Burun (opera)

Burun (Rusça: Нос, Nos) Dmitri Şostakoviç'in satirik bir operasıdır. Rusça librettosu Yevgeny Zamyatin, Georgy Ionin ve Alexander Preis tarafından, Nikolai Gogol'ün Burun isimli hikâyesinden esinlenilerek yapılmıştır. Eserin konusu Sankt-Peterburg'da bir memurun burnunun yüzünden ayrılması ve kendi kendine bir yaşam geliştirmesidir.

İlk prömiyeri 18 Ocak 1930'da Leningrad'da Maly Operny Theatre'da yapıldı. 1927 - 1928 arasında yazılan opera 1929'da Proleter Müzisyenler Rus Birliği tarafından formalist olmakla eleştirildi. On altı gösterimden sonra 1974 yılında Gennady Rozhdestvensky ve Boris Pokrovsky tarafından sahneleninceye kadar SSCB'de gösterimi olmadı.

Sankt-Peterburg'da bir berber devamlı müşterilerinden olan devlet memuru Kovalyov'u bir sabah tıraş ettikten sonra ekmeği içinde bir kesik burun bulur. Bu kesik burunu Neva Irmağı'na atmayı dener, ama tam bu sırada bir polis memuru tarafından yakalanır. Tam bu sırada Kovalyov uyanır ve burnunun yerinde olmadığını anlar. Sonradan kesik burnunu Sankt-Peterburg'un büyük katedrali olan "Kazan Katedrali"nde bulunduğunu görür. Fakat burun bu katedralde bir kutsallık ve Kovalyov'dan çok yüksek bir unvan kazanmıştır ve bu nedenle burun onun yüzüne eski yerine dönmeyi reddeder.

Kovalyov bir gazete ofisine gidip kayıp ettiği burnu için bir kayıp esya ilanı koymak ister. Fakat gazete böyle bir kayıp ilanını kabul etmez. Kovalyov apartman dairesine geri döner. Orada uşağı bir aşk şarkısı söylemektedir. Kovalyov bundan çok etkilenir ve burununu bulmaktan ümidini keser.

Bir grup polis şehirlerarası araba istasyona gidip burnun şehirden kaçmasını önlemek için tedbir alırlar. Burun son dakikada yeni kalkmakta olan bir arabaya atlamaya çalışır; atlar bundan korkup hızla kaçarlar ve araba sürücüsü burunu tabancayla vurmaya çalışır. Polisler burnu ele geçirirler; ona bir sopa çekerler ve Kovalyov'a geri verirler. Fakat Kovalyov burununu yüzüne geri takmayı başaramaz. Bunun nedenini kızı ile evlenmeyi kabul etmediği için Madam Podtcina'nin kendisine büyü yapmasına yorar. Ona bir pusula gönderip yaptığı büyüyü ortadan kaldırmasını talep eder. Madam bu pusulayı Kovalyakov'un kızına evlenme talep etmesi olarak yanlış yorumlar. Ama madam, Kovalyov'u kendisinin böyle bir büyü yapmadığına inandırır. Bu sırada şehirde büyük bir kalabalık toplanıp burunu aramaya koyulmuştur.

Kovalyov uyandığı zaman burunun eski yerine takılı olduğunu görür. Hemen berbere gidip tıraş olur ve Nevsky Prespekt caddesinde volta atmaya başlar.

Bu opera bir modern komik-opera olarak kabul edilmektedir. Müzik bir alay konusu olarak işlerini çok önemli gören devlet bürokratlarını alaya almaktadır. Müzik bu alay konusunu işlemek için tam uygundur. Örneğin polislerin şarkı sesleri çok tiz ve gıcırtılıdır. Eserin başındaki müzik sanki bir sirkin başlaması için çalınan müziğe benzemektedir. Bu perdenin sonunda berberin polis memuruna laf anlatamayıp rüşvet verememesi durumunu, müzik vurgulu çalgılarla gösterir. Bu parça çok ün kazanmıştır ve konserlerde ayrı münferit bir parça olarak da çalınmaktadır. Berberin şarkılarından biri için dört balalaykadan oluşan bir halk müziği refakat grubu vardır. Madam Podtcina'nın kızı bir klasik romantik opera kadın şarkıcısı gibi şarkı söyler. Arabaya binmekte olan müşterilerin söyledikleri şarkı bir vals parodisi şeklindedir.

• 1975'te Yuri Beliankin'in yaptığı bir dökümenter filmden bir parça: Burun operasının 1974 temsili için prova: [1]2 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişme:3.12.2009)