bir Türk etnik grubudur. çoğu Uvs eyaletinde, özellikle Tarialan, Naranbulag ve Ulaangom'da yaşıyor. Hotonlar 19. yüzyıla kadar bir Türk Dili konuşurken, çoğu şimdi Oyrat dilinin Dörtbet lehçesini konuşuyor. Hotonlar genellikle ana Moğol yazılı kültüründen kaçınır. 1989'da resmi olarak yaklaşık 6.100 hoton vardı. Büyük Rus Ansiklopedisine göre, modern hoton halkı "Moğollar — Moğol dilleri konuşan bir grup halk"ın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Evenkiler</span> Eski tunguz halkı

Evenkiler, Kuzey Asya'da bir Tunguz halkıdır. Rusya'da Evenkiler, 38.396 (2010) nüfusu ile Sibirya yerli halklarından biri olarak kabul edilmekte; Çin'de Evenkiler, 30.875 (2010) nüfusu ile Çin tarafından resmi olarak tanınan 56 etnik gruptan birini oluşturmaktadır. Moğolistan'da ise Moğol dilinde Khamnigan adı verilen 537 (2015) Evenki vardır.

<i>Soyombo</i> sembolü Moğolistanın ulusal sembolü

Soyombo sembolü 1686'da Zanabazar tarafından icat edilen Soyombo alfabesindeki özel bir karakterdir. "Soyombo" adı, Sanskritçe svayambhu "kendi yarattığı" kelimesinden türetilmiştir. Moğolistan bayrağı, Moğolistan arması ve diğer birçok resmi belgede bulunan Moğolistan'ın ulusal sembolü olarak hizmet eder.

<span class="mw-page-title-main">Buryatya marşı</span> ulusal marş

Buryatya Cumhuriyeti devlet marşı, Rusya federal bölümlerinden bayrağı ve armasıyla birlikte Buryatya'nın devlet sembollerinden biridir. İlk olarak gayri resmi olarak Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 1983 ile 1990 yılları arasında Rusça orijinal sözlerle "Yerli Toprakların Şarkısı" ismiyle kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Kalmukya bayrağı</span> bayrak

Kalmukya bayrağı, ortasında lotus çiçeği içeren gök mavisi bir daire bulunan sarı bir alandan oluşur. Sarı, güneşi, halkı ve ulusun dini inancını temsil eder. Mavi; gökyüzünü, sonsuzluğu ve kararlılığı temsil eder. Lotus, saflığın, ruhsal yeniden doğuşun ve mutluluğun sembolüdür. Beş üst yaprağı kıtaları temsil eder ve alttaki dört yaprak dünyanın dörtte birini temsil eder. Birlikte, Kalmukların dostluk içinde yaşama ve dünyanın tüm uluslarıyla işbirliği yapma iradesini sembolize ederler.

<span class="mw-page-title-main">Moğol halkları</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Moğol halkları, Moğolca ve ilgili dilleri konuşan Kuzey Asya ve Doğu Asya'da yaşayan etnik gruplardır. Moğol halkları, Moğolistan, Çin'in İç Moğolistan bölgesi, Rusya'nın Buryatya ve Kalmukya bölgeleri gibi çeşitli coğrafyalarda bulunur. Ayrıca, diğer bazı Moğol halkları da Afganistan ve Pakistan'da yaşamaktadır.