İçeriğe atla

Bursa kemeri

Yeşil Camii

Bursa kemeri, mimari bir yapıda üst kısmında yatay bir doğru ile bağlanan iki dörtte bir daireden meydana gelen ve fazla bir taşıma gücü olmadığı için daha çok süsleme işlerinde kullanılmış olan kemere Türk mimarisinde verilen ad.

Erken Dönem Osmanlı Mimarlığının en önemli özelliklerinden birisi Bursa kemeri uygulamalarıdır. Erken Osmanlı Dönemi öncesi yayınlarda "Aynalı Kemer" olarak adlandırılmış, Bursa'da özellikle Yıldırım Camii'nde çokça kullanılışından sonra bu kemer tipi Bursa Kemeri olarak bilinmeye başlamıştır.[1]

Yapılarda Bursa kemeri

Bu kemer tipi ahşap yapılarda iki dikmenin üstüne binen yatay kirişi takviye eden iki paraçolun zamanla taş mimaride kullanılmasıyla ortaya çıkmıştır.[2] İlk olarak Büyük Selçukluların Ardistan Cuma Camii'nin duvar çökertme kemerinde rastlanılmaktadır. Ancak burada kemerin ayna kısmı eğrisel görünüştedir; Osmanlı Mimarisindeki uygulamalarda bu eğrilik bulunmaz.[1] Anadolu'da, Anadolu Selçukluları devrinde Konya'daki II. Kılıç Arslan türbesinin girişi, Beylikler Döneminde Milet harabeleri yakınındaki İlyas Bey Camii'nin giriş ve pencere açıklıklarının çökertme kemerleri Bursa kemeri şeklinde düzenlenmiştir.[1]

Yıldırım Camii, Yeşil Camii gibi 15. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen camilerde büyük açıklıklarda taşıyıcı kemer olarak kullanıldığı, yüzyılın ikinci yarısından itibaren çoğunlukla küçük açıklıklarda veya dekoratif kemerlerde kullanıldığı görülür. Özellikle mahalle mescitlerinin son cemaat yeri revakının orta aks kemerinde, hamamların eyvan ve duvar çökertme kemerlerinde, yapıların çoğunlukla niş şeklindeki giriş açıklıkları kemerlerinde, pencere kemerlerinde kullanıldığı bu dönemde en iyi örnekleri verilmiş; daha sonraki Osmanlı yapılarının çoğunlukla küçük açıklıklarının şekillenmesinde etkili olmuştur.[1]

Bursa kemerinin Osmanlı mimarisinde kullanımının örneklerinden biri, Topkapı Sarayı'nda Mimar Sinan tarafından 1578 tarihinde yapılmış olan III. Murad Köşkü'nün selsebili; başka bir örnek ise, Mimar Sinan eseri olan ve 1557'de tamamlanan Süleymaniye Camii'nin avlusundaki şadırvandır.[3]

Bursa'daki bazı Bursa kemerli yapılar
  • Yıldırım Camii, 1399
  • Bursa Ulu Camii, 1399-1400
  • Yeşil Camii, 1419
  • Bursa Muradiye Camii, 1425, 1426
  • Selçuk Hatun Mescidi, 1450
  • Hacılar Camii, 1467
  • Ahmed Dai Camii, 1471
  • Tuz Pazarı Camii, 15. yüzyıl son çeyreği
  • Başcı İbrahim Camii, 15. yüzyıl ikinci yarısı
  • Hamza Bey Cami, 15. yüzyıl ikinci yarısı
  • Abdal Mehmed Türbesi, 1450
  • Cem Sultan Türbesi, 1479
  • Şair Ahmed Paşa Türbesi, 15. yüzyıl sonu
  • Şair Ahmed Paşa Medresi, XV. y.y. sonu
  • Yeşil Medrese, 1419
  • Muradiye Medresesi, 15. yüzyıl ilk yarısı
  • İbrahim Paşa Hamamı (Mahkeme Hamamı), 15. yüzyıl ilk yarısı
  • Muradiye Hamamı, 1425-1426
  • İbrahim Paşa Hamamı (Eski Hamam), 15. yüzyıl ikinci yarısı

Minyatürlerde Bursa kemeri

Bursa kemeri, minyatür sanatında da resmedilmiştir. 6-8. yüzyıl Göktürk devrine tarihlenen, bir erkek ve Umay biçimli kadın tasvirinde, 13. yüzyıla ait bir Abbasi yazmasında, 14., 15., 16. ve 17. yüzyıl İran minyatürlerinde ve 16 ve 17. yüzyıl Hint minyatürlerinde bu tarz kemere rastlanmıştır. Nakkaş Osman'ın Kıyâfetü’l- İnsâniyye fî Şemâili’l-Osmaniyye adlı padişahlar albümünde Osmanlı padişahları Bursa kemeri altında resmedilmiştir.[4]

Galeri

Kaynakça

  1. ^ a b c d Durmuş, Esra. "Bursa'da erken dönem Osmanlı Mimarisi'nde Kemer". Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2019. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
  2. ^ Osmanlıoğlu, Mehmet. "Camilerin Yapısal Bileşenleri" (PDF). Mila Mimarlık. 13 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
  3. ^ Tarhan Üntak, Aslı. "Kültürel Karşılaşmalar: İtalya'daki Lecce Kentinin Barok Mimarisi Üzerindeki Olası Osmanlı Sanatı Etkileri". Sanat Tarihi Yıllığı, Sayı 29, Yıl 2020. 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  4. ^ Peçe, Zaliha. ""Nakkaş Osman ve Levnî'ye ait Padişah Portrelerinin Kompozisyon ve Teknik Açıdan Karşılaştırılması" (PDF). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2015. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nusretiye Camii</span> İstanbulda cami

Nusretiye Camii, İstanbul'un Tophane semtinde bulunan 19. yüzyılda inşa edilmiş selatin camidir. Halk arasında daha çok “Tophane Camii” olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Bayezid Camii</span>

Bayezid Camii İstanbul'un Beyazıt semtinde Sultan II. Bayezid tarafından yaptırılmış bir cami.

<span class="mw-page-title-main">Eyüp Sultan Camii</span> Tarihî cami

Eyüp Sultan Camii, İstanbul'un Konstantinopolis Surları dışındaki, Haliç kıyısında yer alan ilçesi Eyüpsultan'daki bir camidir. Külliyede, İslam peygamberi Muhammed'in sancaktarı ve sahabesi Ebu Eyyûb el-Ensarî'nin gömüldüğü türbe de yer almaktadır. Çok daha eski bir alanda bulunan mevcut yapı 19. yüzyılın başlarından kalmadır.

<span class="mw-page-title-main">Nuruosmaniye Camii</span> İstanbulda Barok mimari tarzında yapılan ilk cami

Nuruosmaniye Camii, İstanbul'da inşa edilmiş ilk barok özellikli camidir. Çemberlitaş semtinde, Kapalıçarşı girişinde yer alır. 1748-1755 yıllarında inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Koza Han</span> Bursada 15. yüzyıl han yapısı

Koza Han 15. yüzyıl sonlarında II. Bayezid tarafından mimar Abdül ula bin Pulat Şah'a İstanbul'daki eserlerine vakıf olarak Bursa'da yaptırılmış handır.

<span class="mw-page-title-main">Nakkaş</span>

Nakkaş, Osmanlı döneminde minyatür, tezhip ve diğer süsleme sanatlarıyla uğraşan sanatçılara verilen isimdir. Eski Türk dilinde resim yapan, ressam anlamındadır. Bu sanatçılar, özellikle el yazması kitapları süsleme ve padişah portreleri yapma konusunda uzmanlaşmışlardı. Nakkaşlar Osmanlı döneminde genellikle Saray Nakışhanesi'ne bağlı çalışırlardı.

<span class="mw-page-title-main">Emir Sultan Camii</span>

Emir Sultan Camii, Bursa'da Yıldırım Bayezid'ın kızı Hundi Fatma Hatun tarafından kocası Emir Sultan adına, muhtemelen Çelebi Sultan Mehmed'in hükümdarlığı sırasında inşa ettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zal Mahmud Paşa Camii</span> Mimar Sinanın yaptığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliye

Zal Mahmud Paşa Camii İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Zal Mahmut'un Mimar Sinan'a yaptırdığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliyedir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı mimarisi</span> Osmanlı mimarisine genel bakış

Osmanlı mimarisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun beylik olarak kurulup, imparatorluk olarak yayıldığı ve hüküm sürdüğü dönemlerde inşa ettiği veya fikir öncülüğü yaptığı mimari üslupları ve eserleri kapsar. Osmanlı mimarisi kendinden önce gelen Erken dönem Anadolu Türk mimarisi, Selçuklu mimarisi, Bizans mimarisi, İran mimarisi ve Memlük mimarisi'nden etkilenmiştir. Osmanlı mimarisinin, Akdeniz ile Ortadoğu mimari geleneklerinin sentezi olduğunu düşünen mimarlık eleştirmenleri de vardır. Her ne kadar farklı dönemlerdeki ihtiyaca ve teknolojiye göre farklı yapı türleri inşa edildiyse de, genelde Osmanlı'nın hakim olduğu bölgelerde camiler ve çevresinde yapıların inşa edilmesi sıklıkla rastlanan bir olguydu. Camiler, çevrelerine yapılan sosyal yapılarla birlikte bir külliye teşkil ediyorlardı.

Osmanlı İmparatorluğu kültürü, Osmanlı İmparatorluğu içinde yaşayanların ortak kültürüdür.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Mecidiye Camii</span>

Küçük Mecidiye Camii ya da Teşrifiye Camii, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde yer alan, Osmanlı döneminden kalma tarihî bir ibadethanedir. Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecid tarafından, 1848 yılında saray mimarlarından Garabet Amira Balyan ve Nigoğos Balyan'a yaptırılmıştır. Çırağan Sarayı'nın arkasında, Çırağan Caddesi ile Yıldız Parkı'nı bağlayan kısa yol üzerinde bulunan cami, mimari olarak barok üslubunda yapılmış olup, tek minarelidir. Caminin genel mimarisi gibi, minaresi de geleneksel Osmanlı mimarisinden farkılıklar göstermektedir.

II. Bayezid Camii, Edirne'de II. Bayezid Külliyesi içinde yer alan anıtsal camidir.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Cami (Bursa)</span> Bursa, Türkiyede bir cami

Yeşil Cami, Bursa'da ilk dönem Osmanlı mimarisinin önemli örnekleri arasında yer alan bir tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı minyatürü</span> Genellikle Osmanlıda saray kültürünü yansıtan eski Osmanlı resim sanatı

Osmanlı minyatür sanatı Osmanlı saray kültürünü yansıtarak el yazmaları gibi lüks öğeleri süsleyen genelde Padişah ve diğer yüksek mertebelilere sunulmuş bir sanat şeklidir. Minyatür sanatı İslam dünyasında özellikle yer bulmuş bir saray sanatıdır. Yüksek gelişmişliğe ve kapsamlılığa, geç Orta Çağ'da İran, Irak, Orta Asya ve Anadolu'da bulunan Türk ve Pers hanedanlıkları dönemlerinde erişmiştir. Osmanlı miniyatür sanatı, hep birlikte kitap sanatı olarak anılan Hat, Nakş, Tezhip, Ebru ve Cilt gibi birbiriyle ilişkili geleneksel sanatlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Aziziye Camii</span> Konya, Türkiyede bir cami

Aziziye Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi camidir.

<span class="mw-page-title-main">Veled-i Yaniç Camii</span> Erken dönem Osmanlı camisi

Veled-i Yaniç Camii ya da Yaniçoğlu Camii, Bursa'nın Osmangazi ilçesi, hisar semtinde bulunan erken dönem Osmanlı camisidir. Kapısı üzerindeki yazıtına göre 844 Hicri Safer ayında Yaniçoğlu Hacı Hayrûddin oğlu Mahmud Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Mimarı bilinmeyen caminin kitabe ve vakfiyesi mevcuttur. Plan şeması ve özellikle son cemaat yerinin kullanılışı nedeniyle özel bir düzenlemeye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldırım Külliyesi</span>

Yıldırım Külliyesi, Bursa'da 14. yüzyıl sonunda Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid ve Sultan Süleyman Han tarafından yaptırılmış yapı topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Muradiye Camii (Bursa)</span>

Bursa Muradiye Camii, 15. yüzyılın ilk yarısında Bursa'da Osmanlı padişahı II. Murad tarafından yaptırılmış cami.

<span class="mw-page-title-main">Hüdavendigar Cami</span> Bursada Osmanlı döneminden kalan bir cami

Hüdavendigar Cami veya I. Murad Cami, Bursa'da 14. yüzyıl yapısı tarihi bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı barok mimarisi</span>

Osmanlı Barok mimarisi, aynı zamanda Türk barok mimarisi olarak da bilinir, 18. yüzyıl ve 19. yüzyılın başlarında Avrupa barok mimarisinden etkilenilen Osmanlı mimari dönemidir. Lale Devri ve Lale Devri mimarisindeki değişimlerin ardından gelen bu tarz, Osmanlı mimarisinin klasik tarzından ayrılışını temsil etmektedir ve geleneksel Osmanlı bina tiplerine yeni dekoratif formlar eklemiştir. 1740'larda I. Mahmud'un (1730-1754) saltanatı sırasında ortaya çıkmış ve bu dönemin en önemli erken döneme ait eseri, 1755'te tamamlanan Nuruosmaniye Camii olmuştur. 18. yüzyılın ortalarında Avrupa etkilerine dayanan yeni bina tipleri de tanıtılmıştır. Tam anlamıyla Barok tarzda inşa edilen son eserler, II. Mahmud (1808-1839) döneminde 19. yüzyılın başlarında inşa edilen Nusretiye Camii gibi yapılar olmuştur. Ancak 1820'lerden sonra Avrupa etkisinde yeni tarzlar ortaya çıkmış ve barok tarzının yerini almıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.