İçeriğe atla

Burç (tahkimat)

Kale burçlarının temsili çizimi.

Kale burcu, savunma amaçlı kalelerde savunma etkisini artırmak ve rahat karşı savunmaya geçebilmek adına inşa edilen kale bölümüdür. Bu yapılar, düz kale surlarının ön cephesine bir çıkıntı oluşturacak şekilde inşa edilir. Buraya konuşlandırılan askerler, herhangi bir saldırı sırasında rahat bir şekilde savunmaya geçer. Tarihte bu yapılar, düşman askerlerinin üzerine kızgın yağ dökmek, taş atmak ve barut ateşlemek için kullanılmıştır.

İtalya'da bir kalenin kale burcu.

Kale burçları çok farklı şekillerde tasarlanabilmektedir. Bir kubbe olarak veya bir kare prizma olarak karşılaşılabilen burçlar mevcuttur. Özellikle Orta Çağ ve Yeniçağ'da kullanılan bu ekleme yapılar, sonrasında topların savaşlarda kullanılmasıyla etkisini kaybetti. Özellikle Avrupa ve çevresindeki bölgelerde inşa edilen kalelerde, bir burcun ön cephesine başka bir burç eklenerek karmaşık savunma yapıları elde edilebilmekteydi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İshak Paşa Sarayı</span> Tarihî saray

İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Falanks</span>

Falanks, genellikle mızrak ve benzeri silahlar kullanan askerlerin birbirinden ayrılmadan art arda saflar halinde savaşmasını esas kabul eden bir savaş düzenidir. İlk uygulamaları Arkaik Yunanistan'da Hoplites adı verilen ağır piyadelerin savaş düzeni olarak ortaya çıkmıştır. Falanks düzeninden önce savaşlar, düzensiz gruplar arasında bire bir çatışmalar şeklinde yürütülmektedir. Falanks düzeni, kütlesel bir vuruş gücüyle son derece etkili bir savaş düzeni olarak ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Maginot Hattı</span> 2.dünya savaşında bir cephe

Majino Hattı, Fransa'nın tüm kuzey ve doğu sınırlarını kapsayan hatta son kısmı da Korsika'da inşa edilmesi planlanmış savunma hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kayseri Kalesi</span> türk kalesi

Kayseri Kalesi Kayseri'de bulunan Türkiye'nin turistik kalelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kale</span> Orta Çağ boyunca Avrupa, Asya ve Orta Doğuda soylular tarafından inşa edilen müstahkem yapı

Kale ya da kermen, düşmanın gelişinin beklendiği yollar üzerine, stratejik öneme sahip olan şehirlere, geçit ve dar boğazlara savunma amaçlı olarak inşa edilen ordusal yapı. Bu tür tahkimatlar antik çağlardan beri kullanılmıştır. ve askerî işlevlerinin yanı sıra idari, siyasi ve ekonomik merkez olarak iş görmüştür. Kimi kaleler saray halkına konaklama imkanı sağlardı. Kalelerde kuleler ve surlar gibi farklı özelliklere sahip bölümler bulunurdu. 15. yüzyılda topların yaygınlaşmasıyla Orta Çağ kaleleri işlevlerini yitirdi ve yerini İtalyan tarzı kalelere bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Silifke Kalesi</span>

Silifke Kalesi, Mersin ili Silifke ilçesinde bulunmakta olup, şehrin batı tarafında 185 m yükseklikte doğu-batı yönündeki ana kaya üzerine oturmuş, etrafı hendekle çevrili ve 16 burçla tahkim edilmiş olup 29.000m² lik bir alanı kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı mimarisi</span> Osmanlı mimarisine genel bakış

Osmanlı mimarisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun beylik olarak kurulup, imparatorluk olarak yayıldığı ve hüküm sürdüğü dönemlerde inşa ettiği veya fikir öncülüğü yaptığı mimari üslupları ve eserleri kapsar. Osmanlı mimarisi kendinden önce gelen Erken dönem Anadolu Türk mimarisi, Selçuklu mimarisi, Bizans mimarisi, İran mimarisi ve Memlük mimarisi'nden etkilenmiştir. Osmanlı mimarisinin, Akdeniz ile Ortadoğu mimari geleneklerinin sentezi olduğunu düşünen mimarlık eleştirmenleri de vardır. Her ne kadar farklı dönemlerdeki ihtiyaca ve teknolojiye göre farklı yapı türleri inşa edildiyse de, genelde Osmanlı'nın hakim olduğu bölgelerde camiler ve çevresinde yapıların inşa edilmesi sıklıkla rastlanan bir olguydu. Camiler, çevrelerine yapılan sosyal yapılarla birlikte bir külliye teşkil ediyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Palanka</span> toprak ve kazıklı çitten yapılan küçük kale

Palanka, palanga veya parkan ahşap ve topraktan yapılan ufak bir kaledir. Osmanlı İmparatorluğu ve hasımları tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Palankalar hızlıca inşa edilip, genişletilebilmelerinin yanı sıra basit malzemeler ile düşük bir maliyetle inşa edilebiliyordu. Palankalar nehir kenarlarına ve yol güzergahlarına inşa edilirdi. Avrupa'daki palankaların birçoğu ahşap ve topraktan yapılmış olsa da kaynak kısıtlılığından dolayı malzemeler bölgeden bölgeye değişmekteydi. Tipik bir palankanın etrafı hendekle çevrilirdi. Palankaların büyüklüğüne göre kullanılan duvarların çeşidi değişirdi ve köşeleri üzerine yerleştirilen tabyalarla korunabilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Bourges Katedrali</span>

Bourges San Etienne Katedrali, Fransa Bourges'ta bulunan ve Aziz Stephen'a adanmış bir Roma Katolik katedralidir. Katedral 1992 yılında UNESCO tarafından dünya mirası listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sur</span> bir alanı potansiyel saldırganlardan korumak için kullanılan güçlendirme

Sur, bir yerleşim yerini savunma amacıyla inşa edilen bir tür tahkimattır. Antik dönemlerden beri yerleşim yerleri ya da kalelerin etrafına inşa edilen surlar, Berlin Duvarı örneğindeki gibi modern dönemlerde de kullanılır. Tarihî surlar üzerinde, savunmayı ve gözetleme kabiliyetini artırmak amacıyla yuvarlak ya da köşeli surdan daha yüksek şekilde yapılan kulelere 'burç' adı verilir. Modern sur amacını taşıyan duvarlarda ise bu yapılara sadece gözetleme kulesi denir. Kimi surlarda, etkinliği artırmak için surun dış cephesine hendek kazılır.

<span class="mw-page-title-main">Tokat Kalesi</span>

Tokat Kalesi, yapım tarihi ve hangi medeniyet tarafından yapıldığı bilinmeyen kermen. Kaleye ait en eski izler 5 ya da 6. yüzyıla ait olup kalenin bu yıllarda var olduğu bilinmektedir. Yapının inşa edildiği kayalıklar doğal bir kale özelliğine sahip olmakla beraber surlar ve kale içerisindeki odalar insanlarca yapılmıştır.

Bayıl Kalesi, Bakü'nün Bayıl Burnu yakınında, Karvansaray adasında bulunan ve şu anda deniz sularının altında kalmış tarihi bir mimari eserdir. Şirvan-Abşeron mimarlık ekolünün en güzel eserlerinden biri olan ve 13. yüzyılda inşa edilen Bayıl Kalesi, Hazar Denizi'nin suyunun yükselip alçalmasıyla zamanla bazen denizin yüzeyine çıkar, bazen de sular altında görünmez hale gelir.

<span class="mw-page-title-main">Tahkimat</span> savunma savaşı ve üsler için tasarlanan savunma yapıları

Tahkimat veya istihkâm, savaşlarda kullanılmak üzere savunma amaçlı inşa edilmiş askerî yapılar ve binaları tanımlar. İnsanoğlu binlerce yıllık uygarlık tarihinde çok çeşitli şekillerde savunma amaçlı yapı inşa etmiştir.

Kapu Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi cami. Şehirdeki Osmanlı camileri arasındaki en büyük camidir. Merkez Karatay ilçesi, Sarraflar caddesi üzerindeki caminin mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olup, Karatay Müftüğülüğü'ne bağlı olarak faal durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Kalesi</span> Diyarbakırın Sur ilçesini çevreleyen şehir surları

Diyarbakır Kalesi veya Diyarbakır surları, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir yapı. İç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Surlardaki ana girişler Dağ Kapı, Urfa Kapı, Mardin Kapı ve Yeni Kapı 'dır. Yaklaşık dokuz bin yıllık olan surlar, Çin Seddi'nin ardından dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarıdır. 2000'de yapıyı Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil eden UNESCO, 2015'te ise Dünya Mirası olarak tescil etti. Ayrıca Diyarbakır'ın çok eski yapısı olan Keçi Burcu da Sur ilçesinde yer almaktadır. Surlar, İç ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Zerzevan Kalesi</span>

Zerzevan Kalesi, Diyarbakır ile Mardin arasında, Çınar ilçesine bağlı Demirölçek mahallesi sınırları içinde yer alan ve Roma İmparatorluğu döneminde sınır garnizonu olarak kullanılan askeri tahkimâttır..

<span class="mw-page-title-main">Çeşme Kalesi</span> İzmir, Türkiyede bir kale

Çeşme Kalesi, İzmir'in Çeşme ilçesinde yer alan tarihi kale.

<span class="mw-page-title-main">İç Kale</span> Diyarbakırda tarihî bir yer

İç Kale, Diyarbakır kentinin ilk yerleşim yeri olarak kabul edilen yerdir. Kentin kuzeydoğusunda, Dicle Nehri'nin 100 m kadar yükseğinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tahkimatın kullanılmaz hale getirilmesi</span> Yıkım türü

Tahkimatın kullanılmaz hale getirilmesi özellikle askerî, toplumsal ve siyasi öneme sahip tahkimatın tamamen yok edilmeksizin kullanılmaz hale getirilmesini anlatır. Çok karmaşık süreçlerin iç içe girdiği işlem özellikle Orta Çağ'dan çıkış döneminde iktidar kavgaları sırasında çeşitli taraflar tarafından kullanılmıştır. Özellikle İngiliz İç Savaşı sırasında ve sonrasında tahkimatın kullanılmaz hale getirilmesi kapsamında çok sayıda kale bu işlemden geçirilmiş, askeri anlamda tasfiye edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kars Kuşatması (1744)</span>

Kars Kuşatması, 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.