İçeriğe atla

Buran programı

Buran programı
An 225'in sırtında Buran.
ÜlkeSovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği
Web sayfasıhttp://www.buran-energia.com/

Buran Uzay Mekiği, Sovyetler Birliği'nin uzay mekiği projesi. Test mekikleriyle birlikte toplam 10 mekiğin yapımına farklı dönemlerde başlanmıştı. Bunlardan ilk 5'i test mekikleriydi ve hepsi tamamlanmış ve görevlerini yapmışlardı. OK-1.01 olarak da adlandırılan model ilk defa uzaya çıkan modeldi. Yapımına 1986 yılında başlanmıştı ve 15 Kasım 1988'de uzaya çıkmıştı. Bu modele ilk önce Baikal ismi verilmiş olsa da uçuşuna kısa bir süre kala ismi "Buran" olarak değiştirildi. Bu mekik Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü 112'nci hangarda 5 yıl bekletildi. Restorasyon sırasında hangarın tavanı çöktü. Buran projesinin uzaya çıkmış tek modeli Buran 1,01 ve Energiya fırlatma roket takımı çatı enkazı altında kalarak parçalandı. 7 restorasyon işcisi de ölmüştür.

Diğer mekiklerden OK-1.02'ye Buria ismi verilmişti (resmi değil). %95-97'si tamamlanmıştı. Proje 1993 yılında mali nedenlerden dolayı iptal edildiğinde OK-2.01'in %30-50'si, OK-2.02'nin %10-20'si tamamlanmış, OK-2.03'ün yapımına henüz başlanmıştı. Amerikan eşdeğeri gibi, Buran da iniş alanından fırlatma kompleksine bir jet uçağın sırtında taşınmıştır. Bu amaçla üretilen Sovyet Antonov An-225 uçağı dünyanın en büyük uçağıdır.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Baykonur Uzay Üssü</span>

Baykonur Uzay Üssü, Tyuratam olarak da adlandırılır, Sovyetler Birliği tarafından kurulmuş, bugünkü Kazakistan'da yer alan dünyanın en eski ve bölgedeki en büyük uzay üssüdür. Mevcut Rus uzay programı Roskosmos sebebiyle halen aktif olarak kullanılan uzay üssünde her yıl çok sayıda ticari, askeri ve bilimsel operasyonun gerçekleştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Uzay Ajansı</span> AB ülkelerinin uzay kuruluşu

Avrupa Uzay Ajansı veya yaygın İngilizce kısaltmasıyla ESA, 1975 yılında, uzayın keşfini amaçlayan, hükûmetlerarası bir organizasyon olarak kurulmuştur. Şu an 22 üyesi olan ajansın merkezi Fransa'nın başkenti Paris'tedir. 2021 yılı itibarıyla 4,55 milyar Euro'luk bütçeye ve yaklaşık 2200 çalışana sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Salyut</span>

Salyut, Sovyetler Birliği'nin 1970'li yıllarda uzaya gönderdiği uzay istasyonları serisi. Salyut'lar tek modülden oluşan ve tek bir fırlatmayla yörüngeye oturtulan görece basit yapılardı.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik Krizi</span> Sovyet uydusunun fırlatılmasına Amerika Birleşik Devletlerinin tepkisi

Sputnik Krizi, 4 Ekim 1957´de Sovyetler Birliği´nin uzaya fırlattığı Sputnik yapay uydusunun ardından ABD ve SSCB arasında yaşanan kriz. Uzay Yarışı bu krizle başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Antonov An-225 Mriya</span> Antonov marka bir kargo uçağı

Antonov An-225 Mriya, merkezi Ukrayna'da bulunan Antonov Tasarım Bürosu tarafından yapılmış stratejik hava taşıtıdır. "Buran Uzay Mekiğini" taşıma amaçlı yapılmıştır. AN-124 modelinin daha büyük halidir. Mriya (Мрія) Ukrayna dilinde "Hayal" demektir.

<span class="mw-page-title-main">Svetlana Savitskaya</span>

Svetlana Yevgenyevna Savitskaya, Sovyet pilot ve kozmonotu. 1982 yılına Soyuz T-7 uçuşuna katılarak Valentina Tereşkova'dan 19 yıl sonra uzaya giden ikinci kadın oldu. Sovyet komutan Yevgeniy Savitskiy'in kızı.

<span class="mw-page-title-main">Energiya</span>

Energiya, Sovyet uzay mekiği Buran'da taşıyıcı görevini üstlenen roket. 175 tonu taşıyacak kadar güçlüdür. Valentin Gluşko tarafından tasarlamış ve yalnızca 2 kez uzaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Buran Uzay Mekiği</span>

Buran Uzay Mekiği, SSCB'nin Buran programı dahilinde tasarladığı uzay aracı. Buran uzay programının uzaya çıkmış tek aracıdır. Bununla beraber Buran programı için üretilmiş ilk uzay uçağıdır. Programdan sonra hangara kaldırılmış ve 12 Mayıs 2002'de bulunduğu hangar çökmüş ve araç parçalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ares V</span>

Ares V, NASA'nın Takımyıldız programı için planladığı kargo fırlatma bileşenidir. 2011'de rafa kaldırılmasının ardından yerine uzay mekikleri getirildi. Ares V, ayrıca Mars'ta koloni kuracak insanlara ikmal maddesi sağlamada kullanılması planlanıyordu. Ares V ve daha küçük modeli olan Ares I isimlerini Yunan mitolojisindeki savaş tanrısı olan Ares'ten almaktadırlar.

Yeniden kullanılabilir fırlatma sistemleri sayesinde uzaya birden fazla kez yük taşıması yapılabilir. Bu sistem genişletilebilir fırlatma sistemlerininin çalışma prensibinin tam zıttında yürüyordu. Genişletilebilir fırlatma sistemlerinde araç bir kere kullanıldıktan sonra kullanılmıyordu.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'in uzay programı</span>

Çin Halk Cumhuriyeti'nin uzay programı, Çin Halk Cumhuriyeti'nin yürüttüğü ve yönettiği uzay daki faaliyetleri konu alır. Çin uzay programının kökleri, yeni yeni müttefik olan Sovyetler Birliği'nin yardımıyla Çin'in, algılanan Amerikan tehditlerine yanıt olarak ilk balistik füze ve roket programlarını geliştirmeye başladığı 1950'lere kadar uzanır. Sovyet Sputnik 1 ve American Explorer 1 uydularının sırasıyla 1957 ve 1958'de fırlatılmasındaki başarılardan hareketle, Çin, ilk uydusu Dong Fang Hong I'i Nisan 1970'te Long March 1 roketiyle fırlatmış ve bu da onu yörüngeye uydu yerleştiren beşinci ülke yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin uzay programı</span> 1930lu yıllardan dağılıncaya kadar SSCB tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programları

Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kore Uzay Araştırmaları Enstitüsü</span> Güney Kore uzay ajansı

Kore Uzay Araştırmaları Enstitüsü (KARI) Güney Kore'nin havacılık ve uzay ajansı şirketidir. Ana laboratuvarı Daejeon, Daedeok Science Town'dadır. Güncel projeleri arasında KSLV-2 başlatıcısı mevcuttur. Geçmiş projeleri arasında 1999 yapımı Arirang-1 uydusu bulunur. Ajans 1989'da kuruldu. Güney Kore'nin 1992'de kurulan İleri Mühendislik Enstitüsü IME'ye girişinden önce, havacılık teknolojisi üzerine odaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Katapult (havacılık)</span> Uçakları gemiden fırlatmak için kullanılan cihaz

Katapult veya başka bir deyişle mancınık, uçağın bir geminin güvertesi gibi çok sınırlı miktarda alandan havalanabilmesine imkan sağlayan bir cihazdır. En çok uçak gemilerinde kullanılmaktadır fakat nadir durumlarda kara tabanlı pistlere de monte edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Mercury-Redstone 3</span>

Mercury-Redstone 3 veya Freedom 7, 5 Mayıs 1961'de astronot Alan Shepard tarafından yönetilen ilk ABD insanlı uzay uçuşuydu. Mercury Projesi'nin ilk mürettebatlı uçuşuydu. Projenin nihai amacı, bir astronotu Dünya çevresinde yörüngeye çıkarmak ve onu güvenli bir şekilde Dünya'ya geri getirmekti. Shepard'ın görevi, fırlatmanın yüksek g-kuvvetlerine ve atmosferik yeniden girişe dayanma yeteneğini göstermek olan birincil amacı olan 15 dakikalık bir yörünge altı uçuştu.

<span class="mw-page-title-main">Mir-2</span>

Mir-2, Şubat 1976'da başlayan bir Sovyet uzay istasyonu projesiydi. Mir-2 için üretilen modüllerin bir kısmı Uluslararası Uzay İstasyonuna (ISS) dahil edilmiştir. Proje birçok değişikliğe uğradı, ancak her zaman Mir istasyonunda kullanılan DOS-7 temel bloğunun yedeği olarak inşa edilen DOS-8 temel blok uzay istasyonu çekirdek modülüne dayanıyordu. DOS-8 temel bloğu sonunda ISS'nin Zvezda modülü olarak kullanıldı. Tasarım geçmişi, orijinal Salyut istasyonlarına kadar uzanır.