Burghal Hidage

Burghal Hidage, İngiltere'de erken Orta Çağ'da hüküm süren Wessex Krallığı döneminde hazırlanmış olan otuz adet tahkimat^[1] ve buraların iaşesi için vergi toplanan birimleri^[2] listeleyen belgenin adıdır. Viking istilasına karşı tahkimat ağı oluşturan Wessex kralı Büyük Alfred tarafından hazırlatılmıştır. Belgeye ismi 1897 yılında Frederic William Maitland tarafından verilmiştir. Belgenin Orta Çağ'dan gelen versiyonu 1731 yılındaki yangında hasar görmüş olmasına rağmen metin gövdesi 1562 yılında Laurence Nowell tarafından kopyalandığı için günümüze gelmiştir.

Büyük Viking Ordusunu 878 yılındaki Edington Muharebesindeki zaferinin ardından gelecekteki yeni Viking saldırılarına önlem almaya başlayan Büyük Alfred tahkimatlı kale ve yerleşim yerleri ağı oluşturmaya girişir. Burgh olarak tabir edilen bu yerlerin bazıları eski Roma tahkimatlarının üzerine yapılmıştır.^[3] 10. yüzyılın ilk yarısında Alfred'in oğlu Edward ve onu izleyen hükümdarlar Vikinglere karşı yaptıkları seferlerde bu burgh ağına büyük önem verdiler. Bu planlı yapının merkezi bir İngiltere Krallığının oluşmasında büyük payı vardır.

Sistemin işleyişi şu şekildeydi: Viking saldırıları söz konusu olduğunda yaklaşık 24 km çapındaki kırsal alandaki Anglosakson nüfus en yakındaki tahkimatlı kentlere sığınırdı. Bu korunaklı yerler yerel ticaretin kalkınmasını sağlayan merkezler olarak da iş görüyordu. 973 yılından itibaren her altı veya yedi yılda birçok sayıdaki burgh tarafından para basıldığı bilinmektedir.

Anglosakson İngiltere'sinde hide bir bölgeden alınacak hasat vergisini tanımlardı. Vergi, toprağın büyüklüğü ve yapılan hasada göre değişmektedir. Zaman içinde hide, diğer tüm kamusal vergilerin toplandığı bir hale gelecektir. Vergiye burgh tahkimatının idame edilmesi, surların bakımı ve tamiratı gibi gider kalemleri de eklenmiştir. Burgh içindeki nüfusun mecburi olarak yapmak durumunda olduğu hizmetler arasında askerlik, tahkimat genel bakım ve tamirat işleri vardı. Zaman içinde hide miktarı birim acre başına hesaplanır hale gelmiştir.

Savaş zamanında hide ile kralın talebi doğrultusunda ordusuna ilave asker sağlanıyor ve aynı zamanda her tahkimatın kendi kendine yeter bir ekonomisi olması sağlanmış oluyordu. Ayrıca yaygın ağ sayesinde yeni kurulacak burgh tahkimatları için kaynak da komşu burgh ekonomileri sayesinde yaratılabiliyordu.

Belgenin Alfred'in oğlu Edward döneminde, yaklaşık olarak 914 yılı sonrasında derlendiği bilinmektedir. 917 yılında Edward Vikinglere saldırı hazırlığındadır. Listede Wessex'de 30, Mercia'da 2 ve Hwicce'de 1 adet burgh listelenir. Anglo-Sakson Kronolojisinde Buckingham'ın bir burgh olarak Edward tarafından kurulduğu yazılır. Yine aynı kaynağa göre Edward Londra ve Oxford kentlerini 910 yılında ele geçirmiştir.

Belgede burgh tahkimatlarından bölge bölge değil geniş bir coğrafyada saat yönünde sıralanarak bahsediliyor olması bir iç sistematik çağrışımı yapmaktadır. Tek bir merkezden başlamamış olması gereken bu sistemde tahkimatların hep birlikte grup olarak değerlendirildiği ve savunma stratejisinin buna göre yapıldığı anlaşılmaktadır. 10. yüzyıl başlarında yaşanan büyük dönüşümler sonucunda bu sistemin eskisi gibi yürümediği kolaylıkla görülebilmektedir. Bu yüzden 914 yılından sonra verimli bir sistem olarak devam etmediği düşünülmektedir.

Burghal Hidage sistemi çoğunlukla tamamen Büyük Alfred'e atfedilse de çok sayıda tahkimatın daha önceden, yaklaşık 880 yıllarından kaldığı görülmektedir. Tahkimatın yoğunluklu olarak Wessex-Mercia sınırında olması, Mercia Viking işgalindeyken yapılmış olduklarını göstermektedir. Bu dönemde son bağımsız Merica hükümdarı olarak tanınan II. Ceolwulf iktidardadır. Ondan önceki hükümdar Burgred Vikingler tarafından devrilmiş durumdadır. Mercia toprakları Viking kralı Guthrum ve Ceolwulf arasında pay edilmiştir. Bu durum Büyük Alfred tarafından değerlendirilmiş ve Ceolwulf hakimiyetindeki topraklar Wessex topraklarına karşı olası bir saldırı için ön savunma alanı olarak aynı zamanda bu dönemde Mercia ve Londra'ya hakim olan Vikinglere ani bir saldırı içinde üs olarak önemsenmiştir.

Anglosakosn Kronolojisinde de bahsedildiği üzere Guthrum komutasındaki Vikinglerin 879 yılında Doğu Anglia'ya geri çekilmesi ve Londra'nın batısındaki Vikinglerin de adadan ayrılması Burghal savunma sisteminin başarısıdır. Londra'nın doğusundan geçen ve üzerinde uzlaşılan sınırı da buna bağlanır. Burghal Hidage içinde 879 yılında ele geçirilen Londra'nın olmaması, adı geçen bazı tahkimatların geçici olması Vikinglere karşı yapılacak olan stratejik bir saldırının planlı bir sistemi olduğuna işaret eder.

Aşağıdaki listedeki 33 burgh ve hidage vergi miktarları belirtilmiştir.

• Eorpeburnan (324)
• Hastings (500)
• Lewes (1300)
• Burpham (720)
• Chichester (1500)
• Portchester (500)
• Southampton (150)
• Winchester (2400)
• Wilton (1400)
• Chisbury (700)
• Shaftesbury (700)
• Twynam^[4](470)
• Wareham (1600)
• Bridport (760)
• Exeter (734)
• Halwell (300)
• Lydford (140)
• Pilton (360)
• Watchet (513)
• Axbridge (400)
• Lyng (100)
• Langport (600)
• Bath (1000)
• Malmesbury (1200)
• Cricklade (1500)
• Oxford (1400)
• Wallingford (2400)
• Buckingham (1600)
• Sashes (1000)
• Eashing (600)
• Southwark (1800)
• Worcester (1200)
• Warwick (2400)

Burghal Hidage metni iki versiyon olarak günümüze gelmiştir. A versiyonu olarak tanımlanan metin 1731 yılında muhafaza edildiği Ashburnham House yangınında ağır şekilde hasar görmüştür. Metindeki yazılı kısım ise Tudor dönemi tarihçisi Laurence Nowell tarafından 1562 yılında yapılan tarih çalışması sebebiyle günümüze ulaşmıştır. B versiyonu olarak tanımlanan metin ise yedi ayrı el yazmasının toplamıdır. Bu belgenin asıl ismi De numero hydarum Anglie in Britannia olarak geçmektedir. Listeler arasında bariz farklar bulunmaktadır.^[5]

• Kıyamet Kitabı