İçeriğe atla

Buryatça

Buryatça
буряад хэлэн
Telaffuzburyaad khelen
BölgeOrta Asya, Sibirya, Doğu Asya
EtnisiteBuryatlar
Konuşan sayısı330.000  (2010)[1]
Dil ailesi
Moğol dilleri[1]
  • Orta Moğolca
    • Buryatça
Yazı sistemiMoğol alfabesi, Kiril alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil Buryatya, (Rusya)
Dil kodları
ISO 639-2bua
ISO 639-3bua

Buryatça, Buryatların konuştuğu dil. Moğol dillerinden biridir. Buryatça konuşan halkın çoğunluğu Sibirya ve Doğu Asya’da yaşar. Çin’nde ve Moğolistan’da da Buryatça konuşulur. Buryatlar, Rusya'nın Çin ve Moğolistan’a sınır bölgelerinde yerleşiktirler.

Buryatça, Rusça ile birlikte Buryatya Cumhuriyeti’nde resmî dildir.

Buryatça konuşan nüfus

  • Çin Buryatları (65.000)
  • Moğolistan Buryatları (65.000)
  • Rusya Buryatları (318.000)

Sayılar

SayıBuryatça (Kiril)OkunuşuSayıBuryatça (Kiril)Okunuşu
1 Нэгэн negen 7 Долоон doloon
2 Хоёр Hoyor 8 Найман Nayman
3 Гурбан Gurban 9 Юhэн Yühen
4 Дүрбэн dürben 10 Арбан arban
5 Табан taban 20 Хорин horin
6 Зургаан zurgaan 100 Зуун zuun

Kaynakça

  1. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan</span> Doğu ve Orta Asyada yer alan karasal bir ülke, devlet

Moğolistan, Doğu ve Orta Asya'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke toprakları tarihî Dış Moğolistan bölgesine denk düşer. Kuzeyde Rusya; güney, doğu ve batısında Çin'e bağlı İç Moğolistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi vardır. Moğolistan'ın Kazakistan'a sınırı olmamasına rağmen ülkenin en batısı Kazakistan'ın doğu ucuna 37 kilometre uzaklıktadır. Ayrıca Kazakistan'dan sonra denize kıyısı olmayan en büyük ikinci ülkedir. Yüzölçümü 1.564.116 kilometre kare, nüfusu 3,3 milyon civarı olan Moğolistan, en geniş on dokuzuncu ülke ve en seyrek nüfuslu ülkedir. Ülke çok az ekilebilir toprağa sahiptir. Topraklarının çoğu bozkırdır. Kuzey ve batıda dağlar ve güneyde Gobi Çölü bulunur. Ulan Batur, ülkenin başkentidir ve yaklaşık olarak ülke nüfusun %38'ine ev sahipliği yapar. Ayrıca dünyanın en soğuk başkentlerinden biridir. Moğolistan yarı başkanlık sistemi ile yönetilen cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Moğollar</span> Doğu Asyada yaşayan etnik halk ya da etnik grup

Moğollar, Doğu ve Orta Asya kavimlerindendir. Asıl yurtları olan Moğolistan'ın ve Moğolistan devleti ile sınır paylaşan, fakat Çin'e bağlı olan İç Moğolistan bölgesinin yerli halkıdırlar.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Moğolca</span> Moğol yerlisinin konuştuğu dil

Moğolca, Moğolistan ve civardaki bazı özerk bölgelerde resmî dil olan Asya dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Buryatya</span> Rusyaya bağlı federe cumhuriyet

Buryat Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı federe cumhuriyet olan ülkenin yüz ölçümü: 351 400 km², nüfusu ise 900.000'dir. Başkenti Ulan Ude'dir.

<span class="mw-page-title-main">İç Moğolistan</span> Çinin kuzeydoğusunda özerk bölge

İç Moğolistan ya da resmî adıyla İç Moğolistan Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk bölge. Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda bulunur. Kuzeyde Moğolistan, doğuda Heilongjiang, Jilin ve Liaoning, güneyde Hebei, Şansi ve Şensi yönetim bölgeleri ile Ningxia özerk bölgesi, batıda da Gansu yönetim bölgesi ile çevrilidir. Yüzölçümü 1.183.000 km², yönetim merkezi Huhhot'tur. Nüfus; 24.049.155 (2020).

Kalmukça, Rusya içindeki Kalmukya, Batı Çin ve Batı Moğolistan'da yaşayan Kalmukların konuştuğu dildir. Yaklaşık olarak 160.000 kişi tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">UTC+08.00</span>

UTC+08:00, UTC'den 8 saat ileri zaman dilimi.

<span class="mw-page-title-main">Ulan-Ude</span> Rusyada şehir

Ulan Ude, Rusya'nın Sibirya bölgesindeki, Buryat Özerk Cumhuriyeti'nin başkenti. Batısında, Baykal Gölü, Irkutsk, güneyinde Moğolistan yer almaktadır. Trans Sibirya Demiryolu'nun bir durağını oluşturan şehir, 51.83 enlem, 107.61 boylamındadır.

<span class="mw-page-title-main">Gusinoozyorsk</span> Rusyanın Buryat Cumhuriyetine bağlı Selenga rayonunun merkezi olan şehir

Gusinoozyorsk, Rusya'nın Buryat Cumhuriyeti'ne bağlı Selenga rayonunun merkezi olan şehirdir. Şehir, Gusinoye Gölü'nün kuzeybatı kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 24,582'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kyahta</span> Rusyanın Buryat Cumhuriyetine bağlı Kyahta rayonunun merkezi olan şehir

Kyahta, Rusya'nın Buryat Cumhuriyeti'ne bağlı Kyahta rayonunun merkezi olan şehirdir. Şehir, Kyahta Nehri'nin kıyısında Moğolistan sınırı yakınlarında yer almaktadır. Yüzölçümü 374.38 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 20,024'tür.

<span class="mw-page-title-main">Zakamensk</span>

Zakamensk, Rusya'nın Buryat Cumhuriyeti'ne bağlı Zakamensk rayonunun merkezi olan şehirdir. Şehir, Moğolistan sınırından 8 km uzakta Cida Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 80.95 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 11,524'dir.

<span class="mw-page-title-main">Agin Buryat Okrugu</span>

Agin Buryat Okrugu(Buryatça: Agyn Buryaadai toyrog, Rusça:Агинский Бурятский округ). 1 Mart 2008'de Çita Oblastı ve Agin Buryat Özerk Okrugu'nun 11 Mart 2007'deki halk oylaması sonucu birleşmesiyle Zabaykalskiy Krayı oluşturuldu. Birleşmeyle Özerklik kaldırıldı ve etnik okrug olarak kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Ust-Orda Buryat Okrugu</span>

Ust-Orda Buryat Okrugu. 16 Nisan 2006 tarihinde düzenlenen bir referandum sonucu; 1 Ocak 2008 tarihinde İrkutsk Oblastı ile Ust-Orda Buryat Özerk Okrugu'nun, birleşerek özerkliği kaldırıldı. Ust-Orda Buryat Okrugu olarak Rusya'nın İrkutsk Oblastı'na bağlı bir etnik ilçesi olarak kurulmuştur.

Sum, Moğolistan ile Çin'in İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunan bir idari bölümdür. Terim, Moğolistan'da illerden sonra gelen ilçeler için kullanılmakta olup İç Moğolistan'da ise belde düzeyi idari bölümlerdir. Bunun dışında Rusya'nın Tuva ve Buryat cumhuriyetlerinde de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Buryatya marşı</span> ulusal marş

Buryatya Cumhuriyeti devlet marşı, Rusya federal bölümlerinden bayrağı ve armasıyla birlikte Buryatya'nın devlet sembollerinden biridir. İlk olarak gayri resmi olarak Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 1983 ile 1990 yılları arasında Rusça orijinal sözlerle "Yerli Toprakların Şarkısı" ismiyle kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Buryatlar</span>

Buryatlar, Buryat dilini konuşan güneydoğu Sibirya'ya özgü bir Moğol etnik grubudur. Sibirya'daki en büyük iki yerli gruptan biri, diğeri Yakutlar. Bugün Buryatların çoğunluğu, Rusya'nın federal bir tebaası olan itibari anavatanları olan güney kıyısı boyunca yayılan ve kısmen Baykal Gölü'nün iki yanından geçen Buryatya Cumhuriyeti'nde yaşıyor. Daha küçük Buryat grupları, sırasıyla Buryatya'nın batısında ve doğusunda bulunan Ust-Orda Buryat Okrugu ve Agin Buryat Okrugu'da ve ayrıca kuzeydoğu Moğolistan ve İç Moğolistan, Çin'de yaşar. Geleneksel olarak Moğolların başlıca kuzey alt grubunu oluşturdular.

<span class="mw-page-title-main">Moğol halkları</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Moğol halkları, Moğolca ve ilgili dilleri konuşan Kuzey Asya ve Doğu Asya'da yaşayan etnik gruplardır. Moğol halkları, Moğolistan, Çin'in İç Moğolistan bölgesi, Rusya'nın Buryatya ve Kalmukya bölgeleri gibi çeşitli coğrafyalarda bulunur. Ayrıca, diğer bazı Moğol halkları da Afganistan ve Pakistan'da yaşamaktadır.